مرکز مطالعات زنان و خانواده دانشگاه تهران
زن در فرهنگ و هنر
2538-3108
2538-3116
8
2
2016
06
21
نحوۀ بازنمایی زن در زیست جهان مدرن در فیلمهای اصغر فرهادی (مطالعۀ موردی: چهارشنبهسوری، دربارۀ الی و جدایی نادر از سیمین)
147
170
FA
سهیلا
صادقی فسائی
دانشیار گروه جامعه شناسی دانشگاه تهران
ssadeghi@ut.ac.ir
شیوا
پروائی
https://orcid.org/00
دانشجوی دکتری جامعهشناسی مسائل اجتماعی، دانشگاه تهران
shiva.parvai@gmail.com
10.22059/jwica.2016.60312
فیلمهای سینمایی، بهطور ضمنی یا آشکار، تصویری از واقعیتهای اجتماعی را بازنمایی میکنند؛ درواقع، بخشی از فرهنگ جنسیتی در رسانهها بازتولید میشود.اصغر فرهادی از کارگردانهایی است که در فیلمهایش به مسائل و موضوعات خانوادگی و اجتماعی میپردازد. سؤال اصلی پژوهش حاضر این است که در فیلمهای سینمایی اصغر فرهادی، «زنان» در زیستجهان مدرن چگونه بازنمایی میشوند؟ این پرسش در چارچوب رویکرد بازنمایی مطرح شده است. روش تحقیق استفادهشده در این تحقیق، تحلیل محتوای کیفی با رویکرد استقرایی است و مضامین آشکار و پنهان موجود در فیلمهای مطالعهشده شناسایی شده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد فیلمهای مطالعهشده بازنماییای از زنان با مقولاتی چون«برساخت زن مدرن درآمیخته به سنت؛ تضاد استقلال و وابستگی زنان؛ دروغگویی و پنهانکاری زنان، خشونت علیه زنان؛ حضور مناسبات جنسیتی و روحیۀ مردسالارانه نسبت به زنان و ناامنی روانشناختی زنان» را به تصویر میکشند. این مقولات درنهایت مقولۀ هستهای «زن در کشاکش سنت و مدرنیته» را خلق میکند.
اصغر فرهادی,بازنمایی,زن در کشاکش سنت و مدرنیته,زنان
https://jwica.ut.ac.ir/article_60312.html
https://jwica.ut.ac.ir/article_60312_86f674374209831b0d8e8467e3f8038d.pdf
مرکز مطالعات زنان و خانواده دانشگاه تهران
زن در فرهنگ و هنر
2538-3108
2538-3116
8
2
2016
06
21
بازنمایی روابط درونی خانواده درپنج فیلم سینمای دهۀ 1380 ایران
171
192
FA
احسان
آقابابایی
0000-0002-9585-2016
استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه اصفهان
ehsan_aqababaee@yahoo.com
مهوش
خادم الفقرایی
کارشناسی ارشد جامعهشناسی دانشگاه اصفهان
mahvash_khadem@yahoo.com
10.22059/jwica.2016.60313
روابط اعضای خانوادة ایرانی، متناسب با شرایط جدید، در سالهای کنونی تغییر کرده و در حال شکلپذیری به گونهای جدید است. سینمای ایران با خلق کلیشههایی از روابط، شخصیتها و موقعیتها، نقش مهمی در برساخت ذهنی انسان ایرانی به روابط خانوادگی دارد. در همین زمینه، این مقاله به دنبال توصیف بازنمایی روابط عمودی و افقی اعضای خانواده در فیلمها، تفسیر کنشهای اعضای خانواده در موقعیتهای بحران و حل مسئله و تفسیر پیوند وضعیت خانواده در فیلمها با شرایط اجتماعی و سیاسی دهة هشتاد است. روش استفادهشده، تحلیل روایت است که با کمک نظریة چتمن سامان یافته و حجم نمونه متشکل از پنج فیلم <em>شام آخر</em> (1380)،<em> تب </em>(1382)، <em>رؤیای خیس</em> (1384)، <em>کنعان</em> (1386) و <em>هفت دقیقه تا پاییز</em> (1388) از دهة هشتاد است. نتایج حاکی از آن است که خانوادۀ بازنماییشده، خانوادهای بحرانزده است. کنشهای خشونتآمیز و رخداد طلاق، این بحران را نمایندگی میکنند و فاصلهگیری از نقشهای سنتی و فردگرایی دلایل این بحراناند. در این بین، سینمای ایران در موقعیتهای بحران به جای حل مسئلۀ مورد نظر، یا با بازگشت به سنتها به شکل موقت، آن را به تأخیر میاندازند یا با ایجاد ابهام در روابط و نقشها به تشدید بحران منجر میشود.
بازنمایی,تحلیل روایت,خانواده,دهۀ هشتاد,سینمای ایران
https://jwica.ut.ac.ir/article_60313.html
https://jwica.ut.ac.ir/article_60313_e447412707c5ed2e7df992256f05e4de.pdf
مرکز مطالعات زنان و خانواده دانشگاه تهران
زن در فرهنگ و هنر
2538-3108
2538-3116
8
2
2016
06
21
پیش بینی اعتیاد به شبکه های اجتماعی براساس احساس تنهایی و عزت نفس در دانشجویان دختر
193
204
FA
عبدازهرا
نعامی
دانشیار دانشگاه شهید چمران اهواز
naamiabdul@yahoo.com
شهرام
نوری ثمرین
مربی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول
noorisamarin@yahoo.com
10.22059/jwica.2016.60314
با توجه به علاقۀ گستردۀ دانشجویان به شبکههای اجتماعی، بررسی ویژگیهای کاربران بهمنزلۀ پیشایندهای اعتیاد به شبکههای اجتماعی اهمیت ویژهای دارد. هدف از پژوهش حاضر، بررسی نقش احساس تنهایی و عزت نفس در پیشبینی اعتیاد به شبکههای اجتماعی در دانشجویان دختر است. پژوهش حاضر، از نوع همبستگی است. نمونهای به تعداد 335 دانشجوی دختر با استفاده از روش نمونهبرداری خوشهای مرحلهای انتخاب شدند و به وسیلۀ مقیاسهای احساس تنهایی اجتماعیـ عاطفی بزرگسالان (SELSA-S )، عزت نفس روزنبرگ (RSES) و پرسشنامۀ محققساختۀ اعتیاد به شبکههای اجتماعی ارزیابی شدند. دادهها از طریق روشهای رگرسیون چندگانه و همبستگی پیرسون تحلیل شد.نتایج نشان داد که بین احساس تنهایی (001<sub>/</sub>0 P<,36<sub>/</sub>0 R=) و عزت نفس ( 001<sub>/</sub>0 P<,26<sub>/</sub>0- R=) با اعتیاد به شبکة اجتماعی مجازی رابطۀ معنادار وجود دارد. افزون بر این، بین ابعاد احساس تنهایی و اعتیاد به شبکههای اجتماعی رابطۀ مثبت و معناداری وجود دارد. براساس تحلیل رگرسیون چندگانه، احساس تنهایی (345<sub>/</sub>0 =β) و عزت نفس (244<sub>/</sub>0- =β) میتوانند اعتیاد به شبکههای اجتماعی مجازی را بهطور معنادار پیشبینی کنند. نتایج دیگر نشان داد که ابعاد سهگانۀ احساس تنهایی به ترتیب (خانوادگی، رمانتیک و اجتماعی) پیشبینیکنندۀ قوی برای اعتیاد به شبکههای اجتماعی هستند.
احساس تنهایی,اعتیاد,شبکه اجتماعی,عزت نفس
https://jwica.ut.ac.ir/article_60314.html
https://jwica.ut.ac.ir/article_60314_acb794f706d059aa86451a5e62ee38e6.pdf
مرکز مطالعات زنان و خانواده دانشگاه تهران
زن در فرهنگ و هنر
2538-3108
2538-3116
8
2
2016
06
21
بررسی رابطۀ بین موقعیت محله و احساس امنیت اجتماعی زنان (مقایسۀ تطبیقی دو محلۀ ونک و سرآسیاب)
205
224
FA
منصوره
اعظم آزاده
دانشیار گروه جامعهشناسی دانشگاه الزهرا(س)
maazadeh@yahoo.com
مریم
قاضی نژاد
دانشیار گروه جامعهشناسی دانشگاه الزهرا(س)
ghazinejad_m@yahoo.com
آرزو
صادقی ولنی
کارشناس ارشد پژوهش علوم اجتماعی دانشگاه الزهرا(س)
arezou.sadeghi92@gmail.com
10.22059/jwica.2016.60315
با ورود به هزارۀ جدید، جهان شاهد رشد جمعیت و شهرنشینی، بهویژه در کشورهای در حال توسعه بوده است. این روند موجب توسعۀ شهرنشینی، گسترش کلانشهرها و پیچیدهتر شدن روابط اجتماعی شده است. ظهور چنین شهرهایی همراه با بروز مسائل مختلف شهری، از قبیل: گسترش حاشیهنشینی، افزایش جرایم اجتماعی و درمجموع کاهش امنیت اجتماعی بوده است. در این میان، زنان دغدغههای خاص خود را دارند. این مطالعه درصدد بررسی عوامل مؤثر بر احساس امنیت اجتماعی زنان ساکن در محلات ونک و سرآسیاب است. مدل نظری تحقیق (با الهام از دیدگاه نظریهپردازانی همچون گیدنز، پارسونز، اسکوگان و پین) از مجموعهای از متغیرهای اثرگذار بر احساس امنیت در محله تشکیل شده است. این متغیرها شامل متغیر موقعیت محله بهمنزلۀ متغیر مستقل و نظم و اعتماد بهمنزلۀ متغیر پیونددهندۀ موقعیت محله و احساس امنیتاند. به منظور بررسی تجربی مدل تحقیق، از روش پیمایش و تکنیک پرسشنامه بهعنوان ابزار جمعآوری اطلاعات استفاده شده است. جمعیت نمونۀ این پژوهش با استفاده از روش نمونهگیری خوشهای چندمرحلهای انتخاب شد که متشکل از 270 نفر از زنان ساکن در محلۀ ونک و سرآسیاب است. نتیجه بیانگر تفاوت احساس امنیت زنان براساس موقعیت محله است. نتایج ضریب رگرسیونی چندمتغیره نشان داد در هر دو محله، موقعیت محله در ابعاد کالبدیـ فیزیکی و غیرکالبدیـ اجتماعی و اعتماد بینشخصی بر احساس امنیت ساکنان تأثیرگذار است و آنچه سبب تمایز احساس امنیت در این دو محله میشود، اثر نظم فیزیکی (بتا 51درصد)، اعتماد تعمیمیافته (بتا 15درصد) و اعتماد بنیادی (بتا 10درصد) در محلۀ ونک و نظم اجتماعی (بتا 27درصد) در محلۀ سرآسیاب است.
احساس امنیت,اعتماد,محله,موقعیت نظم
https://jwica.ut.ac.ir/article_60315.html
https://jwica.ut.ac.ir/article_60315_19efabd60bd8cc212a29baf2f1f2771d.pdf
مرکز مطالعات زنان و خانواده دانشگاه تهران
زن در فرهنگ و هنر
2538-3108
2538-3116
8
2
2016
06
21
بازنمایی الهة آناهیتا در شواهد باستانشناختی
225
248
FA
بهروز
افخمی
0000-0003-0586-6949
استادیار گروه باستانشناسی دانشگاه محقق اردبیلی
bafkhami@uma.ac.ir
صبا
فرج زاده
فارغالتحصیل کارشناسی ارشد باستانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی
parniya_69@yahoo.com
سید مهدی
حسینی نیا
دانشجوی دکتری باستانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی
mehdihosseyni5548@gmail.com
10.22059/jwica.2016.60316
آب در ایران باستان بسیار ارجمند بوده است. برای پاسداری و محافظت از آب، چند ایزد وجود داشته که آناهیتا محبوبترین آنها بهشمار میآمد. محبوبیت و جایگاه آناهیتا را با بررسی در آثار هنری ایران باستان میتوان مشاهده کرد. بیتردید، وجود و استمرار باورهای اساطیری و مذهبی برآمده از دل فرهنگ و تاریخ ایرانی، مهمترین عامل حضور همیشگی آناهیتاست. بنابراین، نقش آناهیتا نهتنها بهمنزلۀ عنصری تجسمی در هنر، که بیشتر دربردارندة مفاهیمی نمادی و بنیادین بوده است. این تحقیق، به تجزیهوتحلیل تجسمی نقوش آناهیتا و توصیف فضاها و ترکیبات تصویری آن در هنر ادوار تاریخی ایران باستان از قبیل مهرها، سکهها، نقوش برجستهها و ظروف فلزی در دوران ساسانی و مقایسه با مناطق و حوزههای فرهنگی دیگر پرداخته است. تحقیق از نوع کیفی و روش آن تحلیلیـ تطبیقی است و چنین نتیجه گرفته میشود که هستی و وجود تاریخی آناهیتا متعلق به میراث معنوی ایرانی است که صرفاً از جنبۀ مادی از مناطق و حوزههای فرهنگی دیگر چون؛ بابل، فنیقیه، یونان و روم باستان تأثیر پذیرفته است.
آناهیتا,بازنمایی,زنان,شواهد باستانشناسی
https://jwica.ut.ac.ir/article_60316.html
https://jwica.ut.ac.ir/article_60316_07ddb94791fe1d56f1ec5986af86e651.pdf
مرکز مطالعات زنان و خانواده دانشگاه تهران
زن در فرهنگ و هنر
2538-3108
2538-3116
8
2
2016
06
21
تأثیر سرمایۀ اقتصادی بر وضعیت تأهل (مطالعۀ موردی: شهر بهشهر)
249
264
FA
میثم
موسائی
استاد گروه برنامهریزی اجتماعی دانشگاه تهران
mousaaei@ut.ac.ir
لیلاالسادات
فندرسی
دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، تهران، ایران
mousaei1967@yahoo.com
10.22059/jwica.2016.60317
بدون تردید، واحد خانواده یکی از نهادهای مهم اجتماعی است که تقریباً در همۀ جوامع شناخته شده و به شکلهای مختلفی وجود دارد. عوامل متعددی بر وضعیت تأهل افراد اثر دارد. در این مقاله، به دنبال یافتن پاسخی برای این مسئله هستیم که سرمایۀ اقتصادی چه تأثیری بر وضعیت تأهل دارد. جمعیت آماری این پژوهش را زنان و مردان متأهل و مجرد، که در تابستان 1391 در شهر بهشهر ایران ساکن بودهاند، تشکیل دادهاند. حجم نمونه 400 نفر بود و نمونهها به روش نمونهگیری تصادفی انتخاب شدند. روش تحقیق پیمایشی است و اطلاعات با تکنیک مصاحبۀ رودررو در قالب پرسشنامه گردآوری شد و برای داوری دربارۀ صحت و سقم فرضیهها، از رگرسیون لُجستیک استفاده شد. یافتههای تجربی نشان داد سرمایة اقتصادی تأثیر معناداری بر وضعیت تأهل افراد دارد؛ به این نحو کهبا افزایش سرمایة اقتصادی(بهخصوص در میان زنان) در افراد، احتمال ازدواجکردن کاهش و احتمال باقیماندن در وضعیت تجرد افزایش مییابد.
خانواده,سرمایة اقتصادی,شهروندان بهشهر,وضعیت تأهل
https://jwica.ut.ac.ir/article_60317.html
https://jwica.ut.ac.ir/article_60317_2d1236f74a2865077c8ab5620129f9fd.pdf
مرکز مطالعات زنان و خانواده دانشگاه تهران
زن در فرهنگ و هنر
2538-3108
2538-3116
8
2
2016
06
21
تحلیل گفتمان انتقادی اشعار زینب حبش
265
280
FA
عزت
ملاابراهیمی
0000-0001-9618-7508
دانشیار دانشگاه تهران
mebrahim@ut.ac.ir
محیا
ابیاری قمصری
دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه تهران
mah.92.a@gmail.com
10.22059/jwica.2016.60318
تحلیل گفتمان، روشی است که در بستر اندیشههای پستمدرن بسط و گسترش یافته است. الگوی سهوجهی نورمن فرکلاف در تحلیل گفتمان یکی از چارچوبهای کاربردی است که شامل توصیف: بررسی زبانشناختی متن، تفسیر: بررسی متن در سطح گفتمانهای سازنده و مصرفکننده و تبیین: بررسی ارتباط گفتمانهای سازندۀ متن با شرایط اجتماعی و سیاسی حاکم میشود. نگارندگان در این پژوهش، با استفاده از الگوی فرکلاف براساس رویکرد اجتماعی به تحلیل گفتمان انتقادی شعری زینب حبش پرداختهاند. همچنین، چگونگی پیوند آثار ادبی شاعر با شرایط مسلط بر جامعۀ اشغالی را واکاوی کرده و به بررسی تعامل زبانی او با اوضاع خفقانآور حاکم پرداختهاند. دستاورد این پژوهش، تبیین گفتمان اشعار مقاومت و اثبات تأثیرپذیری آن از شرایط سیاسی و اجتماعی حاکم بر جامعۀ فلسطین است. زینب حبش تلاش دارد با تولید گفتمان انتقادی در شعر مقاومت، صدای هموطنان خود در سرزمینهای اشغالی باشد و بستر تعامل و برخورد میان گفتمانهای سیاسی و اجتماعی موجود را برای ایجاد تغییر فراهم کند.
رویکرد اجتماعی,زینب حبش,گفتمان انتقادی,مقاومت,نورمن فرکلاف
https://jwica.ut.ac.ir/article_60318.html
https://jwica.ut.ac.ir/article_60318_0e907b692dca19e6ad16677d93b84c4a.pdf
مرکز مطالعات زنان و خانواده دانشگاه تهران
زن در فرهنگ و هنر
2538-3108
2538-3116
8
2
2016
06
21
بررسی آگاهی و درک زنان جوان تحصیل کرده به خرید و مصرف پایدار پوشاک (مطالعۀ موردی: دانشکدۀ هنر دانشگاه الزهرا(س))
281
300
FA
روشنک
داوری
دانشجوی دکتری پژوهش هنر، دانشکدۀ هنر، دانشگاه الزهرا(س)
ro.davari@gmail.com
فریده
طالب پور
استاد گروه طراحی پارچه و لباس، دانشکدۀ هنر، دانشگاه الزهرا(س)
email:talebpour@alzahra.ac.ir
ابوالقاسم
دادور
استاد گروه پژوهش هنر، دانشکدۀ هنر، دانشگاه الزهرا(س)
ghadadvar@yahoo.com
رضا
افهمی
دانشیار گروه پژوهش هنر، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس
afhami@modares.ac.ir
10.22059/jwica.2016.60319
خرید و مصرف پایدار پوشاک، با توجه به حجم عظیم تولیدات این صنعت و مشکلات ناشی از آن و نقش فعال زنان در این حوزه، از مسائل مهم دنیا، بهخصوص کشور ایران با جمعیت جوان، در مسیر توسعۀ پایدار است. هدف، بررسی میزان آگاهی و درک زنان جوان تحصیلکردۀ متخصص از پایداری و تأثیر آن بر خرید و مصرف پوشاک است. پژوهش، توصیفی پیمایشی با دادههای پرسشنامهای از جامعۀ دانشجویان دختر سال آخر مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد سه رشتۀ طراحی پارچه، طراحی لباس و طراحی صنعتی دانشگاه الزهرا(س) (100نفر) و حجم نمونۀ 80 نفر است. پرسشها با طیف پنجتایی لیکرت و آلفای کرونباخ 735<sub>/</sub>0، طراحی و نرمافزار آماری برای تحلیل استفاده شد. طبق یافتهها، با وجود تمایل زیاد برای خرید و مصرف پایدار پوشاک، آگاهی کافی و جامعی در این زمینه وجود ندارد. اطلاعات در مقولۀ پایداری، درراستای مسائل معمول زیستمحیطی است. دیدگاهها و عملکرد مخالف پایداری در خرید و مصرف بهوضوح دیده میشود که نشان از نیاز به آگاهیبخشی کاملتر و دقیقتر دارد. افزایش آگاهی و درک این گروه از مصرفکنندگان از خرید و مصرف پایدار پوشاک بهمنزلۀ متخصصان آینده این صنعت، میتواند موجب بهبود راهبردهای تولید، خرید و مصرف منطبق بر اصول توسعۀ پایدار در آینده شود.
آگاهی مصرفکننده,پایداری,پوشاک,زنان,مصرف پایدار
https://jwica.ut.ac.ir/article_60319.html
https://jwica.ut.ac.ir/article_60319_a4056eee5124105ea1dcc29abb45b2a3.pdf