مرکز مطالعات زنان و خانواده دانشگاه تهران
زن در فرهنگ و هنر
2538-3108
2538-3116
11
1
2019
03
21
پرسهزنی زنانه و گذار از ابژۀ بتواره به سوژۀ ناظر: مطالعۀ موردی فیلم کلئو از 5 تا 7
1
23
FA
علیرضا
صیاد
استادیار گروه آموزشی سینما، دانشکدة سینما تئاتر، دانشگاه هنر
alirezasayyad@yahoo.com
سجاد
ستوده
مربی گروه آموزشی سینما، دانشکدة سینما تئاتر، دانشگاه هنر
sajadsotoudeh@yahoo.com
میلاد
ستوده
کارشناسارشد ادبیات نمایشی، دانشکدة هنر، دانشگاه تربیت مدرس
miladsotoudeh@yahoo.com
10.22059/jwica.2019.274618.1203
در نظریة فیلم سالهای اخیر، سینما در غالب موارد بهمثابة تکنولوژی برآمده از ظهور کلانشهر مدرن و مدرنیتة شهری در نظر گرفته میشود. تجربة ادراکی پرسهزن مرد (فلانور)، بهمنزلة سرنمون تجربة ادراکی مدرنیته، اغلب بهمثابة الگویی برای تحلیل تجربة ادراکی تماشاگر فیلم مورد مطالعه قرار میگیرد. بااینحال، بهرغم آنکه پرسهزنی تا سالها عملی ذاتاً مردانه محسوب میشد، زنان در سالهای انتهایی سدة نوزدهم کوشیدند جایگاه خود را بهعنوان ناظر متحرک در میان فضاهای شهری بهدست آورند. این مقاله تلاش دارد با تمرکز بر چگونگی ظهور زنان در شهر و فرایند پرسهزنی، ویژگیهای پرسهزن مؤنث (فلانوس) را مشخص کند و تمایزهای آن را با پرسهزن مذکر آشکار کند. این پژوهش نشان میدهد تمرکز بر ویژگیهای ادراکی پرسهزن مؤنث میتواند در به چالش کشیدن نگرههای مسلط، که ادراک و نگاه سینمایی را ذاتاً ادراک و نگاهی مردانه در نظر میگیرند، یاریرسان باشد. مقالة حاضر با بررسی فیلم <em>کلئو از 5 تا 7</em>، ساختة آینس واردا، مشخصههای منحصربهفرد پرسهزنی زنانه را بازشناسی میکند و نحوة بازنمایی تعامل سوبژکتیو زنانه با شهر به هنگام عمل پرسهزنی را بررسی میکند.
ابژة بتواره,پرسهزن مؤنث,سوژه ناظر,کلئو از 5 تا 7,مدرنیتة شهری
https://jwica.ut.ac.ir/article_72142.html
https://jwica.ut.ac.ir/article_72142_1b2405d802b8ec99c1b80898863b8f1b.pdf
مرکز مطالعات زنان و خانواده دانشگاه تهران
زن در فرهنگ و هنر
2538-3108
2538-3116
11
1
2019
03
21
بازنمایی جنسیت در انیمیشن های ایرانی (مطالعۀ موردی انیمیشن های مهارت های زندگی برای کودکان و بچه های ساختمان گلها)
25
46
FA
سمانه
فروغی
کارشناسی ارشد مطالعات فرهنگی دانشگاه کاشان
smn.foroughi@yahoo.com
یاسر
فروغی
دانشجوی دکتری سیاستگذاری فرهنگی دانشگاه خوارزمی
yaser.foroughi@gmail.com
10.22059/jwica.2019.278893.1252
آنچه در مطالعات فرهنگی و رسانهای اهمیت زیادی دارد شیوة بازنمایی نقشها، خردهفرهنگها، گروهها، اقوام، جنسیت و غیره است. حال هنگامیکه پای مخاطب کودک به میان میآید، اهمیت این آموزشها دوچندان میشود، زیرا کودکان با تماشای ژانر محبوبشانـ انیمیشنـ آموزشهای مقدمانی در رابطه با نقشها، کلیشهها و هویت جنسیتی را میآموزند. هدف این مقاله مقایسة انیمیشنهای <em>مهارتهای زندگی برای کودکان</em> و <em>بچههای ساختمان گلها</em> از منظر جنسیت است. مقالة پیش رو با تکیه بر تحلیل کیفی و رویکرد نشانهشناختی براساس آرای جان فیسک به واکاوی و بررسی کلیشههای جنسیتی رایج در دو مجموعة ذکرشده میپردازد. بدین منظور، همة قسمتهای دو انیمیشن مطالعه شدند. نتایج تحقیق نشان میدهد در هر دو برنامه از لحاظ تعداد کاراکترها زنان و مردان به میزان تقریباً برابر بازنمایی شدهاند. در مجموعة <em>مهارتهای زندگی برای کودکان</em> مردان اغلب با صفات برتر و شایستهتری مانند قدرت تفکر و تصمیمگیری بالا، دانایی و کاردانی، اعتمادبهنفس بالا، ارتباطات اجتماعی گسترده، خوشرویی و خوشصحبتی بازنمایی شدهاند. درحالیکه بازنمایی زنان اغلب با بدنمایی و توأم با کلیشههای جنسیتی سنتی مانند غرغرکردن، شایعهپراکنی، وابستگی و عدم استقلال شخصی، غیبتکردن، عدم کنترل خشم و پرخاشگری، گریهکردن در هنگام مشکلات و دستپاچگی است. در مقابل، انیمیشن <em>بچههای ساختمان گلها</em> نگاهی مثبتتر و مساواتطلبانهتری به جنسیت دارد. مردان در این مجموعه با صفاتی چون خانوادهدوستی، قدردانی، مبادی آداب و اجتماعیبودن، پرتلاش و حمایتگربودن به تصویر کشیده شدهاند و در بازنمایی زنان صفات بارزی چون زیبایی و آراستگی، آیندهنگری، توجه به جزئیات، تجهیز به مهارتهای متعدد، تسلط بر خود و منطقیبودن، باانگیزه و مستعد مشهود است.
انیمیشن,بازنمایی,جنسیت,بچه های ساختمان گلها,مهارتهای زندگی برای کودکان,نشانه شناسی
https://jwica.ut.ac.ir/article_72143.html
https://jwica.ut.ac.ir/article_72143_577102ce2a66d2430d0d78453291c5ec.pdf
مرکز مطالعات زنان و خانواده دانشگاه تهران
زن در فرهنگ و هنر
2538-3108
2538-3116
11
1
2019
03
21
بررسی و تحلیل نمادهای باروری در سرسنجاقهای مفرغی لرستان
47
63
FA
محمد
میرزایی رشنو
کارشناسی ارشد باستان شناسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان
kasit_rashnoo@yahoo.com
یوسف علی
بیرانوند
0000-0002-5002-0718
دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه لرستان
yossofali.biranvand@gmail.com
علی
سجادی
استادیار پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری
sajadi.ali86@gmail.com
10.22059/jwica.2019.278426.1248
از نگارههای اسطورهای روی مفرغهای لرستان زنی است که به نظر میرسد الهۀ باروری باشد. گاهی فقط چهرۀ این زن به همراه انار، ماهی و... حک شده است و گاهی به صورت برهنه و در حال زایمان و به همراه قوچ و گل هشتپر مصور شده است. هدف از پژوهش حاضر رازگشایی از تصویر این بانوی منقوش روی سرسنجاقهای برنزی محوطۀ سرخدم لرستان بود. بنابراین، با روش توصیفیـ تحلیلی کوشیدیم نمادهای این سرسنجاقها را بررسی و تحلیل کنیم. سؤالات تحقیق عبارتاند از: 1. الهۀ مادر در سرسنجاقهای مفرغی لرستان چگونه تصویر شده است؟ 2. نمادهای مربوط به الهۀ سرسنجاقهای برنزی لرستان چگونه ارزیابی میشوند؟ نتایج تحقیقات صورتگرفته نشان داد که علاوه بر تصویر زن، نقشهای دیگری که همراه او هستند، همچون نقش ماهی، انار و حیواناتی مانند قوچ، نیز نشانه و نماد الهۀ باروریاند. گلهای هشتپر و نیز عدد هفت بر فراوانی دلالت میکند.
الهة اشی,الهۀ باروری,سرخدم لری,عصر آهن,مفرغهای لرستان
https://jwica.ut.ac.ir/article_72144.html
https://jwica.ut.ac.ir/article_72144_c4b674cc9afb82c818d7fb71aff52c07.pdf
مرکز مطالعات زنان و خانواده دانشگاه تهران
زن در فرهنگ و هنر
2538-3108
2538-3116
11
1
2019
03
21
بازنمایی جنسیت در آثار نقاشان خودآموخته از منظر نشانه شناسی اجتماعی تصویر
65
88
FA
آرزو
تقی پور
کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشگاه شاهد
arezou.taghipour@yahoo.com
فریبا
یاوری
کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشگاه شاهد
faribayavary@gmail.com
محسن
مراثی
0000-0001-5107-2811
استادیار، دانشکدة هنر، دانشگاه شاهد
marasy@shahed.ac.ir
10.22059/jwica.2019.268690.1150
هدف این مقاله مطالعة نحوة بازنمایی جنسیت در آثار نقاشان خودآموخته براساس الگوی نشانهشناسی اجتماعی تصویر است. خودآموختگان هنرمندانی تعلیمندیده، فاقد آموزش رسمی و آکادمیکاند که بهصورت خودجوش شروع به تولید آثار هنری میکنند. تجزیهوتحلیل این آثار با استفاده از دستور زبان بصری کرس و ون لیون در خوانش نشانهشناسی اجتماعی به رفع ابهام از تصاویر بهعنوان سرگرمی صرف کمک و ایدئولوژی پنهان نقاشیها را آشکار میکند. در این زمینه، 32 اثر نقاشی از 9 هنرمند خودآموخته، که در آنها تصویر زن و مرد بازنمایی شده، انتخاب و تحلیل و بررسی شد. پژوهش به شیوة توصیفی تحلیلی و برمبنای مطالعات کتابخانهای و اسنادی است. نتایج تحلیل حاکی از آن است که آثار نقاش خودآموختة زن و مرد بیانگر تقسیمبندی جنسیتی نقشهای اجتماعی است؛ با این تفاوت که نقاش زن بهطور ضمنی یا علنی خود را بهعنوان عنصر هستهای برجستهنمایی و زن را کنشگر اصلی معرفی میکند. بنابراین، نقاش زن با آگاهی از سوگیریهای جنسیتی اجتماعی سعی در تغییر آن به نفع خود دارد. نقاشان زن با وجهنمایی واقعگرایانه در آثار، نگاهی تبیینی به ویژگی و شرایط واقعی زنان دارند و از طرفی رویکردی برابرطلبانه به نقش زن و مرد دارند. درحالیکه نقاش مرد نگاهی توصیفی دارد و به بازتولید نقشهای کلیشهای جنسیتی میپردازد.
جنسیت,معنای بازنمودی,معنای ترکیبی,معنای تعاملی,نشانهشناسی اجتماعی تصویر,نقاشان خودآموخته
https://jwica.ut.ac.ir/article_72145.html
https://jwica.ut.ac.ir/article_72145_20a016bdb137c21f9f92eb3007655c45.pdf
مرکز مطالعات زنان و خانواده دانشگاه تهران
زن در فرهنگ و هنر
2538-3108
2538-3116
11
1
2019
03
21
بازنمایی مردانگی و زنانگی در تلویزیون ایران مطالعۀ برنامههای ویژۀ خردسالان در شبکۀ دوم سیما
89
108
FA
مرضیه
قویدل دارستانی
دانشجوی کارشناسی ارشد جامعهشناسی، دانشگاه گیلان
marziehgh21@gmail.com
محمدمهدی
رحمتی
دانشیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه گیلان
mahdi.rahmati@gmail.com
حسن
چاوشیان
استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه گیلان
hasanchavoshiyan@gmail.com
10.22059/jwica.2019.258572.1078
کودکان یکی از مخاطبان مهم رسانه هستند. پژوهش حاضر با استفاده از نظریة فمنیستی تاچمن و کانل و روش تحلیل محتوای کمی به بررسی برنامههای خردسال شبکة دوم سیمای ایران پرداخته است. هدف این تحقیق مطالعة چگونگی بازنمایی زنانگی و مردانگی شخصیتهای برنامههای خردسال این شبکه است. به این منظور، 23 قسمت از برنامههای خردسال این شبکه با استفاده از نمونهگیری تصادفی انتخاب و بررسی شده است. یافتههای پژوهش حاضر نشان میدهد که در برنامههای خردسال شخصیتهای مرد و زن بهصورت نامتوازن توزیع شدهاند؛ بهطوریکه میزان نسبت نمایش شخصیت مردان 5<sub>/</sub>40 درصد (معادل 272 مورد) بیشتر از نمایش شخصیت زنان است. مردانگی هژمونیک و زنانگی مؤکد در شخصیت مردان و زنان در این برنامهها بازنمایی شده است. کلیشههای جنسیتی بهصورت تقابلهای دوگانۀ فعال مردانه/ منفعل زنانه، باهوش مردانه<sub>/</sub> نادان زنانه در برنامههای خردسال بازنمایی شده است. در این برنامهها، «فنای نمادین زنان» دیده میشود؛ بهطوریکه زنان اغلب در نقشهای فاقد بازده و همراه با «دلهرة زنانه» نمایش داده شدهاند.
تلویزیون,جنسیت,کلیشة جنسیتی,کودک
https://jwica.ut.ac.ir/article_72146.html
https://jwica.ut.ac.ir/article_72146_034473b8c7d108b24987d1e0316f416f.pdf
مرکز مطالعات زنان و خانواده دانشگاه تهران
زن در فرهنگ و هنر
2538-3108
2538-3116
11
1
2019
03
21
چرخش مضمونی در تبیین روابط زن و مرد در خانواده: ظهور جامعه شناسی صمیمیت
109
131
FA
عباس
لطفی زاده
مربی گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور ایران و دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه پیام نور
lotfizade.a@gmail.com
محمدجواد
زاهدی
استاد گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور
m_zahedi@pnu.ac.ir
فاطمه
گلابی
0000-0003-2885-8458
دانشیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز
f.golabi@gmail.com
10.22059/jwica.2019.240757.941
مطالعات علمی اولیه دربارة زنان و مردان در خانواده عموماً به مطالعة ساختار و کارکرد خانواده بهمثابة نهادی اجتماعی و نقشهای جنسیتی زنان و مردان در آن نهاد میپرداختند، اما در دهههای اخیر، جامعهشناسی خانواده دستخوش نوعی تحول مضمونی شده است: تغییر تمرکز از نهاد خانواده به روابط صمیمی زنان و مردان. این تحول فکری از دگرگونیهای عمیق در زندگی خانوادگی معاصر و تحول نقشهای زنان و مردان در خانواده ناشی میشود. جامعهشناسان و نظریهپردازان خانواده نظر به این دگرگونیها، و لزوم اتخاذ شیوههایی متناسب برای تحلیل پیچیدگی و تنوع شدید شکلهای خانواده در دنیای معاصر، ناگزیر به بازتعریف سرشت موضوعی خود شدهاند که این امر زمینه را برای ظهور حوزة جدید «جامعهشناسی صمیمیت» فراهم کرده است. تحول و چرخش مضمونی در جامعهشناسی خانواده و اتخاذ رویکردی نو به روابط صمیمی زنان و مردان میتواند واجد دلالتهای پژوهشی و سیاسی گوناگونی باشد. مقالة حاضر با مرور و تحلیل تحولات نظری در جامعهشناسی خانواده میکوشد بروز نوعی تحول مفهومیـ یا به تعبیری، ظهور مفهوم صمیمیتـ را در این حوزه برجسته کند و وضعیت کنونی دانش خانواده را در چالش با تحولات معاصر با رویکرد تحلیل انتقادی تشریح و تبیین کند.
جامعه شناسی خانواده,جامعهشناسی صمیمیت,خانواده,روابط زن و مرد,صمیمیت
https://jwica.ut.ac.ir/article_72147.html
https://jwica.ut.ac.ir/article_72147_c9e36e742edd31a8b181ddfd89594c12.pdf
مرکز مطالعات زنان و خانواده دانشگاه تهران
زن در فرهنگ و هنر
2538-3108
2538-3116
11
1
2019
03
21
عملکرد نمایندگان زن در مجلس شورای اسلامی دورۀ سوم و چهارم (1367 تا 1375)
133
149
FA
نورالدین
نعمتی
دانشیار گروه تاریخ دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران
nemati453@yahoo.com
10.22059/jwica.2019.279935.1263
مجلس شورای اسلامی به موجب قانون اساسی یکی از نهادهای مهم مردمسالار است و از منظر قانونگذاری و میزان اختیارات آن صحنة رقابت نیروهای سیاسی و اجتماعی است. انتخابات در این دورهها در موقعیت متفاوتی برگزار شد. با رحلت بنیانگذار جمهوری اسلامی، پایان جنگ تحمیلی و شروع دولت سازندگی فضای سیاسی کشور تغییر کرد. در رقابت بین نیروهای موسوم به خط امام(ره) یا مکتبی دو جریان سیاسی اصولگرا (راست) اصلاحطلب (چپ) شکل گرفت. آنها برای کسب اکثر کرسیهای پارلمان به رقابت پرداختند. در این دورهها، تعداد داوطلبان و نمایندگان زن نسبت به دورههای پیشین بیشتر شد. زنان نماینده براساس سیاستهای کلی نظام با تصویب قوانینی برای حفظ تحکیم خانواده و احیای حقوق مادی و معنوی، زمینههای مشارکت بیشتر در عرصههای فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را فراهم کردند. این مقاله در پی آن است با رویکرد توصیفی تحلیلی به نقش و عملکرد زنان نماینده در این دورهها بپردازد و فرضیة پژوهش این است: نمایندگان زن در این دورهها با عنایت به آموزههای اسلامی و اسناد بالادستی و درک جایگاه زن با تصویب قوانینی به پیشرفت موقعیت زنان در جامعة ایران کمک کردند.
انتخابات,قوانین حمایتی,مجلس شورای اسلامی,مصوبات,نمایندگان زن
https://jwica.ut.ac.ir/article_72148.html
https://jwica.ut.ac.ir/article_72148_cb279568a4bfacfd61b63e785bd0ee50.pdf