سمانه سالک؛ فریده طالب پور؛ بهار مختاریان
چکیده
آیینها مجموعه‌ای از کنشها و سخنانی هستند که در یک کیش و جامعة باورمند به حضور مؤثر موجودات فوق طبیعت برای تأثیر‌گذاردن بر آن‌ها و به شیوه‌های خاص انجام می‌شوند. دستهای از آن‌ها آیین‌های جمعی‌اند که برخی در سطح اجتماع و برخی در فضای شخصی زندگی ادا می‌شوند. سفره‌های نذری از دستة دوم‌اند که بخش درخور توجهی از آن‌ها ...
بیشتر
آیینها مجموعه‌ای از کنشها و سخنانی هستند که در یک کیش و جامعة باورمند به حضور مؤثر موجودات فوق طبیعت برای تأثیر‌گذاردن بر آن‌ها و به شیوه‌های خاص انجام می‌شوند. دستهای از آن‌ها آیین‌های جمعی‌اند که برخی در سطح اجتماع و برخی در فضای شخصی زندگی ادا می‌شوند. سفره‌های نذری از دستة دوم‌اند که بخش درخور توجهی از آن‌ها فقط از سوی زنان و در حضور زنان انجام می‌شوند. در این مقاله، کوشیده شده به این پرسش پاسخ داده شود که چگونه میتوان سفره‌های نذری در ایران را نوعی آیین گذار دانست و بر این اساس تحلیل کرد؟ آنگونه که نتایج بررسی نشان میدهد، این جمع‌های کوچک جماعتوارهگون هرچند با تعریف آرنولد ونجنپ گویای مراحل گذار نیستند، با دیدگاه تکامل‌یافته‌تر ترنر در این مفهوم قرار می‌گیرند و اجزای این مناسک منطبق بر مراحل مورد نظر است. پژوهش حاضر براساس شناخت بخشی از آیین‌های زنانة ایران شکل گرفته است که تاکنون کمتر از منظر علمی بررسی شده‌اند و معمولاًً فقط با عنوان رسوم عامیانه معرفی شده‌اند. لذا تعدادی از سفره‌های نذر در پنج منطقة ایران با روش مردم‌نگاری مطالعه شده‌اند. گردآوری اطلاعات نیز به شیوة مشاهدة مشارکتی و مصاحبه انجام شده است. همان‌گونه که انتظار میرفت، این سفرهها پس از تجزیه به اجزای آیینیشان با بهرهگیری از نظریة آیین گذار ونجنپ (به روایت ترنر) در مراحل گذار جای گرفتند. پیش از آن، مصداقهای جنبه‌های جماعتوارگی و آستانگی و نیز شکل‌های انتقال امر مقدس هم در این آیینها یافت شدند.
لیلا عنایت زاده؛ محمود قاضی طباطبایی
چکیده
اگرچه طلاق همۀ بخش‌های جامعه ـ اعم از همسران، بچه‌ها، خانواده‌ها و کل چرخۀ زندگی اجتماعی‌ـ را درگیر می‌کند، نوع تجربۀ افراد بسته به جنسیت و فاعل، در فرایند بودن، و میزان درگیری آن‌ها متفاوت است و ممکن است برای افراد تجربه‌ای مثبت یا منفی ادراک شود. با توجه به متفاوت‌بودن تجربۀ افراد و اینکه برخی عناصر فرهنگی ...
بیشتر
اگرچه طلاق همۀ بخش‌های جامعه ـ اعم از همسران، بچه‌ها، خانواده‌ها و کل چرخۀ زندگی اجتماعی‌ـ را درگیر می‌کند، نوع تجربۀ افراد بسته به جنسیت و فاعل، در فرایند بودن، و میزان درگیری آن‌ها متفاوت است و ممکن است برای افراد تجربه‌ای مثبت یا منفی ادراک شود. با توجه به متفاوت‌بودن تجربۀ افراد و اینکه برخی عناصر فرهنگی در جامعۀ کردستان نقش زن را در عرصۀ زناشویی به حد ابژهای تقلیل می‌‌دهند، این بررسی با هدف کشف تجربۀ زیستۀ زنان مطلقۀ کرد و درک چالشها و فرصتهای رشدی که آن‌ها تجربه کردهاند، انجام گرفت. در این مطالعه از روش هرمنوتیک پدیدارشناختی استفاده شده است و تعداد شرکتکنندگان با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند شامل نوزده زن مطلقۀ کرد ساکن شهرستان سقز است. در این بررسی، از تئوریهای کاسلو و مزیرو به‌منزلۀ چارچوبی برای سازماندادن دادههای بهدست آمده استفاده شد و از مصاحبههای فردی مضامین فرایند وقوع طلاق، پیامدهای طلاق، ادراک از خود، احساسات شخصی، واکنشهای رفتاری، و تصور از طلاق آشکار شد.
ادبیات
مریم حسینی؛ مریم نوری
چکیده
این پژوهش به بررسی پنج نمایش‌نامۀ منتخب از میان آثار مشهور نغمه ثمینی براساس اسطوره‌سنجی ژیلبر دوران می‌پردازد. این روش حدود سالهای 1370 برای نخستینبار از سوی دوران ارائه و وارد عرصة نقدهای نو شد. در این نظریه و روش به‌طور هم‌زمان متن و فرامتنهایی مانند زندگینامۀ نویسنده و محیط اجتماعی او اهمیت مییابند. اسطوره‌سنجی ...
بیشتر
این پژوهش به بررسی پنج نمایش‌نامۀ منتخب از میان آثار مشهور نغمه ثمینی براساس اسطوره‌سنجی ژیلبر دوران می‌پردازد. این روش حدود سالهای 1370 برای نخستینبار از سوی دوران ارائه و وارد عرصة نقدهای نو شد. در این نظریه و روش به‌طور هم‌زمان متن و فرامتنهایی مانند زندگینامۀ نویسنده و محیط اجتماعی او اهمیت مییابند. اسطوره‌سنجی نقدی بینارشتهای است و فرایند و روش آن را میتوان به سه مرحلة: نمادسنجی، روانسنجی و اسطوره‌سنجی تقسیم کرد. از دیدگاه ژیلبر دوران، بین همة آثار تألیفی یک نویسنده رابطهای وجود دارد که با بررسی آن‌ها میتوان به اسطورۀ شخصی ذهن پدیدآورندۀ اثر دست یافت. نغمه ثمینی نمایشنامهنویس معاصر ایرانی است که نمایشنامههایش به سبب علاقۀ او به اسطوره، کهنالگو و تاریخ شایستگی بررسی و نقد از منظر فرایند اسطوره‌سنجی دوران را دارد. در این تحقیق، پنج نمایشنامه و دو کتاب پژوهشی ثمینی انتخاب، مطالعه و تحلیل شده است. در مرحلۀ نخست، یعنی مرحلۀ نمادسنجی که بر متن تکیه دارد، ابتدا آثارِ منتخب مطالعه شده سپس نمادها، شخصیتها و کنشهای کهنالگویی نقد و تحلیل شده‌اند تا نخستین مرحلۀ اسطورهسنجیِ دوران انجام پذیرد. سپس با بررسی زندگینامۀ نویسنده به وسیلۀ طرح پرسشهایی از او و محیط اجتماعی که در آن زاده و بزرگ شده است مرحلۀ دوم، یعنی روانسنجی که بر فرامتن تکیه دارد، انجام میپذیرد. در پایان نیز، با تحلیل کلی دربارة مراحل قبلی و جمعبندی نتایج بهدستآمده مرحلۀ نهایی، یعنی اسطوره‌سنجی آثار، انجام میشود تا اسطورۀ شخصی ذهن نویسنده و سپس اسطورۀ جمعی اندیشۀ او بهدست آید. این پژوهش از طریق مطالعۀ کتابخانه‌ای و با شیوۀ تحلیلی‌ـ توصیفی آثار را بررسی می‌کند. نتیجه نشان میدهد دغدغههای ذهنی نغمه ثمینی بیشتر شامل مسائلی مربوط به زنان و جنگ است. اسطورة شخصی ایشان هم شهرزاد و روایتگری او برای نجاتبخشی است که در نگاهی جمعی به اسطورهسازی از دیگر زنان گسترش مییابد.
هنر
مهناز جهانی؛ سحر چنگیز
چکیده
تغییر سبک پوشش بانوان در مقاطع زمانی مختلف دورة قاجار، صاحبنظران را بر آن داشته تا در یادداشتهای خود‌ـ هرچند گذرا‌ـ بر آن نظر افکنند. با توجه به اینکه تحقیقات انجام‌شده در زمینة چرایی و چگونگی پوشش در این دوران و ارتباط آن با جریان مُد معدود و سطحی بوده، به نظر میرسد پرداخت دقیقتر به این موضوع، امری مهم باشد. این مقاله به ...
بیشتر
تغییر سبک پوشش بانوان در مقاطع زمانی مختلف دورة قاجار، صاحبنظران را بر آن داشته تا در یادداشتهای خود‌ـ هرچند گذرا‌ـ بر آن نظر افکنند. با توجه به اینکه تحقیقات انجام‌شده در زمینة چرایی و چگونگی پوشش در این دوران و ارتباط آن با جریان مُد معدود و سطحی بوده، به نظر میرسد پرداخت دقیقتر به این موضوع، امری مهم باشد. این مقاله به صورت تطبیقی به اشتراک‌ها و افتراق‌های پوشاک بانوان دو دربار فتحعلی‌شاه و ناصرالدین‌شاه قاجار می‌پردازد و تأکید آن بر مُد لباس و مقایسة اجزای پوشاک اندرونی و بیرونی است. اجزای پوشاک اندرونی شامل شلیته (تُنْبان)، پیراهن، آرْخالق و پوشش سر و اجزای پوشش بیرونی شامل چادر، چاقْچور و روبنده است. با توجه به اینکه عواملی چون مذهب، اقتصاد، فرهنگ، سیاست و ابعاد روانشناختی پادشاهان تأثیر مستقیمی بر شکل‌گیری جریان مُد و روند تغییر و تحولات مربوط به آن را داشته است، این نوشتار با رویکرد کیفی و به شیوة توصیفی‌ـ تحلیلی، با تأکید بر دو دورة حکومتی قاجاریه، به بررسی مجموعه تصاویر به‌جامانده از این دوران و مطالعة اسناد و سفرنامههاـ برای دستهبندی پوشاک و سبک مُد غالب دربار‌ـ می‌پردازد تا مؤلفههای اثرگذار بر تغییر یا ثبات سبک لباس این دوران را بازشناسی و تعریف کند. این پژوهش نشان میدهد، پایبندی به مذهب بین زنان قاجار، عامل بازدارندة مهمی در برابر تغییر کامل سبک پوشش بانوان بوده است؛ به عبارت دیگر، زنان در گزینش البسة خود نقش منفعلی نداشتهاند و همچنین نفوذ سلیقه و ارادة شخص شاه، عامل بسیار مؤثری در تغییر مدل لباس زنان دربار بوده است.
ارتباطات
زهرا اردکانی فرد؛ محمد جواد غلامرضا کاشی
چکیده
شبکه های اجتماعی امکانی برای ظهور و شنیده‌شدن صداهایی است که پیش از این امکانی برای پدیدار‌شدن نداشتند. در این مقاله، نشان دادهایم که یکی از فرصت های پدید‌آمده توسط شبکه های اجتماعی، ظهور دین زنانه است. زنان پیش از این کمتر امکان صحبت‌کردن از دین‌ـ در مقام وعظ، نصیحت، تبیین و تفسیر‌ـ را داشتند، اما از طریق این شبکه توانسته ...
بیشتر
شبکه های اجتماعی امکانی برای ظهور و شنیده‌شدن صداهایی است که پیش از این امکانی برای پدیدار‌شدن نداشتند. در این مقاله، نشان دادهایم که یکی از فرصت های پدید‌آمده توسط شبکه های اجتماعی، ظهور دین زنانه است. زنان پیش از این کمتر امکان صحبت‌کردن از دین‌ـ در مقام وعظ، نصیحت، تبیین و تفسیر‌ـ را داشتند، اما از طریق این شبکه توانسته اند به‌طور گسترده دربارة دین و باورهای دینی خود تولید محتوا کنند. دین زنانه البته یک‌سنخ و صدا نیست. صنوفی از دین به روایت زنان وجود دارد. اما میتوان این‌همه را در یک تابلو مشاهده کرد و براساس نقاط مشترک میان آن‌ها از ظهور فرصتی تازه در جامعة ایران سخن گفت. نشان داده ایم که بیانگری زنان در حیات دینی به مدد رسانه های جدید، نهاد سنتی دین را در یک موقعیت تازه قرار داده است. به‌رغم چالش هایی که برای آن فراهم کرده، فرصت هایی بی‌بدیل برای تداوم آن پدید آورده است. در همان حال، در تعدیل و ممانعت از گسترش فضای دین‌ستیز ایفای نقش کرده و بسیاری از غایات مطلوب روشنفکران دینی را در عمل تحقق بخشیده است. این تحقیق به بررسی دین رسانه ای‌شدة زنانه، که در اینستاگرام تولید میشود، می‌پردازد و گفتمان های موجود در روایت های زنان ایرانی از دین را توصیف و تحلیل می‌کند. برای این منظور پنج صفحه اینستاگرامی با استفاده از روش تحلیل گفتمان فرکلاف بررسی شده اند. نتایج از وجود یک ساختار زنانة دینی خبر می‌‌دهند که با سه شاخصة جست‌وجوی تک‌بودگی، به زندگی و تولید آموزه های تازه در حوزة دین تشخص گفتمانی فراخوان پیدا می‌کند.
مهدی حامدسقایان؛ مینو صحاف مقدم
چکیده
کهن الگو بازتاب مفاهیم و تعابیر جهان‌شمول از یک موضوع واحد در ناخودآگاه جمعی است. یکی از مهم‌ترین مفاهیم آن کهن الگوی مادر است که به لحاظ تنوع در معنا و فرم در افسانه‌ها و داستان‌های کهن حضور گسترده‌ای داشته است. در این پژوهش بازتاب کهن الگوی مادر بر اساس نظریات کارل گوستاو یونگ در تصویرِ شخصیت زن در نمایشنامه ی «اسب‌های آسمان ...
بیشتر
کهن الگو بازتاب مفاهیم و تعابیر جهان‌شمول از یک موضوع واحد در ناخودآگاه جمعی است. یکی از مهم‌ترین مفاهیم آن کهن الگوی مادر است که به لحاظ تنوع در معنا و فرم در افسانه‌ها و داستان‌های کهن حضور گسترده‌ای داشته است. در این پژوهش بازتاب کهن الگوی مادر بر اساس نظریات کارل گوستاو یونگ در تصویرِ شخصیت زن در نمایشنامه ی «اسب‌های آسمان خاکستر می‌بارند» اثرِ نغمه ثمینی مورد مطالعه قرار گرفته است. پژوهش‌های پیشین تاکنون در زمینه ی بررسی کهن الگوی مادر در آثار ادبی مانند شعر و داستان بوده است. در این پژوهش که به روش تحلیلی ـ توصیفی و با استناد به منابع کتابخانه‌ای و اینترنتی صورت پذیرفته به این پرسشِ اساسی پرداخته می شود که: مؤلفه های کهن الگوی مادر در نمایشنامه ی «اسب‌های آسمان خاکستر می‌بارند» چگونه بازتاب یافته است؟ از اینرو فرضیه ی مقاله نشان می دهد که کهن الگوی مادر در عناصری همچون شخصیت پردازی، رویدادها و نمادهای نمایشنامه بازتاب دارد. در نتیجه گیریِ مقاله تأکید می شود که کهن الگوی مادر در وجه حقیقی شامل: آفرینندگی، حمایتگری، پاکی، الوهیت، امیدبخشی، رهایی، بازتاب زندگی در ضمیر ناخودآگاه(تردید، عقده مادری، درد، رنج، تنهایی) و در صور مجازی در عناصر طبیعی شامل: تأثیر زندگی گذشته در ضمیر ناخودآگاه به شکل نمادینِ زهدان مادر، تولدی دوباره، نگهبانی و امنیت بخشی است.
هنر
فاطمه شیرازی؛ نسترن نوروزی
چکیده
ترامتنیت ژنت از رویکردهای مهم در خوانش و بررسی روابط میان متن‌ها است که این روابط را در شکل‌های گوناگون آن مورد بررسی قرار داده و به پنج دستۀ اصلی تقسیم می‌کند که عبارت‌اند از: بینامتنیت، فرامتنیت، پیرامتنیت، سرمتنیت و بیش‌متنیت. پژوهش پیش‌رو براساس ترامتنیت ژنت به خوانش یکی از لباسهای زنان موجود در موزۀ پوشاک سلطنتی می‌پردازد. ...
بیشتر
ترامتنیت ژنت از رویکردهای مهم در خوانش و بررسی روابط میان متن‌ها است که این روابط را در شکل‌های گوناگون آن مورد بررسی قرار داده و به پنج دستۀ اصلی تقسیم می‌کند که عبارت‌اند از: بینامتنیت، فرامتنیت، پیرامتنیت، سرمتنیت و بیش‌متنیت. پژوهش پیش‌رو براساس ترامتنیت ژنت به خوانش یکی از لباسهای زنان موجود در موزۀ پوشاک سلطنتی می‌پردازد. این لباس بیش‌متنی است که پیش‌متن آن پوشاک سوزن‌دوزی زنان منطقۀ بلوچستان است، از اینرو ارتباطی میان این متن‌ها شکل گرفته که قابل بررسی است. هدف از این پژوهش، مطالعه و بررسی چگونگی ارتباط سوزن‌دوزی لباس مذکور با پیش‌متن‌های آن در سوزن‌دوزی‌های بلوچ است و به این پرسش‌ها پاسخ میدهد: ارتباط این لباس سلطنتی-درباری با پیش‌متن‌های سوزن‌دوزی بلوچ آن براساس ترامتنیت ژنت، چگونه تبیین میشود؟ در فرایند شکل‌گیری این ارتباط چه دگرگونی‌هایی صورت گرفته است؟ پژوهش حاضر به شیوۀ تحلیلی- تطبیقی و توصیفی، براساس بیش‌متنیت ژنت صورت گرفته، و تجزیه و تحلیل داده‌ها در آن به‌صورت کیفی است. این پژوهش نشان داد که رابطۀ دو متن از گونۀ بیش‌متنیت تراگونگی است و گذار از پیش‌متن به بیش‌متن با دگرگونی‌هایی در ساختار صوری، محیط، گفتمان، کارکرد، کاربرد و... همراه بوده است.
فرهنگی
مهران سهراب زاده؛ عطیه حمامی
چکیده
انتخاب همسر در میان نسل جدید، اغلب یا محصول پیدایی عشق و تعلقات عاطفی است یا به شکل‌گیری روابط عاشقانه و رمانتیک پیش از ازدواج منتهی میشود. قلّت تحقیقات جامعه‌شناختی پیرامون این سوژه، ضرورت بررسی بسیاری از ابعاد موضوع را نشان میدهد. هدف اصلی این پژوهش فهم عمیق تجربۀ زیستۀ زنان از روابط عاشقانه و آشکار‌کردن ابعاد آسیب‌زای این ...
بیشتر
انتخاب همسر در میان نسل جدید، اغلب یا محصول پیدایی عشق و تعلقات عاطفی است یا به شکل‌گیری روابط عاشقانه و رمانتیک پیش از ازدواج منتهی میشود. قلّت تحقیقات جامعه‌شناختی پیرامون این سوژه، ضرورت بررسی بسیاری از ابعاد موضوع را نشان میدهد. هدف اصلی این پژوهش فهم عمیق تجربۀ زیستۀ زنان از روابط عاشقانه و آشکار‌کردن ابعاد آسیب‌زای این روابط است. از‌این‌رو، تحقیق حاضر از نوع کیفی با روش مورد‌پژوهی است. نمونه‌گیری نظری بر‌مبنای اشباع نظری و استقرای تحلیلی به انتخاب 20 نفر از زنان دارای روابط عاشقانه پیش از ازدواج منجر شده است. معیار انتخاب این افراد تجربۀ روابط عاشقانه در گذشته یا حال حاضر، منطقۀ محل سکونت، وضعیت درآمد و سطح تحصیلات (پایگاه اقتصادی‌ـ اجتماعی) است. یافته‌ها بر‌مبنای مصاحبه با مشارکت‌کنندگان نشان میدهد که تقلیلگرایی عاطفی و اهمیت صرف رفع نیاز عاطفی به همراه اهمیت امر ازدواج میتواند به شکل‌گیری روابط عاشقانۀ نابرابر و تلقی عشق به‌مثابۀ ملجائی عاطفی از دیدگاه زنان منجر شود. بدین معنا که در چنین روابطی، زنان به فرد مورد علاقه محوریت میبخشند و هر نوع فداکاری بی‌چشم‌داشتی را برای وی انجام می‌‌دهند و بدین ترتیب، در این زمینه مردان از حمایت عاطفی بیشتری بهره‌مند می‌شوند. شرایط مؤثر بر تشدید نیاز عاطفی زنان مؤثر واقع میشود عبارت است از خانوادۀ سخت‌گیر یا سهل‌گیر و همچنین شبکۀ دوستان آن هم از طریق تقویت چشم و هم‌چشمی عاطفی. اندیشۀ تقلیلگرایانۀ زنان به تلقی شخص مورد علاقه به‌منزلۀ منبع انحصاری رفع نیاز عاطفی منجر میشود و در نتیجه آنان در تعامل با فرد مقابل، انفعال رفتاری و همانندسازی هویتی با معشوق را در پیش می‌گیرند.
جامعه شناسی
ملیحه شیانی؛ حنان زارع
چکیده
موضوع سرمایة اجتماعی مفهومی پیچیده، چند‌وجهی و بینرشتهای و همچنین از عناصر مهم پویای نظام اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و تولیدی هر جامعه است که طی دهه‌های اخیر در کنار سرمایه‌های فیزیکی و انسانی مورد توجه جدی قرار گرفته است. به‌علاوه، یکی از معیارهای مهم جهت سنجش درجۀ توسعه‌یافتگی یک کشور، میزان اهمیت و اعتباری است که زنان به‌عنوان ...
بیشتر
موضوع سرمایة اجتماعی مفهومی پیچیده، چند‌وجهی و بینرشتهای و همچنین از عناصر مهم پویای نظام اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و تولیدی هر جامعه است که طی دهه‌های اخیر در کنار سرمایه‌های فیزیکی و انسانی مورد توجه جدی قرار گرفته است. به‌علاوه، یکی از معیارهای مهم جهت سنجش درجۀ توسعه‌یافتگی یک کشور، میزان اهمیت و اعتباری است که زنان به‌عنوان نیمی از جمعیت در آن کشور دارند. نقش زنان نه‌تنها به وسیلة نظام اقتصادی، بلکه از سوی عوامل فرهنگی و اجتماعی تحتتأثیر قرار میگیرد. بنابراین، هدف این تحقیق بررسی وضعیت سرمایة اجتماعی در میان زنان شاغل است. روش این تحقیق پیمایشی است و به منظور سنجش پایایی و روایی ابزار مطالعه بهترتیب از ضریب آلفای کرونباخ و دو نوع اعتبار صوری و سازه استفاده شده است. یافتههای تحقیق، که با استفاده از نمونه‌گیری تصادفی از زنان شاغل در محیطهای کار و تولید شهرکهای صنعتی شهر تهران از طریق پرسشنامه جمعآوری شده، بیانگر میزان سرمایة اجتماعی متوسط بین افراد بوده است.
جامعه شناسی
محمد عباس زاده؛ نرمین نیکدل
چکیده
روند رو به رشد تجرد در میان دختران در جامعۀ ایرانی پدیده‌ای نوظهور است که نقش بنیادینی در تحول مفهوم خانواده ایفا می‌کند، زیرا ازدواج، به‌منزلۀ واقعه‌ای اجتماعی، زیستی و فرهنگی، تأثیرات درخور توجهی را بر ساختار جمعیتی و به تبع آن ساخت‌یابی نهادهای متبوعه می‌گذارد. بر این اساس، پژوهش حاضر درصدد است تا به بررسی و کشف زمینه‌ها و ...
بیشتر
روند رو به رشد تجرد در میان دختران در جامعۀ ایرانی پدیده‌ای نوظهور است که نقش بنیادینی در تحول مفهوم خانواده ایفا می‌کند، زیرا ازدواج، به‌منزلۀ واقعه‌ای اجتماعی، زیستی و فرهنگی، تأثیرات درخور توجهی را بر ساختار جمعیتی و به تبع آن ساخت‌یابی نهادهای متبوعه می‌گذارد. بر این اساس، پژوهش حاضر درصدد است تا به بررسی و کشف زمینه‌ها و شرایط به تأخیر افتادن سن ازدواج دختران به روش کیفی و با استفاده از رویکرد پدیدارشناسی توصیفی بپردازد. بدین منظور، 20 دختر بالای 30 سال به روش نمونه‌گیری هدفمند و با استفاده از مصاحبۀ عمیق نیمهساختاریافته مطالعه شدند. تحلیل تجارب شرکتکنندگان به شناسایی 346 کد اولیه، 16 خردهمقولۀ اولیه، 9 خردهمقولۀ ثانویه و 2 مقولۀ اصلی شامل زمینههای فردی و زمینههای اجتماعی و فرهنگی منجر شد. نتایج حاصل از تحلیل مضامین کشفشده نشان میدهد که زمینههای بازدارندۀ ازدواج دختران بسیار وسیعتر از فاکتورهای عموماً ارائهشده است.
باستان شناسی
بهروز افخمی؛ تقی زینیزاده جدی؛ سید مهدی حسینی نیا
چکیده
جایگاه زنان در دوره‌های تاریخی و مشارکت آنان در امور سیاسی و اداری حکومتها بهمنزلة یکی از شاخصههای عمدة توسعة جوامع تلقی میشود. مشارکت زنان در جوامع معیار مناسبی برای سنجش میزان رشد فکری مردم آن جامعه به شمار میآید و به نوعی بیانگر برابری و تساوی حقوق زن و مرد و یکی از شاخصههای پیشرفت و توسعة جوامع متمدن در اعصار گذشته ...
بیشتر
جایگاه زنان در دوره‌های تاریخی و مشارکت آنان در امور سیاسی و اداری حکومتها بهمنزلة یکی از شاخصههای عمدة توسعة جوامع تلقی میشود. مشارکت زنان در جوامع معیار مناسبی برای سنجش میزان رشد فکری مردم آن جامعه به شمار میآید و به نوعی بیانگر برابری و تساوی حقوق زن و مرد و یکی از شاخصههای پیشرفت و توسعة جوامع متمدن در اعصار گذشته و امروزی محسوب میشود. این نوشتار به بررسی جایگاه زنان در تمدن ایرانی و بینالنهرین با انتخاب دوره‌های تاریخی (هخامنشی و آشوری) پرداخته است. از جمله مهم‌ترین شواهد باستان‌شناسی به‌جامانده، نقشبرجستهها و آثار مهرهای دوره‌های تاریخی یادشده‌اند که به جایگاه و نقش زنان در عرصه‌های حقوقی و سیاسی پرداختهاند. هدف این مقاله بررسی جایگاه زنان عصر هخامنشی و مقایسة آن با تمدن آشوریان و ارائة تصویری شفاف و روشن از عملکرد آن‌ها بر پایة مستندات موجود باستانشناختی است. این پژوهش از نوع تحقیق تاریخی است که به صورت توصیفی‌ـ تحلیلی و تطبیق شواهد باستان‌شناسی، اعم از مهرها و سنگنگارهها، تلاش می‌کند جایگاه زن در تمدنهای ایران و بینالنهرین را با انتخاب دوره‌های تاریخی شاخص و با استناد به مدارک مستدل باستان‌شناسی تحلیل کند. درنهایت، چنین نتیجه میگیرد که به‌رغم تأثیرپذیری تکنیکی نقشبرجستههای مرتبط با موضوع زنان هخامنشیان از آشوریان، احترام به زن و گستردگی مشارکت آنان در فعالیت‌های سیاسی و اقتصادی، استقلال و آزادیهای فردی در زندگی خصوصی زنان هخامنشی نسبت به دورة آشوریان بیشتر است.
ناصر نیکوبخت؛ احسان زیورعالم
چکیده
شاهنامۀ فردوسی اثری با شخصیت‌‌های بسیار و متنوع است و توانایی تبدیل‌شدن به متون نمایشی را از هر حیث دارد؛ ولی پیش از ورود به نگارش چنین متونی نیاز است هر‌یک از شخصیتها از منظر نظریه‌های شخصیتپردازی دراماتیک بررسی و تحلیل شود. شخصیتپردازی قهرمان نمایش به‌منزلۀ یکی از ارکان اصلی دنیای نمایش، مؤلفههای ویژهای چون کنش‌مندی ...
بیشتر
شاهنامۀ فردوسی اثری با شخصیت‌‌های بسیار و متنوع است و توانایی تبدیل‌شدن به متون نمایشی را از هر حیث دارد؛ ولی پیش از ورود به نگارش چنین متونی نیاز است هر‌یک از شخصیتها از منظر نظریه‌های شخصیتپردازی دراماتیک بررسی و تحلیل شود. شخصیتپردازی قهرمان نمایش به‌منزلۀ یکی از ارکان اصلی دنیای نمایش، مؤلفههای ویژهای چون کنش‌مندی و انگیزش برای دست‌زدن به عمل دراماتیک، ویژگی‌‌های فیزیکی و روانی دارد که آن را از شخصیتپردازی داستانی متمایز می‌کند.
سودابه یکی از شخصیتهایی جذاب داستانی در شاهنامه است. ویژگی‌‌هایی شخصیتی وی با شخصیت‌‌های متعددی در ادبیات دیگر ملل مقایسه‌کردنی است. سودابه دارای ویژگی‌‌های قهرمانان دراماتیک است. در این مقاله کوشش شده با برشمردن مؤلفههای یک شخصیت نمایشی، نشان دهیم که به‌کمک شیوۀ پرداخت هنری فردوسی از سودابه، میتوان همچون دیگر نمونههای ادبیات نمایشی، در نمایشنامهای از سودابه شخصیتی نمایشی خلق کرد و در مرکز توجه اثری نمایشی قرار داد.
در سالهای گذشته، نظریه‌های شخصیتپردازی استفاده‌شده برای تحلیل شخصیت‌‌های داستانی در متون ادبی کهن، نظریه‌های کلاسیکی بوده است که اکنون مورد تردید قرار گرفتهاند و نیاز است با دیدگاههای جدید به نقد و تحلیل آن‌ها پرداخته شود. یکی از این نظریه‌ها در حوزۀ شخصیتپردازی دراماتیک، نظریۀ کنش‌مندی شخصیت گرماس است که شخصیت را براساس میزان کنش در بافت متن نمایشنامه می‌سنجد.
روانشناسی
شهرام نوری ثمرین؛ علیرضا نوری
چکیده
با توجه به گسترة معنویت در زوایای مختلف زندگی انسان و لزوم ارزیابی نقش معنویت در کیفیت زندگی، هدف پژوهش حاضر بررسی ارتباط ابعاد کیفیت زندگی با هوش معنوی و مؤلفههای آن در پرستاران زن بود. این پژوهش، توصیفی و از نوع همبستگی بود. جامعة آماری پژوهش شامل همة پرستاران زن شاغل در بیمارستان‌های شهر اهواز بود که براساس جدول کرجسی مورگان ...
بیشتر
با توجه به گسترة معنویت در زوایای مختلف زندگی انسان و لزوم ارزیابی نقش معنویت در کیفیت زندگی، هدف پژوهش حاضر بررسی ارتباط ابعاد کیفیت زندگی با هوش معنوی و مؤلفههای آن در پرستاران زن بود. این پژوهش، توصیفی و از نوع همبستگی بود. جامعة آماری پژوهش شامل همة پرستاران زن شاغل در بیمارستان‌های شهر اهواز بود که براساس جدول کرجسی مورگان نمونهای به تعداد 200 نفر به روش تصادفی طبقهای انتخاب شدند. برای جمعآوری داده‌ها از پرسشنامههای هوش معنوی کینگ و کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی (فرم کوتاه) استفاده شد. داده‌ها با استفاده از روش آمار توصیفی، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه تحلیل شدند. نتایج نشان داد که بین هوش معنوی و مؤلفههای آن (معناسازی شخصی، آگاهی متعالی، تفکر وجودی انتقادی) با کیفیت زندگی رابطة مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین، مشخص شد که ابعاد هوش معنوی (معناسازی شخصی، گسترش آگاهی و آگاهی متعالی) پیشبینیکنندة مثبت و معنادار برای کیفیت زندگی و مؤلفههای آن بودند. افزون بر این، ابعاد هوش معنوی 3/9 درصد از واریانس کل کیفیت زندگی پرستاران را تبیین کردند.
مجتبی ترکیان دمنه؛ منیژه مقصودی
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی و شناخت نظام خویشاوندی، خانواده و ازدواج میان زردشتیان پیش از اسلام و زردشتیان امروزین انجام گرفته است. در این پژوهشِ درزمانی، تغییر و تحولات نظام خویشاوندی با تأکید بر خانواده و ازدواج در ایران دوران ساسانی و زردشتیان امروزین با استفاده از روش کتابخانه‌ای و مردم‌نگاری بررسی شده است. تغییر و تحولاتی که در ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف بررسی و شناخت نظام خویشاوندی، خانواده و ازدواج میان زردشتیان پیش از اسلام و زردشتیان امروزین انجام گرفته است. در این پژوهشِ درزمانی، تغییر و تحولات نظام خویشاوندی با تأکید بر خانواده و ازدواج در ایران دوران ساسانی و زردشتیان امروزین با استفاده از روش کتابخانه‌ای و مردم‌نگاری بررسی شده است. تغییر و تحولاتی که در نظام خویشاوندی، خانواده و ازدواج در این پژوهش بررسی شده‌اند از دیدگاه کلود ریویر و جورج مرداک حرکت می‌‌کنند. این دو اندیشمند نظام خویشاوندی را در مرتبهای پنداشتهاند که کمترین تغییرات در آن متصور است. بااین حال، ریویر از میان عناصر خویشاوندی ازدواج را در بالاترین سطح تاثیرپذیری میانگارد. در این پژوهش، این مسئله بررسی شده است و صحت این پنداره با توجه به یافته‌ها و نتایج تحقیق تائید میشود. همچنین، گزارههایی همچون گذار فرهنگ از اجزای ساده به سمت اجزای پیشرفته در رهیافت تطور فرهنگی مورد مناقشه قرار میگیرد و با توجه به یافتههای پژوهش دربارۀ نظام خویشاوندی روشن میشود که اجزای فرهنگ لزوماً از سطح ساده به سطح پیشرفته میل نمیکند و همچنین عناصری از فرهنگ قابل رؤیت است که الزاماً با تغییر همراه نیست.
فهیمه ملکی مارشک؛ ابوالقاسم قوام؛ هما زنجانی زاده
چکیده
چکیدههویت، تصویری ذهنی جهت شناخت است و میتوان آن را در ویژگی‌‌هایی که به هر فرد تشخّص می‌‌دهند، یافت. بررسی هویت زنان موضوع کنکاش پژوهشگران مختلفی بوده است. شاهنامۀ فردوسی از این رو که دربردارندۀ بخش عمده‌ای از میراث فرهنگی و اجتماعی ایرانیان است، منبع مناسبی برای بررسی هویت زنان است. متن پژوهش شاهنامۀ فردوسی تصحیح جلال خالقی ...
بیشتر
چکیدههویت، تصویری ذهنی جهت شناخت است و میتوان آن را در ویژگی‌‌هایی که به هر فرد تشخّص می‌‌دهند، یافت. بررسی هویت زنان موضوع کنکاش پژوهشگران مختلفی بوده است. شاهنامۀ فردوسی از این رو که دربردارندۀ بخش عمده‌ای از میراث فرهنگی و اجتماعی ایرانیان است، منبع مناسبی برای بررسی هویت زنان است. متن پژوهش شاهنامۀ فردوسی تصحیح جلال خالقی مطلق است. روش تحقیق، کیفی و فنّ مورد استفاده، تحلیل محتوا و چارچوب تحقیق، مدل مفهومی است. از دو مفهوم بنیادی «من» و «منِ اجتماعی» برای تحلیل کنشهای زنان در شاهنامه استفاده شده است. این پژوهش نشان میدهد که هویت‌یابی زنان در شاهنامه، نتیجۀ برتری «من» در خودشان است. در کنشهای تمام شخصیت‌‌های مورد مطالعه جز سیندخت، من از منِ اجتماعی آشکارتر است. آنجا که بحث انتخاب یا تصمیم‌گیری است، کنش‌‌هایی از زنان سرمی‌‌زند که چه‌بسا در همان لحظه از تفاوت آن آگاه نیستند و وقتی خلاف هنجارها و انتظارات جامعه رفتار می‌‌کنند، «من» آشکار میشود. بروز همین کنشهای متفاوت و هنجارشکنی‌‌هاست که باعث تشخص و فردیت آنان میشود. جسارت در عشق، شجاعت، جنگاوری، خردمندی و سیاست از ویژگی‌‌های هویت‌بخشِ زنان در بخش پهلوانی شاهنامۀ فردوسی به‌شمارمی‌رود.
سارا صادقی؛ اردشیر جوانمرد زاده؛ سعید رحیمی؛ زهرا چراغی
چکیده
یکی از کنشهای فرهنگی و اجتماعی رایج در میان مردم جهان ایجاد نقش روی بدن یا همان خالکوبی است. از کارکردهای خالکوبی، بازنمایی باورها و اعتقادات فردی و اجتماعی است. این نوشتار تلاش دارد با نگاهی بر خالکوبیهای زنان لرستان، به شناسایی نقوش و انگیزة ایجادشان در میان زنان لرستان بپردازد. هدف از این تحقیق نشاندادن انگیزة اصلی ...
بیشتر
یکی از کنشهای فرهنگی و اجتماعی رایج در میان مردم جهان ایجاد نقش روی بدن یا همان خالکوبی است. از کارکردهای خالکوبی، بازنمایی باورها و اعتقادات فردی و اجتماعی است. این نوشتار تلاش دارد با نگاهی بر خالکوبیهای زنان لرستان، به شناسایی نقوش و انگیزة ایجادشان در میان زنان لرستان بپردازد. هدف از این تحقیق نشاندادن انگیزة اصلی خالکوبیهای زنان لرستان است. این تحقیق به روش توصیفی‌ـ تحلیلی با جمعآوری اطلاعات کتابخانه‌ای و میدانی کوشیده به اشکال رایج در ترسیم خالکوبیها دست یابد. اهمیت پرداختن به این موضوع در این است که از یکسو رواج خالکوبی به‌عنوان یک کنش در جامعة ایران انکارناپذیر است و از سوی دیگر پژوهش دربارة خالکوبی مطابق منابع موجود بیشتر در حوزة مطالعات غرب قرار گرفته است. در‌حالی‌که این هنر نیز مانند بسیاری از هنرهای دیگر دارای ویژگی‌‌های منطقهای و فرهنگی خاص هر اجتماع است. جامعة آماری زنان لر بین 50 تا 60 ساله است که روی اعضای بدنشان بیش از 4 بار به خالکوبی اقدام کردهاند. بنا بر پژوهش حاضر، نقوش خالکوبی و ایجاد آن‌ها بر بدن علاوه بر ارزش زیباییشناختی، دارای انگیزههای معناداری نیز هست که در تمایلات فردی، آیینی، اسطورهها، بافت فرهنگی و تاریخی همان جامعه ریشه دارد.
هادی عالم زاده؛ فریبا کاظم نیا
دوره 1، شماره 1 ، بهمن 1388
چکیده
خانواده نهادی زیستی- اجتماعی و یکی از بنیادی ترین نهادهای اجتماع است و در این نوشتار در نظر است با بررسی اجمالی ساختار نهاد خانواده در ایران در دوره ی تاریخی طاهریان تا مغول، تأثیر کنیزان بر کارکردهای سه گانه ی خانواده، (تامین نیازمندی های عاطفی ـ جنسی، تامین موقعیت اجتماعی ـ فرهنگی برای تولید مثل و تربیت فرزندان) و نیز مقایسه ی اجمالی ...
بیشتر
خانواده نهادی زیستی- اجتماعی و یکی از بنیادی ترین نهادهای اجتماع است و در این نوشتار در نظر است با بررسی اجمالی ساختار نهاد خانواده در ایران در دوره ی تاریخی طاهریان تا مغول، تأثیر کنیزان بر کارکردهای سه گانه ی خانواده، (تامین نیازمندی های عاطفی ـ جنسی، تامین موقعیت اجتماعی ـ فرهنگی برای تولید مثل و تربیت فرزندان) و نیز مقایسه ی اجمالی نقش کنیزان و آزادزنان نسبت به این کارکردها و اشاراتی مختصر به دیگر وظایف کنیزان در نهاد خانواده به این پرسش پاسخ داده شود که آیا فراوانی کنیزان با تحول در نظام خانواده ارتباط دارد؟
عزت ملاابراهیمی؛ اکرم روشن فکر
دوره 1، شماره 2 ، بهمن 1388
چکیده
در سده های اخیر با فراهم آمدن فضای آزاد و بستر مناسبی برای حضور زنان در جوامع بشری و انجام فعالیت های ارزنده ای در عرصه های سیاسی، تجاری، فرهنگی، فکری و ادبی، این جوامع به رشد و شکوفایی فزاینده ای دست یافتند و دگرگونی های اساسی در آن ها پدید آمد. زنان جامعه ی لبنان نیز از این امر مستثنی نبودند. آنان به رغم چالش‌های پیش رو نه تنها در عرصه ...
بیشتر
در سده های اخیر با فراهم آمدن فضای آزاد و بستر مناسبی برای حضور زنان در جوامع بشری و انجام فعالیت های ارزنده ای در عرصه های سیاسی، تجاری، فرهنگی، فکری و ادبی، این جوامع به رشد و شکوفایی فزاینده ای دست یافتند و دگرگونی های اساسی در آن ها پدید آمد. زنان جامعه ی لبنان نیز از این امر مستثنی نبودند. آنان به رغم چالش‌های پیش رو نه تنها در عرصه فرهنگی و اجتماعی خوش درخشیدند و فعالیت های ثمربخش خود را تا حضور در کنفرانس های فرهنگی و سیاسی داخل و خارج از کشور گسترش دادند، بلکه در عرصه های هنری و ادبی نیز به خلق آثار ماندگاری دست زدند، که کمتر نظیری برای آن در سایر کشورهای عربی می توان یافت.
مریم حسینی؛ فرانک جهان بخش
دوره 2، شماره 3 ، تیر 1389
چکیده
نقد ادبی فمینیستی، یکی از انواع روی کردهای نقدی است. منتقدان این نحله ی فکری معتقدند بر ادبیات، هنجارهای مردانه حاکم است و تجربیات، خواست ها، علایق و عواطف زنان در زیر نقاب این هنجارها رنگ باخته و بی اهمیت جلوه داده شده اند، لذا قصد دارند تا با بررسی و تحلیل دوباره ی آن با نگرشی دیگرگونه این سنت های ادبی مردسالارانه را آشکار سازند تا ...
بیشتر
نقد ادبی فمینیستی، یکی از انواع روی کردهای نقدی است. منتقدان این نحله ی فکری معتقدند بر ادبیات، هنجارهای مردانه حاکم است و تجربیات، خواست ها، علایق و عواطف زنان در زیر نقاب این هنجارها رنگ باخته و بی اهمیت جلوه داده شده اند، لذا قصد دارند تا با بررسی و تحلیل دوباره ی آن با نگرشی دیگرگونه این سنت های ادبی مردسالارانه را آشکار سازند تا از این طریق بیان دارند که چگونه متون ادبی از تمایزات جنسی در یک فرهنگ حمایت می کنند. در این مقاله، سه رمان از رمان های محمد محمدعلی با گرایش نقد فمینیستی مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور سعی شده تا با استفاده از فاکتورهای مهمی از جمله مردسالاری، تبعیض جنسی، خشونت علیه زنان و... با استناد به کتب جامعه-شناسی و فمینیستی، به نقد و بررسی این آثار پرداخته شود. از بررسی این رمان ها مشخص گردید که وضعیت زنان در رمان های محمدعلی به تدریج بهبود می یابد و روابط شان با اجتماع پیچیده تر می گردد. درون مایه های کشف هویت و خودشناسی و نیز تقابل دو نسل که از مهم ترین بن مایه های رمان های محمدعلی است، به خوبی سیر تدریجی بهبود وضعیت زنان را در این داستان ها به نمایش می گذارد و بررسی این رمان ها از ابتدا تا انتها، جهت گیری های خاص نویسنده را به سمت نگارش داستانی بر مبنای دیدی مثبت نسبت به زنان آشکار می سازد.
محمد رضایی؛ سمیه افشار
دوره 2، شماره 4 ، تیر 1389
چکیده
تلاش اصلی این مقاله، بررسی نحوه ی بازنمایی نقش های جنسیتی و چگونگی بهره گیری از رمزگان های اجتماعی و فنی در نمایش زن و مرد در قالب نقش های خانوادگی و اجتماعی است. برای نیل به این مقصود، از میان سریال های پربیننده ی سال 1387، دو سریال «ترانه ی مادری» و «مرگ تدریجی یک رویا» را با استفاده از روش نشانه شناسی مورد بررسی قرار دادیم. نتایج به دست ...
بیشتر
تلاش اصلی این مقاله، بررسی نحوه ی بازنمایی نقش های جنسیتی و چگونگی بهره گیری از رمزگان های اجتماعی و فنی در نمایش زن و مرد در قالب نقش های خانوادگی و اجتماعی است. برای نیل به این مقصود، از میان سریال های پربیننده ی سال 1387، دو سریال «ترانه ی مادری» و «مرگ تدریجی یک رویا» را با استفاده از روش نشانه شناسی مورد بررسی قرار دادیم. نتایج به دست آمده نشان می دهد که تغییرات زاویه دوربین، نوع نما و نورپردازی به نفع مردان بوده است. بدین معنا که برای انتقال حس و حالت نقش های مردانه با تغییرات زاویه دوربین، نماهای نزدیک و بسیار نزدیک و نورپردازی مناسب با حال و هوای سریال مواجه هستیم و این در حالی است که در مورد نقش های زنانه یک نواختی زاویه ی دوربین، نمای متوسط و نور تیره و تار به چشم می خورد. این تفاوت ها در مورد رمزگان اجتماعی نیز مشهود است. دیالوگ های نامأنوس و نابه جای زنان و حالت های افراط و تفریط آنان در برابر دیالوگ های منطقی، مستدل و مناسب با روند داستان که در مورد مردان استفاده شده است موید ادعای فرضیه های تحقیق حاضر است. نوع لباس زنان نیز در اغلب موارد حالت های نامتعارف دارد.
عبدالرضا سیف؛ مونا بابایی؛ زینب زرهانی
دوره 2، دوره 2،شماره 1 ، دی 1389
چکیده
در مقاله ی حاضر با توجه به ویژگی ها و صفاتی که در برخی از کتب معروف منثور (قرن 5 تا 7)، برای زنان برشمرده اند به بررسی شخصیت و جایگاه اجتماعی زنان در آن دوران پرداخته شده و سعی بر دست یابی به شناختی مستند از چهره و سیمای زن در اوضاع و شرایط اجتماعی آن روزگار است.
بیشتر
در مقاله ی حاضر با توجه به ویژگی ها و صفاتی که در برخی از کتب معروف منثور (قرن 5 تا 7)، برای زنان برشمرده اند به بررسی شخصیت و جایگاه اجتماعی زنان در آن دوران پرداخته شده و سعی بر دست یابی به شناختی مستند از چهره و سیمای زن در اوضاع و شرایط اجتماعی آن روزگار است.
ادبیات
عزت ملا ابراهیمی؛ محمودرضا توکلی محمدی
چکیده
در عصر مشروطه، شعر فارسی، درکنار حفظ درون‌مایه‌های قدیمی خود، با مضامینی جدید آشنا شد که در دوره‌های قبل آن‌ها را تجربه نکرده بود. به همین دلیل، این دوره را عصر تغییر و تحول‌های بنیادین در درون‌مایه‌ها و مضامین قدیمی شعر فارسی می‌نامند. آشنایی با ادبیات غرب، تحولات سیاسی و اجتماعی ایران، انقلاب فرانسه، جریان موسوم به روشن‌فکری، ...
بیشتر
در عصر مشروطه، شعر فارسی، درکنار حفظ درون‌مایه‌های قدیمی خود، با مضامینی جدید آشنا شد که در دوره‌های قبل آن‌ها را تجربه نکرده بود. به همین دلیل، این دوره را عصر تغییر و تحول‌های بنیادین در درون‌مایه‌ها و مضامین قدیمی شعر فارسی می‌نامند. آشنایی با ادبیات غرب، تحولات سیاسی و اجتماعی ایران، انقلاب فرانسه، جریان موسوم به روشن‌فکری، استبداد داخلی و استعمار خارجی از مسائلی است که در این زمینه نقش بسزایی داشت. البته این تغییر و تحول فقط مخصوص مضامین شعری نبوده و همۀ جنبه‌های سیاسی و اجتماعی و اقتصادی ایران را در‌بر‌می‌گرفت. این امر زندگی زن ایرانی را نیز، به‌عنوان نیمی از پیکرة جامعه، دستخوش تغییر و تحول بنیادین کرد. آشنایی زنان با نقش و جایگاه واقعی خود در جامعه و در پی آن مشارکت آن‌ها در فعالیت‌های اجتماعی، دفاع از وطن‌‌ـ به معنای امروزی آن‌ـ و تغییر نگرش زنان ایرانی به خانواده از جمله این تغییر و تحول‌ها در عصر مشروطه به‌شمار می‌رود. پژوهش حاضر در صدد است با بررسی آثار ادبی و دیوان زنان شاعر در عصر مشروطه و به صورت توصیفی‌ـ تحلیلی، به بررسی نقدی مسائل یاد‌شده و بازتاب آن‌ها در شعر شاعران زن مشروطه بپردازد. فعالیت‌های چشمگیر زنان ایرانی در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی، آگاهی زنان از نقش سازندة خود در خانواده و تغییر نگرش زنان به مردان ایرانی از مسائلی است که در این زمینه اهمیت فراوان دارد و بازتاب آن در شعر شاعران زن عصر مشروطه نقد و بررسی شد.
فرهنگی
اعظم راودراد؛ فروغ محمدی
چکیده
رسانهها نه‌تنها بازتاب‌دهندۀ واقعیت‌ها بلکه شکلدهندۀ آن‌اند و بر درک و شناخت ما از جهان پیرامون اثر میگذارند. به‌رغم آنکه زنان در دهه‌های اخیر در کنار نقشهای سنتی خود به فعالیت در عرصه‌های اجتماعی، که در گذشته مختص مردان تلقی میشد، روی آورده و جایگاه خود را در بسیاری از آن‌ها تثبیت کردهاند، بهنظر میرسد ...
بیشتر
رسانهها نه‌تنها بازتاب‌دهندۀ واقعیت‌ها بلکه شکلدهندۀ آن‌اند و بر درک و شناخت ما از جهان پیرامون اثر میگذارند. به‌رغم آنکه زنان در دهه‌های اخیر در کنار نقشهای سنتی خود به فعالیت در عرصه‌های اجتماعی، که در گذشته مختص مردان تلقی میشد، روی آورده و جایگاه خود را در بسیاری از آن‌ها تثبیت کردهاند، بهنظر میرسد رسانهها همچنان تصویری کلیشهای از آنان ارائه داده و بیشتر بر نقشهای سنتی و ویژگی‌‌های برساختۀ آنان تأکید دارند. در این مطالعه، به دنبال شناخت نحوۀ بازنمایی زنان در تبلیغات تلویزیونی ایران و مقایسۀ آن با نحوۀ بازنمایی زنان در تبلیغات تلویزیونی امریکا هستیم. ابتدا با مرور برخی تحقیقات انجام‌شده در مورد امریکا وضعیت زنان در این تبلیغات تشریح شده است. سپس مقولههای قابل مقایسه از این تحقیقات استخراج و در مطالعۀ مورد ایران بهکار گرفته شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که تبلیغات بازرگانی این دو کشور در زمینۀ بازنمایی زنان تفاوت اندکی با یکدیگر دارند و اغلب شبیه به هم عمل می‌‌کنند و هر دو نقشها و ویژگی‌‌هایی کلیشهای را به زنان نسبت می‌‌دهند.
جامعه شناسی
مرضیه قویدل دارستانی؛ محمدمهدی رحمتی؛ حسن چاوشیان
چکیده
کودکان یکی از مخاطبان مهم رسانه هستند. پژوهش حاضر با استفاده از نظریة فمنیستی تاچمن و کانل و روش تحلیل محتوای کمی به بررسی برنامه‌های خردسال شبکة دوم سیمای ایران پرداخته است. هدف این تحقیق مطالعة چگونگی بازنمایی زنانگی و مردانگی شخصیت‌‌های برنامه‌های خردسال این شبکه است. به این منظور، 23 قسمت از برنامه‌های خردسال این شبکه ...
بیشتر
کودکان یکی از مخاطبان مهم رسانه هستند. پژوهش حاضر با استفاده از نظریة فمنیستی تاچمن و کانل و روش تحلیل محتوای کمی به بررسی برنامه‌های خردسال شبکة دوم سیمای ایران پرداخته است. هدف این تحقیق مطالعة چگونگی بازنمایی زنانگی و مردانگی شخصیت‌‌های برنامه‌های خردسال این شبکه است. به این منظور، 23 قسمت از برنامه‌های خردسال این شبکه با استفاده از نمونه‌گیری تصادفی انتخاب و بررسی شده است. یافتههای پژوهش حاضر نشان میدهد که در برنامه‌های خردسال شخصیت‌‌های مرد و زن به‌صورت نامتوازن توزیع شده‌اند؛ بهطوریکه میزان نسبت نمایش شخصیت مردان 5/40 درصد (معادل 272 مورد) بیشتر از نمایش شخصیت زنان است. مردانگی هژمونیک و زنانگی مؤکد در شخصیت مردان و زنان در این برنامهها بازنمایی شده است. کلیشههای جنسیتی به‌صورت تقابلهای دوگانۀ فعال مردانه/ منفعل زنانه، باهوش مردانه/ نادان زنانه در برنامه‌های خردسال بازنمایی شده است. در این برنامهها، «فنای نمادین زنان» دیده میشود؛ بهطوریکه زنان اغلب در نقشهای فاقد بازده و همراه با «دلهرة زنانه» نمایش داده شده‌اند.
رضا پیش‌قدم؛ علی درخشان؛ اعظم جنتی عطایی
چکیده
پژوهش پیش‌رو بر آن است تا در بستر الگوی هایمز [39] به بررسی زباهنگ «مردسالاری» و «زن‌سالاری» در فیلم‌های ایرانی بپردازد. این پژوهش از نوع کیفی و توصیفی بوده و درحقیقت انتخاب زباهنگها با هدف بررسی تفکرات و تغییر نگرش و دیدگاه فرهنگی جامعۀ ایرانی در دو دهۀ 1360 و 1390 است. در همین زمینه، 100 فیلم ایرانی که از نوع خانوادگی و ...
بیشتر
پژوهش پیش‌رو بر آن است تا در بستر الگوی هایمز [39] به بررسی زباهنگ «مردسالاری» و «زن‌سالاری» در فیلم‌های ایرانی بپردازد. این پژوهش از نوع کیفی و توصیفی بوده و درحقیقت انتخاب زباهنگها با هدف بررسی تفکرات و تغییر نگرش و دیدگاه فرهنگی جامعۀ ایرانی در دو دهۀ 1360 و 1390 است. در همین زمینه، 100 فیلم ایرانی که از نوع خانوادگی و اجتماعی و شامل 50 فیلم دهۀ 1360 و 50 فیلم دهۀ 1390 هستند از نظر گفتمانی و چگونگی بهکاربردن گفتوگوهای نشاندهندۀ زباهنگ «مردسالاری» و «زن‌سالاری» بررسی شدند. حدود 500 پارهگفتار از فیلم‌های سینمایی ایرانی دهۀ 1360 و 500 پارهگفتار از فیلم‌های سینمایی دهۀ 1390 یادداشت و واکاوی شدند. مشخص شد که بیشترین بسامد زباهنگ مردسالاری در فیلم‌های ایرانی دهۀ 1390 به موارد تهدید، بزرگبینی، عصبانیت، دستور، متلکگویی، امرونهی، نیش‌وکنایه، پرخاش و تحقیر اختصاص یافته است و بیشترین بسامد زباهنگ «زن‌سالاری» در فیلم‌های ایرانی دهۀ 1390 شامل تعیین تکلیف کردن، غر زدن، تحقیر‌کردن، کنایه‌زدن، جلب توجه کردن، عصبانیت، شکایت و بزرگبینی است. به نظر میرسد با توجه به تغییر و تحولات فرهنگی و اجتماعی جامعۀ ایرانی در گذر زمان و پیشرفت چشمگیر فناوری در سراسر دنیا و تأثیر مستقیمی که این پیشرفت بر فرهنگ و نگرش جامعۀ ایرانی داشته است، طرز تفکر و نگرش جامعه دستخوش تغییراتی شده و دیدگاه افراد جامعه از تفکرات مردسالار به تفکرات زنسالار تغییر یافته است. در‌واقع، همان‌گونه که انتظار میرفت، میتوان دهۀ 1360 را مصداق بارز تفکر مردسالارانه و دهۀ 1390 را مصداق بارز تفکر زنسالارانه برشمرد. در پایان، مجموعه‌ای از کاربردهای این زباهنگ، با عنوان هنجارهای گفتمان، بررسی و مشخص شدند.
