عزت ملاابراهیمی؛ زینب نریمانی؛ نازی قنبری
دوره 3، دوره 1، شماره 3 ، آبان 1390، ، صفحه 95-113
چکیده
در نظر شاعران معاصر فلسطینی خاک وطن اشغالی به مثابه دلبری است با بی‌نهایت نام‌های فریبنده و زیبا. شاعر برای دست یافتن به محبوب خود [وطن] از روزن? خیال وارد می‌شود و نگاه ویژه و متفاوتی به آن دارد. پس از وقوع حوادث سخت و بحرانی فلسطین که با اشغال این سرزمین در 1948 به اوج خود رسید، شاعر از «زن»به عنوان نمادی برای بیان احساس و شدت دلبستگی ...
بیشتر
در نظر شاعران معاصر فلسطینی خاک وطن اشغالی به مثابه دلبری است با بی‌نهایت نام‌های فریبنده و زیبا. شاعر برای دست یافتن به محبوب خود [وطن] از روزن? خیال وارد می‌شود و نگاه ویژه و متفاوتی به آن دارد. پس از وقوع حوادث سخت و بحرانی فلسطین که با اشغال این سرزمین در 1948 به اوج خود رسید، شاعر از «زن»به عنوان نمادی برای بیان احساس و شدت دلبستگی خود به وطن بهره جست. از این رو برای برانگیختن شور حماسه و ایثار در کالبد بیجان هموطنانش، میهن اشغالی خود را به زیبارویی دربند تشبیه میکرد که جوانان وطن برای آزادی او از بذل جان دریغ نورزیدهاند. مسلماً جنیست شعرای فلسطینی در کیفیت بهرهگیری از این نماد و نوع نگرش و تفکر آنان بیتأثیر نبوده است. نگارندگان در این پژوهش کوشیدهاند تا به جستجوی نگاه نمادین شعرای فلسطینی به زن، از خلال آثار و اندیشه‌‌های دو تن از شاعران برجست? این سرزمین یعنی فدوی طوقان و ابوسلمی بپردازند.
باستان شناسی
علی نوراللهی؛ حسن طلایی؛ بهمن فیروزمندی
چکیده
تا‌کنون گورستان‌های متعددی متعلق به عصر آهن در غرب زاگرس مرکزی کاوش شده و در آنها اشیای تدفینی خاص زنان به‌دست آمده است. اما کاوشگران جز توصیف داده‌ها و شکل تدفین به موضوع جایگاه زنان در این دوره نپرداخته‌اند. این موضوع از این امر ناشی بوده که در میان اشیای تدفینی هیچ کتیبه یا نوشته‌ای در ارتباط با این گورها به‌دست نیامده و همچنین ...
بیشتر
تا‌کنون گورستان‌های متعددی متعلق به عصر آهن در غرب زاگرس مرکزی کاوش شده و در آنها اشیای تدفینی خاص زنان به‌دست آمده است. اما کاوشگران جز توصیف داده‌ها و شکل تدفین به موضوع جایگاه زنان در این دوره نپرداخته‌اند. این موضوع از این امر ناشی بوده که در میان اشیای تدفینی هیچ کتیبه یا نوشته‌ای در ارتباط با این گورها به‌دست نیامده و همچنین مطالعات مربوط به زنان تازه در ادبیات باستان‌شناسی مطرح شده بود. پژوهشگران این گورستان‌ها را به نیمه‌کوچ‌نشینان نسبت داده‌اند، که این نوع معیشت در قالب ایلی در این منطقه تا حال حاضر نیز رواج دارد. بنابراین، می‌توان گفت که با توجه به همسانی جغرافیایی و تاحدود زیادی معیشت این مردمان با ایلاتی (خزل، ملکشاهی و کلهر) که در این منطقه ساکن‌اند، همچنین تداوم سنت‌ها در زاگرس مرکزی، که در این مقاله به آنها از جمله شیوة تدفین اشاره شده، به بررسی جایگاه زنان در عصر آهن از منظر قوم باستان‌شناسی پرداخته شده است. در این مقاله، گورهای متعلق به زنان در 14 گورستان بررسی شده؛ با توجه به اینکه در میان این ایلات جایگاه زنان در قالب خانواده نمود می‌یابد، که خود تابع عوامل متعدد اجتماعی‌‌ـ سیاسی و اقتصادی است. در پایان نیز جمع‌بندی از کلیة مطالب ارائه شده است.
جامعه شناسی
امیر رستگارخالد؛ ساجده مقدمی
چکیده
با کاهش نرخ رشد و پیرشدن جمعیت کشورها، جمعیت جوامع به یکی از موضوعات چالش‌برانگیز تبدیل شده است. این موضوع بسیاری از متفکران را به سمت درک عوامل مؤثر بر کاهش باروری سوق داده است. فهم چگونگی کاهش باروری مستلزم درک تغییرات خانواده و جایگاه زنان بر اثر تغییرات جهانی است، زیرا زنان، به‌عنوان یکی از ارکان مهم خانواده و باروری، تغییرات ...
بیشتر
با کاهش نرخ رشد و پیرشدن جمعیت کشورها، جمعیت جوامع به یکی از موضوعات چالش‌برانگیز تبدیل شده است. این موضوع بسیاری از متفکران را به سمت درک عوامل مؤثر بر کاهش باروری سوق داده است. فهم چگونگی کاهش باروری مستلزم درک تغییرات خانواده و جایگاه زنان بر اثر تغییرات جهانی است، زیرا زنان، به‌عنوان یکی از ارکان مهم خانواده و باروری، تغییرات بسیاری را در موقعیت خود تجربه کرده‌اند. این تغییرات بر نگرش زنان و مردان به فرزند نیز بیتأثیر نبودهاند. در این مقاله، سعی شده تفاوتهای نگرش به فرزند در میان 400 زوج 15ـ49 سالۀ تهرانی با استفاده از پرسشنامه بررسی شود. یافتههای نهایی پژوهش نشان میدهد که تفاوت معناداری میان زوجین در زمینۀ ارزشهای مثبت و منفی فرزند و ارزشهای خانوادۀ کوچک و بزرگ وجود ندارد. این موضوع مؤید آن است که زوجین در زمینۀ نگرش به فرزند به همگرایی رسیدهاند. علاوه بر این، درآمد و تحصیلات نیز با ارزشهای مثبت رابطۀ معناداری دارند. در میان متغیرهای تحقیق، سن نیز با ارزشهای کوچک خانواده رابطۀ معناداری دارد. نتیجهگیری کلی نیز بر پذیرش هنجارهای لیبرال در زمینۀ فرزندآوری تأکید دارد.
جامعه شناسی
عباس لطفی زاده؛ محمدجواد زاهدی؛ فاطمه گلابی
چکیده
مطالعات علمی اولیه دربارة زنان و مردان در خانواده عموماً به مطالعة ساختار و کارکرد خانواده بهمثابة نهادی اجتماعی و نقشهای جنسیتی زنان و مردان در آن نهاد میپرداختند، اما در دهه‌های اخیر، جامعهشناسی خانواده دستخوش نوعی تحول مضمونی شده است: تغییر تمرکز از نهاد خانواده به روابط صمیمی زنان و مردان. این تحول فکری از دگرگونیهای ...
بیشتر
مطالعات علمی اولیه دربارة زنان و مردان در خانواده عموماً به مطالعة ساختار و کارکرد خانواده بهمثابة نهادی اجتماعی و نقشهای جنسیتی زنان و مردان در آن نهاد میپرداختند، اما در دهه‌های اخیر، جامعهشناسی خانواده دستخوش نوعی تحول مضمونی شده است: تغییر تمرکز از نهاد خانواده به روابط صمیمی زنان و مردان. این تحول فکری از دگرگونیهای عمیق در زندگی خانوادگی معاصر و تحول نقشهای زنان و مردان در خانواده ناشی می‌شود. جامعهشناسان و نظریه‌‌پردازان خانواده نظر به این دگرگونیها، و لزوم اتخاذ شیوههایی متناسب برای تحلیل پیچیدگی و تنوع شدید شکل‌های خانواده در دنیای معاصر، ناگزیر به بازتعریف سرشت موضوعی خود شدهاند که این امر زمینه را برای ظهور حوزة جدید «جامعهشناسی صمیمیت» فراهم کرده است. تحول و چرخش مضمونی در جامعهشناسی خانواده و اتخاذ رویکردی نو به روابط صمیمی زنان و مردان میتواند واجد دلالت‌‌های پژوهشی و سیاسی گوناگونی باشد. مقالة حاضر با مرور و تحلیل تحولات نظری در جامعهشناسی خانواده میکوشد بروز نوعی تحول مفهومی‌ـ یا به تعبیری، ظهور مفهوم صمیمیت‌ـ را در این حوزه برجسته کند و وضعیت کنونی دانش خانواده را در چالش با تحولات معاصر با رویکرد تحلیل انتقادی تشریح و تبیین کند.
جامعه شناسی
سهیلا صادقی فسایی؛ ایمان عرفان منش
چکیده
براساس رویکرد «فناوری اجتماعی»، در شرایط کنونی فناوریهای ارتباطی و اطلاعاتی با فعالیتهای فراغتی نوجوانان ادغام شده و پیوند یافتهاند. این فعالیتهای فراغتی در چارچوب وسیعتری از اقتضائات بیرونی کنش و همچنین شرایطی قرار دارند که انتخاب کنشگر در آن رقم میخورد. این مقاله تلاش میکند ضمن ارائۀ سنخبندی از انواع ...
بیشتر
براساس رویکرد «فناوری اجتماعی»، در شرایط کنونی فناوریهای ارتباطی و اطلاعاتی با فعالیتهای فراغتی نوجوانان ادغام شده و پیوند یافتهاند. این فعالیتهای فراغتی در چارچوب وسیعتری از اقتضائات بیرونی کنش و همچنین شرایطی قرار دارند که انتخاب کنشگر در آن رقم میخورد. این مقاله تلاش میکند ضمن ارائۀ سنخبندی از انواع فعالیتهای فراغتی بیرون‌محور و فناوریمحور، ترجیح واقعی نوجوانان را در انتخاب آنها با توجه به تفاوتهای جنسیتی واکاوی کند. بر این اساس، با 120 نوجوان دختر و پسر در سال تحصیلی 1395ـ1396 مصاحبههایی نیمهساختارمند در شهر تهران با توجه به نمونهگیری تیپیک و هدفمند انجام شد. نتایج نشان میدهند که ترجیح اصلی نوجوانان فعالیتهای فراغتی بیرون‌محور است، اما شرایط اجتماعی و چارچوب فشارها و الزامات اجتماعی و فرهنگی در عمل فعالیتهای فراغتی فناوریمحور را برای آنان شکل میدهد؛ تا جایی که فناوریهای جدید در برخی موارد بهمنزلۀ یک دوست تجلی مییابند. پسران بیش از دختران بازیهای رایانهای (و کنسولی) را به‌منزلة فعالیت فراغتی انتخاب می‌‌کنند و بیشتر تحت تأثیر احساسات ناشی از آنها قرار میگیرند. این در حالی است که دختران با محدودیتهای بیشتری برای فراغت بیرون‌محور مواجه‌اند. به‌هر‌حال، فعالیتهای فراغتی فناوریمحور به منبع هویتی و مصرفی برای اکثر نوجوانان تبدیل شده است.
کریم گلشنی راد
دوره 2، شماره 3 ، اسفند 1389، ، صفحه 117-131
چکیده
بسیاری از نویسندگان و محققین معاصر از جمله بارتلمه، نویسنده کتاب «زن در حقوق ساسانی» و کریستن سن نویسنده کتاب «ایران در زمان ساسانیان»، معتقدند که وضعیت زنان در دوره ساسانی بسیار بد بود و با آن ها مانند بردگان و اشیاء برخورد می شد. با مطالعه منابع مذهبی و غیرمذهبی مربوط به دوره ساسانی، از جمله اوستا و ماتیکان هزارداتستان، متوجه می ...
بیشتر
بسیاری از نویسندگان و محققین معاصر از جمله بارتلمه، نویسنده کتاب «زن در حقوق ساسانی» و کریستن سن نویسنده کتاب «ایران در زمان ساسانیان»، معتقدند که وضعیت زنان در دوره ساسانی بسیار بد بود و با آن ها مانند بردگان و اشیاء برخورد می شد. با مطالعه منابع مذهبی و غیرمذهبی مربوط به دوره ساسانی، از جمله اوستا و ماتیکان هزارداتستان، متوجه می شویم که زن در دوره ساسانی می توانست در دادگاه شهادت بدهد، هنگام ازدواج نظر دختر را جویا می شدند و پدر حق نداشت دختر خود را به زور شوهر دهد، حتی دختر می توانست بدون اجازه والدین خود با شخص مورد علاقه ازدواج نماید، زن وقتی ازدواج می نمود می توانست به کارهای اقتصادی بپردازد و حتی شوهر خود را طلاق دهد. بنابراین مشخص می شود که زن در آن دوره دارای مقامی مناسب در جامعه بوده است.
محمد حسن صادقی مقدم؛ امین امیرحسینی
چکیده
اهمیت تشکیل خانواده و بقای آن در دین اسلام به حدی است که گسستن این پیمان، حتی در شرایطی که با درخواست طرفین هم باشد، نزد پیامبر اسلام(ص) مغبوض‌ترین اعمال است. درعین‌حال، از آنجا که اصل در اسلام دوام و بقای نکاح است؛ فرصتی برای بازگشت به خانواده با سازوکاری آسان با عنوان عدة طلاق رجعی بنا نهاده که طرفین به‌راحتی این نهاد مقدس را از نو ...
بیشتر
اهمیت تشکیل خانواده و بقای آن در دین اسلام به حدی است که گسستن این پیمان، حتی در شرایطی که با درخواست طرفین هم باشد، نزد پیامبر اسلام(ص) مغبوض‌ترین اعمال است. درعین‌حال، از آنجا که اصل در اسلام دوام و بقای نکاح است؛ فرصتی برای بازگشت به خانواده با سازوکاری آسان با عنوان عدة طلاق رجعی بنا نهاده که طرفین به‌راحتی این نهاد مقدس را از نو به پا دارند. با وجود این، انواعی از طلاق وجود دارد که با عنوان طلاق بائن پیمان زناشویی پایان می‌یابد و فقط با عقد جدید ازدواج ممکن می‌شود. در طلاق خلع با کراهت زن و طلاق مبارات با کراهت از طرفین و در هر دو صورت با پرداخت مالی از طرف زن به شوهر، طلاقی بائن، یعنی غیرقابل رجوع واقع، می‌شود. طلاق به عوض نیز حتی در صورت عدم کراهت از طرف زوجه یا زوجین و با پرداخت مالی از طرف زن به شوهر یا ابراء ذمة شوهر به نفقة گذشته یا مهریه یا سایر دِین‌های احتمالی منظور است. بررسی و تحلیل ماهیت حقوقی و آثار اجتماعی و فرهنگی این نوع طلاق سؤال این تحقیق است. درحقیقت، تسهیل در جدایی زوجین با پرداخت عوض و درعین‌حال تراضی طرفین به گسستن پیمان زناشویی، بدون وجود کراهتی از سوی طرفین، تأثیراتی در حوزة ازدیاد طلاق ایجاد میکند و به همین دلیل ضرورت توجه به آثار فرهنگی و اجتماعی آن را اجتناب‌ناپذیر میکند.
شهریار نیازی؛ سمیه آقاجانی یزدآبادی؛ یداله ملایری
دوره 3، شماره 2 ، دی 1390، ، صفحه 119-131
چکیده
این پژوهش در پی نمایان ساختن رنجهای زن عرب در رمانهای «هیفاء بیطار»، نویسند? سرشناس سوری است. این نویسنده در نوشته های خویش ـ روی هم رفته ـ هم? دوره های زندگی زن عرب از نوجوانی و جوانی تا میانسالی را نشان می دهد. پژوهنده می کوشد رنجهای شخصیتهای زن را در رمانهای این نویسنده سوری بکاود. می توان گفت صدای زن تحصیلکرد? ناکام در سپهر زناشویی، ...
بیشتر
این پژوهش در پی نمایان ساختن رنجهای زن عرب در رمانهای «هیفاء بیطار»، نویسند? سرشناس سوری است. این نویسنده در نوشته های خویش ـ روی هم رفته ـ هم? دوره های زندگی زن عرب از نوجوانی و جوانی تا میانسالی را نشان می دهد. پژوهنده می کوشد رنجهای شخصیتهای زن را در رمانهای این نویسنده سوری بکاود. می توان گفت صدای زن تحصیلکرد? ناکام در سپهر زناشویی، صدای چیر? رمانهای پیش گفته است. در این رمانها، ما با رنجهای زن مطلقه یی آشنا می شویم که فرودست احساس شکست و سرخوردگی است؛ او می کوشد از رهگذر ارتباط با مردان به نبرد دیو تنهایی که سراسر هستی اش را گرفته است برود. از این رو بیشتر رمانهای بیطار، رنجهای زنی را می نماید که با سرکوب جامع? مردسالار عربی و گذر سنگین زمان می ستیزد.
جامعه شناسی
آسیه خیراللهی؛ احمدرضا نصر اصفهانی؛ محمدرضا نیلی
چکیده
هدف کلی این پژوهش بررسی علل افزایش ورود زنان به دوره‌های کارشناسی ارشد از منظر تمایلهای علمی و خانوادگی و میزان برآورده‌شدن آن از طریق برنامههای درسی دورهها در دانشگاه اصفهان است. روش به‌کار‌رفته ترکیبی (کمی‌ـ کیفی) است و ابزار استفاده‌شده پرسشنامۀ محقق‌ساخته و مصاحبۀ نیمه‌سازمان‌یافته است که روایی آنها از طریق ...
بیشتر
هدف کلی این پژوهش بررسی علل افزایش ورود زنان به دوره‌های کارشناسی ارشد از منظر تمایلهای علمی و خانوادگی و میزان برآورده‌شدن آن از طریق برنامههای درسی دورهها در دانشگاه اصفهان است. روش به‌کار‌رفته ترکیبی (کمی‌ـ کیفی) است و ابزار استفاده‌شده پرسشنامۀ محقق‌ساخته و مصاحبۀ نیمه‌سازمان‌یافته است که روایی آنها از طریق نظر متخصصان و پایایی پرسشنامه از طریق ضریب آلفای کرونباخ محاسبه و 89/0 برآورد شده است. جامعۀ آماری این پژوهش شامل کلیۀ دانشجویان زن سال آخر دورۀ کارشناسی ارشد دانشگاه اصفهان در سال تحصیلی 1390ـ1391 بوده و حجم نمونۀ پژوهش با استفاده از فرمول حجم نمونۀ کوکران 254 نفر برآورد شده است. یافتههای کمّی بیانگر مؤثربودن عامل علاقه به علم و رشد شخصی و بیتأثیربودن بهبود زندگی خانوادگی در ورود به دورۀ ارشد است. همچنین، یافتهها نشان داد متغیرهای جمعیتشناختی بر میزان تأثیر مؤلفهها تأثیری نداشت. نتایج کمّی در رابطه با میزان برآورده‌شدن انتظارهای از طریق برنامۀ درسی بیانگر آن بوده که برنامۀ درسی انتظار دانشجویان را برآورده نکرده است.
ادبیات
عزت ملاابراهیمی؛ حسین الیاسی
چکیده
زبان از دیرباز با موضوعات اجتماعی در ارتباط بوده و درهم تنیده‌اند و ارتباط بین این دو امکان‌ناپذیر است. درحقیقت، تأکید تحلیل‌گران انتقادی گفتمان بر بافت اجتماعی گفتمان، نشان از این ارتباط ناگسستنی بین گفتمان به انواع مختلف آن و موضوعات اجتماعی دارد. از موضوعات مهم اجتماعی، که بخش گسترده‌ای از فضای آثار اندیشمندان را به خود اختصاص ...
بیشتر
زبان از دیرباز با موضوعات اجتماعی در ارتباط بوده و درهم تنیده‌اند و ارتباط بین این دو امکان‌ناپذیر است. درحقیقت، تأکید تحلیل‌گران انتقادی گفتمان بر بافت اجتماعی گفتمان، نشان از این ارتباط ناگسستنی بین گفتمان به انواع مختلف آن و موضوعات اجتماعی دارد. از موضوعات مهم اجتماعی، که بخش گسترده‌ای از فضای آثار اندیشمندان را به خود اختصاص داده است، موضوع زن و جایگاه اجتماعیاش است. بشری بستانی، شاعر متعهد عراقی، یکی از روشنفکران بزرگ عرصة ادب و شعر معاصر عربی است، که در آثار شعریاش به موضوع زن به‌منزلة ساختاری قومیـ تمدنی پرداخته است. وی در شعر خویش به دفاع از حقوق زن پرداخته و با وامگیری از بزرگانی چون جبران و ابن عربی و دیگران و با رد مردسالاری و مرگ فرهنگی اجتماعی زن، بر ایجاد توازن بین زن و مرد و رساندن جامعه به رشد و پیشرفت از این طریق همت گمارده است. بشری در گفتمانش برای بیان ایدئولوژیهایش زبانی آمیخته به سنت را به کار گرفته و با استفاده از واژگان نقشگرا و تصاویر فنی در پی تغییر است. در این جستار، سعی بر آن داریم که با روش توصیفیـ تحلیلی در اشعار بشری بستانی اندیشة این اندیشمند معاصر عرب را بررسی و کنکاش کنیم.
محمدجواد جاوید
چکیده
فقه و حقوق اسلامی در روابط دختر و پسر مبتنی بر حوزه‌های محرم و نامحرم است. امروزه در ادبیات دینی، محرمیت یعنی نبود مرزی برای دوستی متعارف و عدم محرمیت یعنی بودن مرزی نسبتاً نامتعارف برای تعامل معمول دو جنس مخالف. از سویی نگاه فرهنگ اسلامی در این خصوص آن است که روابط دختر و پسر نامحرم، حتی در حد متعارف آن نیز به حداقل ممکن و در حد ضرورت ...
بیشتر
فقه و حقوق اسلامی در روابط دختر و پسر مبتنی بر حوزه‌های محرم و نامحرم است. امروزه در ادبیات دینی، محرمیت یعنی نبود مرزی برای دوستی متعارف و عدم محرمیت یعنی بودن مرزی نسبتاً نامتعارف برای تعامل معمول دو جنس مخالف. از سویی نگاه فرهنگ اسلامی در این خصوص آن است که روابط دختر و پسر نامحرم، حتی در حد متعارف آن نیز به حداقل ممکن و در حد ضرورت منتهی شود، از سوی دیگر تنها فرصت روابط آگاهان? دختر و پسر در اسلام، زمانی است که طرفین برنامه‌ای جدی برای ازدواج در نظر داشته باشند. خارج از کانون خانواده و ازدواج شرعی، عملاً هر گونه تعامل احساسی، صمیمانه یا عاشقانه، مذموم و حرام یا زمینه‌ساز گناه کبیره تلقی می‌شود. با این فروض که در گذشته امکان نوعی جامعه‌پذیری مبتنی بر معیارهای بومی و سنتی وجود داشته که عملاً منجر به ازدواج بهنگام در آغاز سن بلوغ دختر و پسر می‌شده است، سؤال اصلی نوشتار حاضر آنست که در شرایط فعلی با توسع? شبکه‌های ارتباطی، کاهش سن بلوغ و افزایش سن ازدواج، چگونه می‌توان شکاف زمانی موجود بین زمان بلوغ تا زمان ازدواج دختر و پسر معاصر را قانونمند کرد؟ فرضی? کلان نوشتار حاضر، درصدد امکان‌سنجی مدیریت قانونمند دور? زمان بلوغ تا زمان ازدواج دائم دختر و پسر براساس نظری? دوستی اسلامی است.
ریحانه رشیدی؛ محمدرضا مریدی؛ مهدی محمدزاده
چکیده
چکیدهجواهرسازی مفهومی محصول پارادایم «معاصریت» با به چالش‌‌کشیدن و نقد مفاهیم و اصول پذیرفته‌‌شده در جواهرسازی کلاسیک و مدرن و اولویت قراردادن وجه مفهومی و بیان هنری به‌‌مثابه رسانه‌‌ای فرهنگی، بستری را برای بیان اندیشه‌‌های اجتماعی، سیاسی و حضور کنشگر هنرمندان فراهم ساخته است. جواهر اثری بیانگر و سمبولیک است ...
بیشتر
چکیدهجواهرسازی مفهومی محصول پارادایم «معاصریت» با به چالش‌‌کشیدن و نقد مفاهیم و اصول پذیرفته‌‌شده در جواهرسازی کلاسیک و مدرن و اولویت قراردادن وجه مفهومی و بیان هنری به‌‌مثابه رسانه‌‌ای فرهنگی، بستری را برای بیان اندیشه‌‌های اجتماعی، سیاسی و حضور کنشگر هنرمندان فراهم ساخته است. جواهر اثری بیانگر و سمبولیک است که دلالت بر ارزشهای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی دارد. برای زنان جواهرساز، جواهر معاصر زبانی برای بیان ایده‌‌هایی است که موقعیت، خواسته‌‌ها و آرزوهای آنها را نشان میدهد و نقدها، اعتراض‌‌ها و دیدگاه‌‌های آنها را بیان میکند. از همین‌‌رو نظریه‌‌پردازان زنمحور و کنشگران هویت جنسیتی به جواهرات توجه ویژه دارند.هدف پژوهش حاضر، مطالعه چگونگی بازنمایی جنسیت و تبیین موقعیت زن در آثار جواهر مفهومی ایران است که با رویکرد روش‌‌شناسی تحلیل‌‌گفتمان فرکلاف به معناکاوی در دلالت‌‌های انتقادیِ جواهر معاصر ایران پرداخته شد. نتایج نشان میدهد جواهرات تنها دلالت بر زیبایی زنانه و اشرافیت نیست، بلکه رسانه‌‌ای برای طرح دیگرگون و متفاوت از هویت زن است که با نقد مفاهیمی مانند بی‌‌هویتی و کالاانگاری زنان، تبعیض جنسیتی، تحقیر و طردشدگی، کلیشه‌‌های جنسیتی (همچون بدن ایدئال، زیبایی، کارکردهای جنسی) و خشونت در فضای عمومی و خصوصی به بازاندیشی آن می‌‌پردازند. هنرمندانِ جواهرمعاصر در مقام واکنش به نگاه جنسیتی عمل می‌‌کنند و با بیان انتقادی در جریان آگاهی‌‌سازی سوژۀ زنان گام برمی‌‌دارند.
عبدالحسین کلانتری؛ فاطمه فقیه ایمانی
چکیده
مسأله برابری زن و مرد از موضوعاتی است که در دهه‌های اخیر، ذهن جامعه علمی را بسیار به خود مشغول کرده است؛ صاحب‌نظران متعددی در این حوزه به ایراد نظر پرداخته و در این راستا، متفکرین اسلامی در پی تبیین مسأله عدالت و برابری از منظر اسلام و نقد رویکردهای فمینیستی برآمده‌اند. همچنین، پژوهش‌های مختلفی نیز در این حوزه انجام شده است. در ...
بیشتر
مسأله برابری زن و مرد از موضوعاتی است که در دهه‌های اخیر، ذهن جامعه علمی را بسیار به خود مشغول کرده است؛ صاحب‌نظران متعددی در این حوزه به ایراد نظر پرداخته و در این راستا، متفکرین اسلامی در پی تبیین مسأله عدالت و برابری از منظر اسلام و نقد رویکردهای فمینیستی برآمده‌اند. همچنین، پژوهش‌های مختلفی نیز در این حوزه انجام شده است. در این مقاله، ضمن مروری کوتاه بر آراء مذکور با استفاده از مرور سیستماتیک، پژوهش‌های صورت گرفته در حوزه برابری جنسیتی فراتحلیل گردید. بر این اساس، از میان پژوهش‌های انجام شده، 20 مورد در بازه زمانی دهه 80 انتخاب و بررسی شد. نتایج این مرور نشان میدهد که در سطح پروبلماتیک و چرایی نابرابری، حدود 55 درصد سؤالات، جنبه اجتماعی داشتند؛ 24 درصد جنبه اقتصادی و تنها حدود 21 درصد به عوامل فرهنگی پرداخته‌اند. در سطح عوامل مؤثر بر نابرابری، از میان عوامل اجتماعی «کلیشه-های جنسیتی»، «نظام پدرسالاری» و «جامعه‌پذیری جنسیتی» با 7/17 درصد، از میان عوامل اقتصادی «اشتغال زنان» با 6/16 درصد و از میان عوامل زمینه‌ای «قومیت» و «تحصیلات» با 7 درصد، بیشترین عوامل ذکر شده بوده‌اند. رویکرد اتخاذ شده در تمامی موارد، رویکرد تساوی‌گرایانه به مقوله برابری و عدالت جنسیتی بوده است. در نتیجه به این نکته اشاره شده که پژوهش‌های انجام شده، به‌صورت فراگیری تلقی فمینیستی از برابری را مفروض گرفته‌اند. جا دارد در پژوهش-های آینده، با رویکردهای بومی به مقوله عدالت جنسیتی، مؤلفه‌های اسلامی مبنای پژوهش قرار گیرد.
مینا بیگوند؛ عباس کاظمی؛ حسین بصیریان جهرمی
چکیده
هدف از انجام این پژوهش دست‌یابی به چهره‌ی ترسیم شده از مادری، بواسطه نقشی است که توسط سوپرمام‌ها در اینستاگرام اجرا شده و همچنین مطالعه سبک و ابعاد زندگی آنها از دیگر اهداف این پژوهش بوده است. برای رسیدن به این اهداف از روش مردم‌نگاری شبکهایی (نتنوگرافی) استفاده کرده‌ایم.نتایج بدستآمده از تحلیل تماتیک، شامل 6 تم اصلی «نمایش ...
بیشتر
هدف از انجام این پژوهش دست‌یابی به چهره‌ی ترسیم شده از مادری، بواسطه نقشی است که توسط سوپرمام‌ها در اینستاگرام اجرا شده و همچنین مطالعه سبک و ابعاد زندگی آنها از دیگر اهداف این پژوهش بوده است. برای رسیدن به این اهداف از روش مردم‌نگاری شبکهایی (نتنوگرافی) استفاده کرده‌ایم.نتایج بدستآمده از تحلیل تماتیک، شامل 6 تم اصلی «نمایش مادرانگی کامل»، «زیبایی‌شناختی کردن مادری»، «بازتولید الگوهای سنتی مادرانگی »، «نمایش من ایده‌آل»، «سبک‌مند کردن زندگی روزمره»، «نمایش خانواده خوشبخت و برخورداری از روابط مطلوب» است. سوپرمام‌ها از طریق زیبایی‌شناختی کردن مادری سعی در بازشکل دادن به مادری به عنوان الگویی مطلوب را دارند. تصویر ایده‌آل و دلفریب مادرانگی که با ظرافت تمام توسط سوپرمام‌ها در اینستاگرام به نمایش گذاشته می‌شود اگرچه ممکن است برای دیگر مادران دست‌نیافتنی باشد، با این حال چهره تازه‌ا‌ی از مادرانگی را ایجاد کرده است. درصورتیکه ضرورتا مادرانگی سنتی را به چالش نمی‌کشند بلکه این تصویر تداوم الگوی مادرانگی سنتی اما در لباس جدید است. اگرچه مادرانگی همچنان با فداکاری و مهر منسوب به آن معنا می شود و به لحاظ معنایی تفاوت چندانی با دهه‌های پیش از خود نمیکند، با این حال مادران اینستاگرامی در تعریف هویت مادری و فردی خود و همچنین راه و روش والدگری و فرزندپروری به شیوهی متفاوت ایفای نقش کرده‌اند.
الهیات
مهران رهبری؛ شهرام پازوکی؛ ابوالفضل محمودی
چکیده
جایگاه زن و نقش آن در عرصۀ اجتماعی و تأثیرگذاری عواملی مانند فرهنگ و دین بر آن همواره مدنظر محققان حوزۀ زنان بوده است. در این تحقیق، جایگاه زن و زنانگی در انجیل توماس را بررسی کردیم؛ انجیلی که نوشته‌ای غیررسمی و یکی از متون یافت‌شده در کتابخانۀ نجع حمادی است و با وجود حجم کم آن از بدو کشف‌شدن همواره مورد توجه پژوهشگران حوزۀ صدر مسیحیت ...
بیشتر
جایگاه زن و نقش آن در عرصۀ اجتماعی و تأثیرگذاری عواملی مانند فرهنگ و دین بر آن همواره مدنظر محققان حوزۀ زنان بوده است. در این تحقیق، جایگاه زن و زنانگی در انجیل توماس را بررسی کردیم؛ انجیلی که نوشته‌ای غیررسمی و یکی از متون یافت‌شده در کتابخانۀ نجع حمادی است و با وجود حجم کم آن از بدو کشف‌شدن همواره مورد توجه پژوهشگران حوزۀ صدر مسیحیت بوده است. در ضمن این پژوهش، مروری بر نگاه ادیان، بهویژه مسیحیت رسمی و پدران کلیسا به زن داشتیم و گفتههای انجیل توماس در این زمینه را به روش توصیفی-تحلیلی بررسی کردیم. نتیجۀ این تحقیق نشان میدهد این متن غیررسمی برخلاف متون رسمی مسیحیت، جایگاه بالاتری را برای زنان رقم زده است و نقش مؤثرتری برای ایشان مدنظر دارد. براساس این پژوهش از منظر انجیل توماس برای رسیدن به رستگاری و ملکوت باید از زنانگی و مردانگی گذشت و به وحدت و تجرد رسید؛ زیرا دیدگاه معرفتی و الهیاتی این متن مقدس ایجاب میکند به روحانیت و معنویت فرد توجه داشته باشد، نه جنسیت او.
حمید رضایی؛ ابراهیم ظاهری عبد وند
چکیده
قصه ها منابع مهمی هستند که در بسیاری از فرهنگ ها به وسیلة زنان نقل می شوند و در آ نها از وضع یت زنانطبقة فرادست و فرودست جامعه سخن می رود؛ بنابراین، بررسی آن ها می تواند نقش مهم ی در شناخت زو ایایمختلف زندگی زنان داشته باشد. هدف از این نوشتار، بررسی وضعیت زن در فرهنگ بختیاری بر اساس سی قص ةمکتوب است. فرهنگ بختیاری، فرهنگی مردسالار ...
بیشتر
قصه ها منابع مهمی هستند که در بسیاری از فرهنگ ها به وسیلة زنان نقل می شوند و در آ نها از وضع یت زنانطبقة فرادست و فرودست جامعه سخن می رود؛ بنابراین، بررسی آن ها می تواند نقش مهم ی در شناخت زو ایایمختلف زندگی زنان داشته باشد. هدف از این نوشتار، بررسی وضعیت زن در فرهنگ بختیاری بر اساس سی قص ةمکتوب است. فرهنگ بختیاری، فرهنگی مردسالار است که به رغم نگرش مثبت به زنان، آنان را فرودست تر ازمردان می داند. در این فرهنگ، زنان در عرص ههای اقتصادی و سیاسی حضوری کم رنگ دارند و نگاهی مردسالار براین زمینه ها حاکم است؛ البته زنان در برابر این فرهنگ مردسالار سکوت نکرده ، بلکه بسیاری از کلیشه هایجنسیتی موجود را، به خصوص در زمینه های اجتماعی، نپذیرفته و مردان را مجبور کرد هاند نظرشان را تغییر دهند.از جمله دغدغه های زن در این قصه ها، ازدواج و مبارزه با اندیش ههای مردسالارانه است . از زنان انتظار م ی رودمطابق خواسته های مردان ازدواج کنند؛ اما آن ها، در بسیاری از موارد، این نگرش ها را رد کرده و طبق معیاره ایخود ازدواج نمود هاند. حضور زنان در قصه ها، هم از جهت کیفی و هم از نظر کمی، بررسی شده است. فعالیت هایسیاسی و اقتصادی زن، اندیشه های مردسالارانه، مبارزه با اند یشه های مردسالارانه، ازدواج، و صفت های زنشخصیت های اصلی و فرعی از موضو عهای مورد بررسی در این مقاله اند.
جامعه شناسی
سهیلا صادقی فسایی؛ عاطفه خادمی
چکیده
اشتغال زنان یکی از حوزه‌های مهم مورد توجه در وضعیت اجتماعی آنان بوده است. اهتمام سطوح سیاست‌گذاری، اجرایی، قانون‌گذاری و نخبگانی به کم‌و‌کیف اشتغال زنان نشان‌دهندة این اهمیت است. در این مقاله، با فراتحلیل پژوهش‌های به‌عمل‌آمده شامل 8 پایان‌نامه، 87 کتاب، 132 مقالة علمی و پژوهشی و 13 گزارش پژوهشی از پایگاه‌های اطلاعاتی کتابخانة ...
بیشتر
اشتغال زنان یکی از حوزه‌های مهم مورد توجه در وضعیت اجتماعی آنان بوده است. اهتمام سطوح سیاست‌گذاری، اجرایی، قانون‌گذاری و نخبگانی به کم‌و‌کیف اشتغال زنان نشان‌دهندة این اهمیت است. در این مقاله، با فراتحلیل پژوهش‌های به‌عمل‌آمده شامل 8 پایان‌نامه، 87 کتاب، 132 مقالة علمی و پژوهشی و 13 گزارش پژوهشی از پایگاه‌های اطلاعاتی کتابخانة ملی، ایرانداک و نورمگز با جستوجوی کلیدواژة «زن و اشتغال»، در بازة زمانی 1357 تا 1393، به نمایانسازی زوایای پنهان و آشکار مسئلة اشتغال و سیر حرکتی جمهوری اسلامی ایران در بدنة علمی و دانشگاهی پرداختیم. غلبة رویکرد کمی در روش انجام پژوهشها، توجه به نقش سطحی اشتغال زنان در توسعه، سطحی دیدن روند اشتغال، بیتوجهی به کیفیت اشتغال، نگاه خرد در تبیین موانع اشتغال و... از اهم نتایج این پژوهش است. درحقیقت، سیر کلی پژوهش‌های صورتپذیرفته از یک نگاه ثابت و بدون تغییر در مسئلة اشتغال زنان متأثر بوده و تغییر محتوایی و ساختاری مهمی در این حوزه شکل نگرفته است.
فرهنگی
میثم موسائی؛ لیلاالسادات فندرسی
چکیده
بدون تردید، واحد خانواده یکی از نهادهای مهم اجتماعی است که تقریباً در همۀ جوامع شناخته شده و به شکل‌های مختلفی وجود دارد. عوامل متعددی بر وضعیت تأهل افراد اثر دارد. در این مقاله، به دنبال یافتن پاسخی برای این مسئله هستیم که سرمایۀ اقتصادی چه تأثیری بر وضعیت تأهل دارد. جمعیت آماری این پژوهش را زنان و مردان متأهل و مجرد، که در تابستان ...
بیشتر
بدون تردید، واحد خانواده یکی از نهادهای مهم اجتماعی است که تقریباً در همۀ جوامع شناخته شده و به شکل‌های مختلفی وجود دارد. عوامل متعددی بر وضعیت تأهل افراد اثر دارد. در این مقاله، به دنبال یافتن پاسخی برای این مسئله هستیم که سرمایۀ اقتصادی چه تأثیری بر وضعیت تأهل دارد. جمعیت آماری این پژوهش را زنان و مردان متأهل و مجرد، که در تابستان 1391 در شهر بهشهر ایران ساکن بوده‌اند، تشکیل داده‌اند. حجم نمونه 400 نفر بود و نمونهها به روش نمونهگیری تصادفی انتخاب شدند. روش تحقیق پیمایشی است و اطلاعات با تکنیک مصاحبۀ رودررو در قالب پرسشنامه گردآوری شد و برای داوری دربارۀ صحت و سقم فرضیهها، از رگرسیون لُجستیک استفاده شد. یافتههای تجربی نشان داد سرمایة اقتصادی تأثیر معناداری بر وضعیت تأهل افراد دارد؛ به این نحو کهبا افزایش سرمایة اقتصادی(بهخصوص در میان زنان) در افراد، احتمال ازدواجکردن کاهش و احتمال باقیماندن در وضعیت تجرد افزایش می‌یابد.
فرهنگی
حسین محمدزاده
چکیده
ترانههای اجتماعی بسیار متنوع‌اند. نوعی از ترانههای اجتماعی کارنواها یا ترانههای کارند. ترانههای کار نواهایی هستند که مردان و زنان در حین کار یا برای کار و ثمرةآن به‌صورت فردی یا جمعی میخوانند. هدف این تحقیق از سویی بررسی نقش زنان در تولید بخشی ازترانههای کار در مناطق کردنشین و تحلیل تماتیک مسائل اجتماعی در ترانههای ...
بیشتر
ترانههای اجتماعی بسیار متنوع‌اند. نوعی از ترانههای اجتماعی کارنواها یا ترانههای کارند. ترانههای کار نواهایی هستند که مردان و زنان در حین کار یا برای کار و ثمرةآن به‌صورت فردی یا جمعی میخوانند. هدف این تحقیق از سویی بررسی نقش زنان در تولید بخشی ازترانههای کار در مناطق کردنشین و تحلیل تماتیک مسائل اجتماعی در ترانههای کار زنان از دگر‌سو است. راهنمای نظری این تحقیق در نگرشهای تفسیری در فولکلورریشه دارد. روش جمعآوری داده‌ها مشتمل بر کار میدانی و انجام‌دادن مصاحبه با ترانهخوانان کار در مناطق مختلف استان کردستان بوده است. درواقع، بخشی از این ترانه‌ها در اقصا نقاط استان کردستان به‌طور مستقیم از زبان زنان و مردان اخذ شده است. ترانه‌ها در قدم بعد از حالت صوتی به متنی در‌آمده است.پس از آن، ترانههای خاص زنان و مردان تفکیک شده است. در مرحلة بعد، کل ترانههایی کار زنان به‌عنوان متن مورد مطالعه انتخاب شده است. روش تحلیل موضوعی برای درک مایگان ترانههایی به‌کار گرفتهشده که یکی از تکنیکهای پرکاربرد در تحقیقات کیفی است. نتایج مطالعه نشان داد که اولاً تنوع ترانههای کار بسیار زیاد است و بخشی از این ترانه‌ها از سوی زنان خلقشده است. درعین‌حال، غالب این ترانه‌ها مربوط به جامعةکشاورزی و دامداری است. ثانیاً از تحلیل مایگان این ترانههاپنج مقولةزیبایی، عشق،ناکامی، نابرابری و انتقاد استخراج شد و درنهایت در چارچوب الگوی موضوعی «هنر نرم اعتراض اجتماعی» جمع‌بندی شد. درواقع، مشخص شد که این آواها هنری اجتماعی‌اند که از سوی زنان و در جریان امور زندگی و برای ناکامیهای فردی و اجتماعی، حسرتها و تمناهای زندگی خوانده میشوند.
جامعه شناسی
منیژه پورنعمت رودسری؛ مهتا بذرافکن؛ علی روحانی
چکیده
ادبیات فارسی افزون بر زیبایی، فصاحت، و بلاغت، منبع مهم اطلاعاتی‌ای برای درک سیر تحول فرهنگی و ساختارهای اجتماعی است. ادبیات شفاهی شاخه‌ای از ادبیات است که کارکردهای مهمی در حوزۀ اجتماعی و فرهنگی دارد. لالایی‌ها نیز درواقع بخش مهمی از همین ادبیات شفاهی‌اند. مطالعۀ اجتماعی لالایی‌ها از چند جهت اهمیت دارد؛ از یک‌سو وسیله‌ای برای ...
بیشتر
ادبیات فارسی افزون بر زیبایی، فصاحت، و بلاغت، منبع مهم اطلاعاتی‌ای برای درک سیر تحول فرهنگی و ساختارهای اجتماعی است. ادبیات شفاهی شاخه‌ای از ادبیات است که کارکردهای مهمی در حوزۀ اجتماعی و فرهنگی دارد. لالایی‌ها نیز درواقع بخش مهمی از همین ادبیات شفاهی‌اند. مطالعۀ اجتماعی لالایی‌ها از چند جهت اهمیت دارد؛ از یک‌سو وسیله‌ای برای شناسایی فرهنگ و شناخت متقابل فرهنگ‌های دیگر محسوب می‌شود و از سویی دیگر موجب شناخت موضوع «مادری‌کردن» می‌شود. در این میان مادری‌کردن علاوه بر اینکه یک مسئلۀ روان‌شناسانه است، رویکردی جامعه‌شناسانه را نیز دربر می‌گیرد و در چرخۀ تغییرات اجتماعی قرار دارد و مملو از نمودهای فرهنگی و اجتماعی است. برای بررسی نظری این موضوع نظریۀ کنش متقابل نمادین و همچنین نظریۀ ننسی چودرو در حوزة مادری‌کردن استفاده شد. سپس با استفاده از رویکرد کیفی، با شیوۀ بازنمایی اجتماعی متن لالایی‌های استان بوشهر بررسی شدند. نتایج بازنمایی این لالایی‌ها نشان‌دهندة این واقعیت بودند که علاوه بر حس مادرانه در لالایی‌ها، این اشعار منعکس‌کنندة فرهنگ بومی و اوضاع اجتماعی و فرهنگی هم هستند. این سروده‌های زنان همچنین مملو از انگاره‌های اجتماعی بوده است که دربارة زنان در جامعه و فرهنگ بومی وجود داشته و اصولاً درک زنان از موقعیتشان در این لالایی‌ها منعکس شده است.
جامعه شناسی
مهدیه محمدتقی زاده؛ زهرا حمیدی سوها
چکیده
پدیدة چندهمسری از مباحثی است که در قرن اخیر بسیار مورد توجه اندیشمندان اجتماعی قرار گرفته است. نکتة درخور تأمل در این تبیین‌ها، اتخاذ سرسختانة موضع دفاع یا مخالفت با چندهمسری است. از نظر برخی افراد، چندهمسری در زمان‌های گذشته رسم بوده است و اینک در بیشتر جوامع مرسوم نیست. از نظر گروه دیگر، تنها اصل تجویز آن در متون دینی، بر جواز انجام ...
بیشتر
پدیدة چندهمسری از مباحثی است که در قرن اخیر بسیار مورد توجه اندیشمندان اجتماعی قرار گرفته است. نکتة درخور تأمل در این تبیین‌ها، اتخاذ سرسختانة موضع دفاع یا مخالفت با چندهمسری است. از نظر برخی افراد، چندهمسری در زمان‌های گذشته رسم بوده است و اینک در بیشتر جوامع مرسوم نیست. از نظر گروه دیگر، تنها اصل تجویز آن در متون دینی، بر جواز انجام آن کفایت میکند. با توجه به این مسئله، که چندهمسری تحت عنوان «تعدد زوجات» تابع وجود شرایطی خاص (برگرفته از شرع و قانون) برای امکان تحقق است، حمایت از حقوق زنان، سلامت جامعه و پیامدهای مستقیم و غیرمستقیم چندهمسری بر خانواده، به‌منزلة اساسیترین نهاد اجتماعی، اهمیت توجه قانون‌گذار به این مقوله را دوچندان میکند. در مقالۀ حاضر، به روش کتابخانه‌ای، با رویکرد تحلیلی‌ـ توصیفی و استنتاجی، پس از بررسی تعدد زوجات در اسلام و پرداختن به این مسئله که اصل بر «تکهمسری» است، به بررسی قوانین مرتبط با آن در قانون مدنی و قانون حمایت از خانواده پرداخته و پس از تحلیل نموداری 20 پروندۀ مرتبط با تعدد زوجات، درنهایت در جهت حمایت از تحکیم بنیان خانواده و در دفاع از حقوق زنان و اطفال در خانوادههایی که با این معضل روبه‌رو میشوند پیشنهادهای قانونی ارائه شده است. مبتنی بر این امر که علل مشروع و موجه تقاضای ازدواج مجدد در قانون نام برده شود و دادخواست ازدواج مجدد منوط به وجود یکی از این علل به دادگاه به طرفیت زوجه ارائه شود و همچنین نهاد مشاورة تخصصی در دادخواستهایی که به سبب نشوز و عدم تمکین است در متن قانون پیشبینی شود.
هنر
مرضیه رشیدی؛ علی‌رضا طاهری
چکیده
در دورة صفوی و قاجار، به سبب ارتباط با غرب، تمایل دربار به تجربة دنیای مدرن و اشتیاق جهان غرب به شناخت دنیای شرق نوعی دوگانگی سنتی و مدرن در بسیاری از مناسبات اجتماعی، فرهنگی و هنری جامعه نمایان شد که این روند بر وضعیت زنان و حضور آنها در عرصههای اجتماعی نیز تأثیرگذار بود. چهره‌نگاری در نقاشی ایرانی براساس الگوی مشخصی بوده است. ...
بیشتر
در دورة صفوی و قاجار، به سبب ارتباط با غرب، تمایل دربار به تجربة دنیای مدرن و اشتیاق جهان غرب به شناخت دنیای شرق نوعی دوگانگی سنتی و مدرن در بسیاری از مناسبات اجتماعی، فرهنگی و هنری جامعه نمایان شد که این روند بر وضعیت زنان و حضور آنها در عرصههای اجتماعی نیز تأثیرگذار بود. چهره‌نگاری در نقاشی ایرانی براساس الگوی مشخصی بوده است. آنچه در این پژوهش مطالعه شده، چهرة زن در نگارگریهای این دو دوره است. این مقاله در پی یافتن پاسخ این پرسشهاست: نمایش ویژگیهای زنانه در نقوش دورة صفوی و قاجار به چه صورت بوده است؟ چه تفاوتهای بین آنها در این دو دوره وجود داشته است؟ نتایج نشان میدهد که زن در آثار نگارگری پیش از قاجار، اغلب جایگاهی مثالی و اسطورهای داشته و از نظر نوع طراحی غیرواقعگرایانه ترسیم می‌شده و ارزش بصری آن همچون دیگر عناصر نگاره بوده است، ولی در اواخر دورة صفوی و دورة قاجار، بر اثر ارتباط با غرب، شاهد تغییر در نوع نگرش به نقاشی و درنتیجه توجه به واقعگرایی در ترسیم پیکرة زنان و همچنین شکلگیری آثار تکنگاره شده است؛ که این تغییرات به ارائة تصویری نو از زن در نقاشی ایرانی منجر شد. روش تحقیق توصیفیـ تحلیلی بوده و ابزار گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای است.
الهه پنجه باشی؛ فاطمه دولاب
چکیده
«باغ ارم» و «خانة زینت‌الملوک» از بناهای مهم و تاریخی شهر شیراز در دورة قاجار است. موضوع اصلی این دو بنا با تزئینات اصلی نقش زن و تحلیل فرمی آن، بر‌مبنای نظریة ریخت‌شناسی ولادیمیر پراپ، مسئلة اصلی این پژوهش است. پژوهش حاضر براساس روش تاریخی‌ـ تطبیقی بررسی شده و شیوة گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای (اسنادی) و با رویکرد ...
بیشتر
«باغ ارم» و «خانة زینت‌الملوک» از بناهای مهم و تاریخی شهر شیراز در دورة قاجار است. موضوع اصلی این دو بنا با تزئینات اصلی نقش زن و تحلیل فرمی آن، بر‌مبنای نظریة ریخت‌شناسی ولادیمیر پراپ، مسئلة اصلی این پژوهش است. پژوهش حاضر براساس روش تاریخی‌ـ تطبیقی بررسی شده و شیوة گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای (اسنادی) و با رویکرد تاریخی براساس نظریة ریخت‌شناسی صورت گرفته است. این پژوهش به این سؤالات پاسخ میدهد: ریخت‌شناسی فرم زن در کاشی‌کاری این دو بنا چگونه کار شده است؟ چه شباهتها و تفاوتهایی دارد و چگونه با نظریة پراپ قابل تطبیق است؟ در انتهای این پژوهش نتیجه گرفته می‌شود که نقش زن در قالب شخصیتهای شیرین، بلقیس و زلیخا از نقشهای اصلی تزئینی در سردر باغ ارم و خانة زینت‌الملوک است. نقشهای اصلی تزئینی زنان در این بناها با لباس و آرایش قاجاری کار شده است. زن به‌منزلة عنصر اصلی تزئینی در کاشی‌کاری این سردرها بر خویشکاری نقش زنان تأکید دارد و قابل تطبیق با نظریة پراپ بوده است.
غزل کریمی سنگدهی؛ رضا ستاری؛ سید قاسم حسنی
چکیده
در میان همة ژانرهای ادبی، رمان بیشترین ارتباط را با جامعه و زندگی واقعی دارد. همچنین نویسندگان زن، برای نوشتن از جنبه‌های گوناگون زندگی و جنسیت خویش، از آغاز گونة ادبی رمان را برگزیده‌اند. این مقاله با روش تحلیل محتوایی به بررسی مسائل مربوط به زنان در رمانهای نویسندگان زن سه دهة 1370، 1380 و 1390 ایران می‌پردازد و تأثیر تحولات اجتماعی ...
بیشتر
در میان همة ژانرهای ادبی، رمان بیشترین ارتباط را با جامعه و زندگی واقعی دارد. همچنین نویسندگان زن، برای نوشتن از جنبه‌های گوناگون زندگی و جنسیت خویش، از آغاز گونة ادبی رمان را برگزیده‌اند. این مقاله با روش تحلیل محتوایی به بررسی مسائل مربوط به زنان در رمانهای نویسندگان زن سه دهة 1370، 1380 و 1390 ایران می‌پردازد و تأثیر تحولات اجتماعی و فرهنگی هر دهه را بر محتوای رمانها نشان میدهد. به همین منظور، از هر دهه دو رمان برای بررسی انتخاب شده و نتیجه حاکی از آن است که دگرگونیهای اجتماعی و فرهنگی تأثیر بسیاری بر دیدگاه نویسندگان زن در پرداخت شخصیتها و مسائل زنانه دارد و تحول محتوای رمانها منطبق با تحولات جامعه و متأثر از آن است. در رمانهای دهة 1370، سلطة مردانه و خشونت پررنگتر است و زنان قدرت و جایگاهی ندارند. شخصیتهای زن رمانهای دهة 1380 نیز شرایط تقریباً مشابهی با دهة قبل دارند و بحث هویتیابی در این دهه بسیار پررنگ و مهم است. زنان رمانهای دهة 1390 اما به استقلال و آزادی عمل دست یافتهاند، فعالانه در جامعه حضور مییابند و دغدغهها و مطالبات متفاوتی دارند.
باستان شناسی
مطهره ذاکری؛ مریم محمدی؛ نفیسه اثنی عشری
چکیده
همجواری سیاسی و جغرافیایی دو استان سیستان و بلوچستان و هرمزگان در ایجاد اشتراکات فرهنگی آنها موثر می‌باشد، از جمله این اشتراکات، شباهت‌های موجود بین نقوش سفالینه‌های کلپورگان با نقوش لباس بانوان میناب است که خود مستلزم بررسی و پژوهشی مستقل است، لذا محور اصلی این پژوهش، بررسی پیش متن‌ها و نیز وجوه اشتراک و افتراق نقوش به کار رفته ...
بیشتر
همجواری سیاسی و جغرافیایی دو استان سیستان و بلوچستان و هرمزگان در ایجاد اشتراکات فرهنگی آنها موثر می‌باشد، از جمله این اشتراکات، شباهت‌های موجود بین نقوش سفالینه‌های کلپورگان با نقوش لباس بانوان میناب است که خود مستلزم بررسی و پژوهشی مستقل است، لذا محور اصلی این پژوهش، بررسی پیش متن‌ها و نیز وجوه اشتراک و افتراق نقوش به کار رفته در دو صنعت هنری مذکور می‌باشد. پرسش‌های این مقاله عبارت است از اینکه پیش‌متن نقوش لباس بانوان میناب و سفال کلپورگان چیست و نقاط تشابه و تمایز بین آنها چه می‌باشد؟ این تحقیق از نوع کیفی، به روش توصیفی - تحلیلی و دارای مبانی نظری مبتنی بر رویکرد بینامتنیت است. اطلاعات آن بر پایه مطالعات کتابخانه‌ای و مشاهدات میدانی گردآوری شده است. نتیجه پژوهش بیانگر آن است که کاربرد پیش‌متن‌های مشترک چون طبیعت، باورهای قومی و ذوق بانوان در ایجاد اشتراکاتی بین نقوش سفال کلپورگان و نقوش لباس بانوان میناب، نقشی کلیدی بر عهده داشته، این وجوه مشترک هم در کاربرد فنون بصری چون تکرار، تقارن و تعادل مشهود است و هم در ساختار طراحی نقوش که مشتمل بر سه نوع گیاهی، حیوانی و هندسی است، به ویژه کاربرد وسیع نقوش هندسی که در سفالینه‌ها عمدتاً در قالب اشکال دایره و لوزی جلوه‌گر شده و در نقوش لباس بانوان در شکل مثلث دیده می‌شود. وجود این مشترکات در کنار اندک تمایزها منجر به پیدایش وجوه مشترک در فرهنگ و هنرهای دیگر مناطق مذکور شده و بالطبع در تقویت ارزشهای فرهنگی آنها موثر بوده است.
