Document Type : Research Paper

Author

Assistant Professor at the Cultural Heritage and Tourism Research Center

Abstract

There is always a spiritual and intellectual power in primeval art which connects our world with supernatural world. The foundation-stone is agricultural lifestyle and farming archetypes in Iran ancient civilization; so, enrichment subject-matter or enhancement idea is a fair question for ancient culture. The generative idea plays a vital role that is connected with goddesses. These forms, shapes and metaphysical functions of goddesses are composed of natural elements like: The Zodiac (Stars), plants, animals or music instruments. The Iranian goddess named Anahita/ Nahid, is the symbol of generative idea and the kingdom of Seas. People regarded goddess of the waters/Nahid as very respectable and many Temples are built for her by people. They gave gifts to her temples. Gifts were the valuable works of art having some pictures of Nahid on them. These images showed her supernatural tasks inspired by religious texts and books. So we have reviewed religious literatures of Iranian Ancient centuries. If we pay attention to these ancient texts, we do not make mistakes in our interpretation from Nahid's image. Research method of the current study is based on library and documentation from works of art using comparative study of art. The author tried to find points of similarity between Anahita and other goddesses in matriarchal and ancient civilization, and illustrate and analyze the roots of their shapes for finding common denominator. We can see their pictures and mutual effects in art.

Keywords

Main Subjects

[1] قرآن مجید.
[2] خُرده اَوِستا، برگردان از دین‏دبیره، ترجمة شادروان رشید شهمردانِ ایرانِ شهمردان، بازنگری و هماهنگی با دین‏دبیره: موبد مهربان خدامرادِ موبدِ دینیارِ فیروزگری، گزارش فارسی: رستم کیخسرو موبدِ شاه‏فریدونِ وحیدی، نگرش بر چاپ: بهنام مبارکه، تهران: مؤسسة فرهنگی و انتشاراتی فروهر (1388).
[3] یشت‌ها (1309 ق). ترجمه و تفسیر ابراهیم پورداوود، بمبئی: انجمن ایران لیگ، 2 ج.
[4] اخویان، مهدی؛ آیت‏اللهی، حبیب‏الله (1391). «تحلیل رنگ هالۀ مقدس در نقاشی دیواری بقاع متبرکه ایران»، گنجینة پژوهش، ص 30ـ41.
[5] اسماعیل‏پور، ابوالقاسم (1377). اسطوره بیانِ نمادین، تهران: سروش.
[6] اقتداری، احمد (1365). «نشانه‏های پرستش تیر و ناهید»، بررسی‏های تاریخی، ش 5، س 10، ص 13ـ64.
[7] اکبری، تیمور؛ الیکای‏دهنو، ثریا (1384). چلیپای شکسته نماد رازآمیز، تهران: سمیرا.
[8] اورنگ، مراد (1344). فروهر یا شاهین، تهران: بی‏نا.
[9] باستانی پاریزی، محمدابراهیم (1357). خاتون هفت قلعه، تهران: بی‏نا.
[10] بختورتاش، نصرت‏الله (1380). نشان رازآمیز: گردونۀ خورشید یا گردونۀ مهر، تهران: فروهر.
[11] بختورتاش، نصرت‏الله (1351). «گردونة خورشید یا گردونة مهر»، مجلۀ بررسی‏های تاریخی، ش 40، مرداد و شهریور، ص 65ـ100.
[12] بویس، مری (1381). آناهیتا، ترجمة زهرا باستی، سروش پیر‌مغان: یادنامة جمشید سروشیان «مجموعه مقالات»، به کوشش کتایون مزداپور، تهران: ثریا.
[13] بیرونی، ابوریحان (1352). الآثارالباقیه عن القرون الخالیه، ترجمة اکبر داناسرشت، تهران: ابن‏سینا.
[14] پلوتارک (1371). حیات مردان نامی، ج 4، ترجمة رضا مشایخی، تهران: ققنوس.
[15] پوپ، آرتر؛ اکرمن، فلیپس (1387). سیری در هنر ایران از دوران پیش از تاریخ‌ـ امروز، ویرایش: سیروس پرهام، ترجمة نجف دریابندری، تهران: علمی و فرهنگی.
[16] پوپ، اپهام آرتور با همکاری فیلیپس آکرمن و اریک شرودر (1380). شاهکارهای هنر ایران، اقتباس و نگارش: پرویز ناتل‏خانلری، تهران: علمی و فرهنگی.
[17] پورداوود، ابراهیم (2535). فرهنگ ایران باستان، بخش نخست، زیر نظر بهرام فره‏وشی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چ 2.
[18] پاکباز، رویین (1381). دایرۀالمعارف هنر، تهران: فرهنگ معاصر، چ 3.
[19] پیرنیا، محمدکریم (1384). سبک‏شناسی معماری ایران، تدوین: غلامحسین معماریان، تهران: سروش دانش.
[20] ثمودی، فرح (1387). ایزدبانوان در ایران باستان و هند، تهران: آوَرن.
[21] جلیلوند صدفی، شیدا (1381). «به سوی سرزمین بی‏بازگشت»، سروش پیر مغان: یادنامة جمشید سروشیان «مجموعه مقالات»، به کوشش کتایون مزداپور، تهران: ثریا.
[22] خانی، شهین (1381). «بانوی حیوانات انگاره‏ای ماقبل تاریخی»، هنرنامه، ش 16، پاییز، ص 3ـ11.
[23] خزایی، محمد (1381). هزار نقش، تهران: انتشارات مؤسسۀ مطالعات هنر اسلامی.
[24] دوشن گیمن، ژاک (1375). دین ایران باستان، ترجمة رویا منجم، تهران: فکر روز.
[25] دومزیل، ژرژ (1383). سرنوشت جنگجو، ترجمة مهدی باقی و شیرین مختاریان، تهران: قصه.
[26] رستگار فسایی، منصور (1383). پیکرگردانی در اساطیر، تهران: نشر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
[27] سرفراز، علی‌اکبر؛ فیروزمندی، بهمن (1375). ماد، هخامنشی، اشکانی، ساسانی، تهران: مارلیک.
[28] شریفی، گلفام (بهار 1386). «تحول معنایی واژة فره در متن‏های اوستایی و پهلوی»، مجلۀ مطالعات ایرانی، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، مرکز تحقیقات فرهنگ و زبان‏های ایرانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، س 6، ش 11، ص93ـ105.
[29] شوالیه، ژان؛ گربران، آلن (1387). فرهنگ نمادها: اساطیر، رؤیاها، رسوم و ...، ترجمه و تحقیق: سودابه فضایلی، تهران: جیحون.
[30] فره‏وشی، بهرام (1374). ایرانویچ، تهران: دانشگاه تهران، مؤسسة انتشارات و چاپ.
[31] کامبخش‏فرد، سیف‏الله (1380). آثار تاریخی ایران، تهران: مؤسسة انتشارات تعاون سازمان میراث فرهنگی کشور.
[32] کارنوی، ا. جی. (1341). اساطیر ایرانی، ترجمة احمد طباطبایی، تهران: اپیکو.
[33] کریمان، حسین (1356). قصران (کُوهسران). ج 2، تهران: انجمن آثار ملی.
[34] کعبی‏پور، محبوبه (نخستین:1383، دومین: 1384). «بررسی تاریخی عناصر چهارگانه در دوران باستان ایران و نمودهایی عنصر آب در دورۀ هخامنشی (تخت‏جمشید و نقش رستم)»، مقالات هم‏اندیشی هنر و عناصر طبیعت: آب، خاک، هوا و آتش، ویراستار: اسماعیل آریانی، تهران: فرهنگستان هنر.
[35] کوپر، جی. سی (1379). فرهنگ مصور نمادهای سنتی، ترجمة ملیحه کرباسیان، تهران: فرشاد.
[36] گانترـ سی، پل جت (1383). فلزکاری در ایران دورۀ هخامنشی، اشکانی، ساسانی، ترجمة شهرام حیدر آبادیان، تهران: گنجینة هنر.
[37] گدار، آندره (1377). هنر ایران، ترجمة بهروز حبیبی، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
[38] گیرشمن، رومن (1349). ایران از آغازـ اسلام، ترجمة محمد معین، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، چ 3.
[39] گیرشمن، رمان (1370). هنر ایران در دورۀ پارتی و ساسانی، ترجمة بهرام فره‌وشی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
[40] گیرشمن، رومن (1378). بیشاپور، ترجمة اصغر کریمی، تهران: مؤسسة انتشارات تعاون سازمان میراث فرهنگی کشور.
[41] مصباح اردکانی، نصرت‏الملوک؛ دادور، ابوالقاسم (زمستان 1387). «نقش‏مایة زن بر روی مُهرهای ایران از دورة پیش‌خطی‌‌ـ پایان دورة ساسانی»، پژوهش‏های زنان، دورة 6، ش 4، ص 161ـ182.
[42] معین، محمد (1383). فرهنگ فارسی، تهران: سرایش.
[43] مقدم، محمد (1357). جستاره دربارة مهر و ناهید، تهران: انتشارات مرکز ایرانی مطالعه فرهنگ‌ها.
[44] مورتگات، آنتون (1377). هنر بین‏النهرین باستان/ هنر کلاسیک خاور نزدیک، ترجمة زهرا باستی، محمدرحیم صراف، تهران: سمت.
[45] موسوی‏لر، اشرف؛ کاظمی، معصومه (1383). «سیمای زن در تاریخ و اساطیر ایران باستان»، جلوۀ هنر، ش 22، ص90ـ124.
[46] وارنر، رکس (1386). دانش‌نامۀ اساطیر جهان، ترجمة ابوالقاسم اسماعیل‏پور، تهران: اُسطوره.
[47] ولیکوفسکی، امانوئل (بی‏تا). و جهان واژگون شد، ترجمة محمد‌حسین نجاتیان، تهران: سیمرغ.
[48] هال، جیمز (١٣٨٠). فرهنگ نگاره‏ای نمادها در هنر شرق و غرب، ترجمة رقیه بهزادی، تهران: فرهنگ معاصر.
[49] هرمان، جورجیا (1373). تجدید حیات هنر و تمدن در ایران باستان، ترجمة مهرداد وحدتی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
[50] یاحقی، محمدجعفر (1386). فرهنگ اساطیر و داستان‏واره‏ها در ادبیات فارسی، تهران: فرهنگ معاصر.
[51] Boyce, M., (1967). Bibi Shahrbānū and the Lady of pars, 30, BSOAS.
[52] Grey, l.H., (1930). The Foundations of the Iranian Religions, K.R. Bombay.
[53] Luschey, H., (1968).“Zur Datierung der sasanidischen Kapitelle aus Bisutun und des Monuments von Taq-i-Bostan”, AMI, N.s.1.