Document Type : Research Paper

Authors

1 Assistant Professor, Department of Archeology, Mohaghegh Ardabili University

2 Phd Graduate of Archaeology, Faculty of Social Sciences, University of Mohaghegh Ardabili

3 university of mohaghegh ardabili

4 Master’s Graduate of Archaeology

Abstract

During the reign of the Timurids, the art of painting reached such a level of development and evaluation that it became a model for all future schools of painting in Iran. According to the approach of the Timurid rulers, we see the maturity and perfection of music in this period, by studying the existing Painting, one can understand the very important and prominent points of musical life, including the presence and service of female musicians and the instruments and innovations of this art in this period. In the history of Iran after Islam, the Safavid era is also a turning point in terms of important political, cultural, and social changes, and Safavid miniature, like other branches of art, was no exception to this rule. The present article intends to comparatively examine and explain the identity and social status of female musicians with a comparative approach and in a descriptive-analytical and historical method and according to library sources and museum documents left from the Timurid and Safavid eras. The main question of this research is as follows; How are the two dynasties’ insights into female musicians explained in works of art? Studies show that despite the similarity of the maps of these two periods, in the Safavid era, however, greatness and respect for women and musicians were more than the Timurid period. In the Timurid era, female musicians were performed in quiet, unhurried gatherings with the king, usually in the lower house. In the early Safavid period, women were depicted with court men and close to the king, and in the late period, in crowded scenes; Instead of playing more, they dance and their position has seen a temporary decline.

Keywords

[1] آژند، یعقوب (1395). نگارگری ایران (پژوهشی در تاریخ نقاشی و نگارگری ایران)، ج 1، تهران: سمت.
[2] آقاجانی اصفهانی، حسین؛ جوانی، اصغر(1386). دیوارنگاری عصر صفوی در اصفهان کاخ چهل‏ستون، تهران: فرهنگستان هنر.
[3] ابن عربشاه، احمدبن محمود (1356). زندگانی شگفت‏آور تیمور، ترجمۀ محمدعلی نجاتی، تهران: بنگاه ترجمۀ و نشر کتاب.
[4] استرآبادی، سید حسن بن مرتضی(1364). از شیخ صفی تا شاه صفی، تهران: علمی و فرهنگی.
[5] اسعدی، هومان (1379). «حیات موسیقایی و علم موسیقی در دوران تیموریان از سمرقند تا هرات»، رشتة موسیقی، دانشکدة هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.
[6] انصاری، مجتبی؛ نامی، مهشاد (1396)، «بررسی تطبیقی نگارگری مکتب شیراز و عناصر باغ ایرانی در دورة تیموری و صفوی»، فصل‌نامة علمی نگره، دورة 12 ش 43، ص87ـ75.
[7] اسکندر بیک ترکمان (1387). تاریخ عالم‌آرای عباسی، با اهتمام و تنظیم ایرج افشار، ج 1و2، تهران: امیرکبیر.
[8] افصح‏زاده، اعلاخان (1387). نقد و بررسی آثار و شرح احوال جامی، تهران: مرکز مطالعات ایرانی، تهران: دفتر نشر میراث مکتوب.
[9] باربارو، جوزافا و دیگران (1349). سفرنامة ونیزیان، ترجمة منوچهر امیرى، بی‏جا: خوارزمی
[10] بذرافشانپور اسفندآباد، زهرا (1395). «نقش سیاسی، اجتماعی و فرهنگی زنان در ایران عهد صفوی»، پایان‏نامة کارشناسی ارشد، رشتة تاریخ تشیع، دانشگاه پیام نور، واحد مرکز تهران جنوب.
[11] تنهایی، انیس (1387). «هویت جویی ایرانی‌ـ اسلامی در نسخه‏های مصور شاهنامة فردوسی دوران ایلخانی تا اواسط صفویه»، دوفصل‌نامة علمی پژوهشی مطالعات هنر اسلامی، دورة 5، ش 9، ص139ـ164.
[12] جعفری، جعفربن محمد (1393). تواریخ ملوک و انبیا مشهور به تاریخ جعفری و تاریخ کبیر، به اهتمام نادر مطلبی کاشانی، قم: گنجینه حسین بشارت.
[13] جوادی، غلامرضا (1380). موسیقی ایران از آغاز تا امروز، تهران: همشهری.
[14] حجازی، بنفشه (1381). ضعیفه، بررسی جایگاه زن ایرانی در عصر صفوی، تهران: قصیده‏سرا.
[16] خلیلی بروجنی، محمدحسین (1381). «تغییر و تحول نگاره‏‏های موسیقی در نگاره‏های ایرانی‌ـ اسلامی»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، گروه پژوهش هنر، دانشکدة هنر، تهران: دانشگاه شاهد.
 [17] دلریش، بشری؛ لعل شاطری، مصطفی (1393). «موسیقی عصر تیموری، با تکیه بر نگاره‏ها و روایات تاریخی»، پژوهش‏های علوم تاریخی، دورة6، ش 2، ص 59ـ78.
[18] دادخواه، مهتاب؛ حاجی‏زاده، کریم و دیگران (1399). «باستان‏شناسی و تاریخ: تصویر زنان در نگاره‏های مکتب تبریز و متون دورة صفوی»، نشریة علمی زن و فرهنگ، دورة 12، ش2، ص 287ـ267.
[19] ذاکر جعفری، نرگس (1394). «جایگاه اجتماعی موسیقی‏دانان ایران از دورة تیموری تا پایان صفویه»، کنفرانس بین‌المللی علوم مهندسی، هنر و حقوق.
[20] رضانژاد یزدی، الهه؛ شریعت‌پناهی، سید ماهیار؛ اسد‌بیگی، اردشیر (1396). «بررسی جایگاه اجتماعی بانوان با تأکید بر پوشش بانوان در نگاره‏های عصر تیموری»، پژوهش‏نامة زنان، دوره 8 ش 19، ص 1ـ33.
[21] رهبر، ایلناز؛ اسعدی، هومان؛ گاژا، رامون (1390). «سازهای موسیقی ایران در دورة صفویه به روایت کمپفر»، نشریة هنرهای زیبا،هنرهای نمایشی و موسیقی، دوره2، ش41، ص 115ـ132.
[22] زارعی، محمد‌ابراهیم، شریف‌کاظمی، خدیجه (1393). «مطالعة تأثیر زنان در عرصۀ هنر موسیقی دوران میانیِ اسلام بر‏اساس نقوش سفالی»، زن در فرهنگ و هنر، س6، ش 4، ص 444ـ427.
[23] سانسون، مارتین (1346). سفرنامة سانسون وضع کشور شاهنشاهی ایران در زمان شاه سلیمان صفوی، ترجمة تقی تفضلی، تهران: ابن‌سینا.
[24] سمرقندی، عبدالرزاق (1383). مطلع سعدین و مجمع البحرین، به اهتمام عبدالحسین نوایی، ج 9 و 8، تهران: منوچهری.
[25] صغری غضنفری، فاطمه؛ طباطبایی، زهره (1396). «جایگاه زن و موسیقی در عصر صفوی و بازنمود آن در نگاره‏های شاهنامة شاه‌طهماسبی»، نشریة علمی زن و فرهنگ، دورة 9، ش31، ص74-57.
 [26] طاهر، حکیمیه (1398)، جنسیت و قدرت در دیوارنگاره‏های صفوی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
[27] قلیزاده، آذر (1383). «نگاهی جامعه‌شناختی به موقعیت زنان در عصر صفوی»، پژوهش‌نامة زنان، دانشگاه تربیت مدرس، دوره2، ش2، ص 88ـ77.
[28] کمپفر، انگلبرت (1363). سفرنامة کمپفر، ترجمة کیکاووس جهانداری، تهران: خوارزمی.
[29] کنبای، شیلا (1387). نقاشی در ایران، ترجمۀ مهدی حسینی، تهران: دانشگاه هنر اسلامی.
[30] لعل شاطری، مصطفی (1395). «هنر خراسان در دورة سلطان حسین بایقرا (875ـ911ه.ق) (با تکیه بر موسیقی و نگارگری)»، مطالعات فرهنگی اجتماعی خراسان، دوره10، ش3، ص 91ـ120.
 [31] مجموعه مینیاتورهـا و صفحات مذهبی شـاهنامة فردوسی نسخة دورة بایسنقری (1370). تهران: نشر سروش.
[32] محشون، حسن (1373). تاریخ موسیقی ایران، تهران: نشر نو.
[33] مختلف، فاطمه (1390). «بررسی سهم زنان در آفرینش هنرهای زیبای ایران عصر صفوی»، پایان‏نامة کارشناسی ارشد، گروه تاریخ، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز.
[34] میر‌جعفری، حسین (1385). تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی ایران در دورة تیموریان و ترکمانان، تهران: انتشارات سمت.
[35] میثمی، حسین (1387). «تدوین موسیقی کلاسیک ایرانی»، فصل‌نامة موسیقی ماهور، دوره6، ش41، ص59ـ76.
[36] محمد طالبی طرمزدی، مرضیه؛ ولی‌بیگ، نیما (1397). «مطالعة مقایسه‏ای تصویر زن از دیدگاه هندسی در دیوارنگاره‏های کاخ‏ها و خانه‏های اصفهان»، نشریة علمی زن و فرهنگ، دورة10 ش1، ص29ـ46.
[37] نطنزی، معین‏الدین (1393). منتخب‌التواریخ، تصحیح ژان اوبن، تهران: اساطیر.
 [38] واتسون، آلیور (1391). سفال زرین فام ایرانی، ترجمة شکوه ذاکری، تهران: سروش.
[39] Farmer, H.G .1967. Music (a Survey of Persian Art), Vol.6, London.
[40] ttps://parvazbaparwane.blogsky.com/1390/08/25/post-512.