Document Type : Research Paper

Authors

1 Graduate of Women Studies, Department of Sociology, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran

2 PhD in Communication Sciences, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran

3 استادیار گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

Abstract

Abstract
This study aims at investigating the construction of the subject of female-headed households in post-revolutionary cinema in order to answer the question of how it has been represented and constructed in these works. For so doing, it employs Foucault and Althusser's interpretation of the subject. The research has been done via a semiotic method, using Fisk and Barthes model, combining it with Selby and Cowdory approach. By purposeful sampling, three films (The Blue-Veiled , Border Café (Cafe Transit), and The Corridor (Dehliz) from the 70s, the 80s, and the 90s have been selected for analysis. Results show that the power in these movies addresses family sanctity along with the need for woman management in it, also reproducing the discourse of housekeeping. But on the other hand, we see the construction of a faithful woman in return for a commitment to her husband or family and responsible for male roles. Here the desirable femininity portrayed in the films include: a) construction of a loyal housewife who supports the husband, b) the female-headed household who is committed to the family and is employed, and finally, c) the female-headed household who is chaste and a lover. The cultural meanings of the films are the lower social class of female-headed households, exposure of young female-headed households to judgment, their livelihood and economic problems, people's constructed look at them, the multiple roles they play, their strong sense of motherhood, cultural and value differences of varied ethnic groups, self-sacrifice and devotion, and drawing the old traditions of female widowhood. Also, all female-headed households try to change and start again, yet in the face of society, traditions, gender stereotypes, and the idea that men are superior, they are deprived of the opportunity to empower themselves.

Keywords

بر، ویوین (1395). برساخت‌گرایی اجتماعی، ترجمۀ اشکان صالحی، تهران: نشر نی.
برگر، پیتر ال و لاکمن، توماس (1395). ساخت اجتماعی واقعیت (رساله‌ای در جامعه‌شناسی شناخت)، ترجمۀ فریبرز مجیدی، تهران: علمی و فرهنگی.
بهرامی کمیل، نظام (1388). نظریه نظریۀ رسانهها: جامعهشناسی ارتباطات، تهران: کویر.
پاینده، حسین (1397). نظریه و نقد ادبی درسنامۀ میانرشتهای، جلد اول، تهران: سمت.
تانگ، رزماری (1391). نقد و نظر: درآمدی جامع بر نظریه­های فمینیستی، ترجمۀ منیژه نجم‌‌عراقی، تهران: نشر نی.
چندلر، دانیال (1386). مهدی پارسا، مبانی نشانه‌شناسی، ترجمۀ مهدی پارسا، تهران: سوره.
حسن‌پور، آرش، و یزدخواستی، بهجت (1394). «پروبلماتیک زن‌بودگی؛ نمایش جنسیت و برساخت کلیشه‌های اخلاقی زنانه در سینمای ایران».  فصلنامۀ مطالعات فرهنگ ارتباطات، (32) 16: 33-68.
دادگرا، سیدمحمد و جلیلیان، شهین (1390). «بررسی جایگاه اجتماعی زن در آثار فیلمسازان زن و مرد (کافه­ترانزیت و زیر پوست شهر)». مطالعات رسانه‌ای (2) 6: 67-92.
دالگرن‌، پیتر (1380). تلویزیون و گسترۀ عمومی، ترجمۀ مهدی شفقتی، تهران‌: سروش.
دوبوار، سیمون (1384)، جنس دوم، ترجمۀ قاسم صنعوی، تهران: توس.
ذکایی، محمدسعید؛ امن‌‌پور، مریم و اکبری، اندیشه. (1398). «دیرینه‎شناسی برساخت زنانگی در ایران از عصر مشروطه تا پایان پهلوی اول». مجلۀ جامعه ‌شناسی ایران، (4) 20: 86-115.
راودراد، اعظم و زندی، مسعود. (1385). «تغییرات نقش زن در سینمای ایران». مجلۀ جهانی رسانه - نسخۀ فارسی 1(2):27-1
راودراد، اعظم و میرزاده طرقی، احسان. (1396). «نشانه‌شناسی تصویر زن در سینمای اصغر فرهادی (تحلیل نشانه‌شناسانه فیلم­های سینمایی رقص در غبار، دربارۀ الی و گذشته)». جامعهشناسی هنر و ادبیات 9(1): 53-77.
ربیعی، مرجان (1392). تعدد نقش در زنان سرپرست خانوار، تهران: جامعه­شناسان.
رضایی، مرضیه (1391). «برساخت زنانگی در سینما (مطالعۀ سینمای رخشان بنی­اعتماد)»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه کردستان.
رفعت‌جاه، مریم،  و هومن، نیلوفر (1394). «تحلیل روایی و نشانه‌شناختی تصویر زن مطلقه در سینمای ایران». زن در فرهنگ و هنر، 7(4): 421-436.
سازمان بهزیستی کشور در سال (۸۱-۱۳۷۹)
صادقی فسائی، سهیلا و پروائی، شیوا. (1395). «نحوۀ بازنمایی زن در زیست‏ جهان مدرن در فیلم‌های اصغر فرهادی (مطالعۀ موردی: چهارشنبه‌سوری، دربارۀ الی و جدایی نادر از سیمین)». زن در فرهنگ و هنر، 8(2): 170-147
ضیمران، محمد (1378) . میشل فوکو: : دانش و قدرت، تهران: هرمس.
عبدالخانی، لنا، و نصرآبادی، محمد (1390). «بازنمایی نقش زنان در سینما (سیاست­گذاری­های فرهنگی در سینمای قبل و پس از انقلاب اسلامی)». نشریۀ علمی زن و فرهنگ، 3(10): 87-96.
علی‌اکبری صبا، روشنک (1395). «ویژگی‌های خانوارهای زن‌ سرپرست در گروه‌های مختلف وضع زناشویی سرپرست خانوار»، مجلۀ آمار، شمارۀ 19: 9- 15.
فریدمن، جین (1389). فمینیسم، ترجمۀ فیروزه مهاجر، تهران: آشیان.
فیسک، جان (1380)؛ «فرهنگ تلویزیون»، ترجمۀ: مژگان برومند، فصلنامۀ ارغنون، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شمارۀ 19:142-125
گیویان، عبدالله و سروی زرگر، محمد (1388). «بازنمایی ایران در سینمای هالیوود»، فصلنامۀ تحقیقات فرهنگی، شمارۀ 88: 147-177.
مرکز آمار ایران (1395). چکیدۀ نتایج طرح آمارگیری هزینه و درآمد خانوارهای شهری و روستایی.
مه‍دی‌زاده‌، سیدم‍ح‍م‍د (1391). نظریه‌های رسانه: اندیشه‌های رایج و دیدگاه‌های انتقادی، تهران: همشهری.
مهدی­زاده، سیدمحمد (1394). «سکولاریزم و خشونت نمادین در گفتمان تلویزیونی: تحلیل گفتمانی برنامه برنامۀ «پرگار» تلویزیون بی‌بی‌سی فارسی»، مجلۀ مطالعات فرهنگ ارتباطات، (31) 16:130-105
مهدی­زاده، سیدمحمد و اسماعیلی، معصومه. (1391). «نشانه‌شناختی تصویر زن در سینمای ابراهیم حاتمی‌ کیا». زن در فرهنگ و هنر، 4(2): 85-105.
نش، کیت (1380). جهانی شدن سیاسی معاصر: سیاست و قدرت، ترجمۀ محمدتقی دلفروز، تهران: کویر.
یوسفیان، نوید و موسوی کریمی، میرسعید (1389). «سازه‌انگاری معرفتی و برساخت‌گرایی اجتماعی»، جامعه‌پژوهی فرهنگی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، (1) 1: 129.
Seaman-Grant, Zoë (2017), " Constructing Womanhood and the Female Cyborg: A Feminist Reading of Ex Machina and Westworld", An Honors Thesis Presented to the Faculty of the Department of Women and Gender Studies Bates College in partial fulfillment for the Degree of Bachelor of Arts
Wilcox, Charleen M. (2011), "Constructing Asian/American Women on Screen", Communication Theses, Georgia State University, Under the Direction of Angelo Restivo
Hall, S. (2003). ‌ “The Work of Representation”, in Representation: Cultural Representations and Signifying Practices, The Open University: Milton Keynes
Goodarzi, M., Fahimifar, A., Shakeri Daryani, E. (2021). New Media and Ideology: A Critical Perspective. Journal of Cyberspace Studies, 5(2), 137-162.