Document Type : Research Paper

Authors

1 Assistant Professor Faculty of Art Alzahra University

2 University of Bojnord

Abstract

Clothing and ornaments play an important role in shaping the collective identity of tribes. How the body is decorated is a kind of indicator of the structure of life and culture of a people. Adornment has always been an important part of the life tradition of people, especially women. In this regard, Turkmen ethnic groups that are considered subcultures of Islamic civilization and live in parts of Central Asia and Iran, they are divided into different tribes one of which is the Tekke tribe. The ornaments of the Turkmen tribes have special identity features while preserving the collective identity of the Turkmen people, it also differentiates the identity of its tribe. The women of the Tekke tribe have an ornament called Tumar, which, as a protective frame for prayer paper, adorns women, especially the young bride of the tribe. This article intends to study the identity, belief and ritual signs of " Tumar".
These are the basic questions of this article: What semiotic layers have been used in the design of this ornament (Tumar)? And apart from its basic uses (prayer frame and decorative cover), what other semantic implications does it have in the semantic discourse of the Turkmen people?
In the article, visual signs in 7 sample Tumar have been qualitatively read semiotically. Data were collected from written, oral and field documents. The method of descriptive-analytical study is layered semiotic approach. In the semiotic analysis of the Tumar ornament into six perceptual layers, it was concluded that the description, analysis and interpretation of the signs make significant use of its initial use. The semantic implications of the signs refer to deep and rooted concepts in ethnic beliefs and shamanic and Islamic faith.

Keywords

[1] احمدی، بابک (1392). از نشانه‏های تصویری تا متن، تهران: مرکز.
[2] آژند، یعقوب (1393). هفت اصل تزئینی هنر ایران، تهران: پیکره.
[3] اقبال، عباس (1340). «تاریخ جواهر در ایران»، نشریة فرهنگ ایران زمین، ش9، ص5ـ45.
[4] اکو، امبرتو (1387). نشانه‏شناسی، ترجمة پیروز ایزدی، تهران: نشر ثالث.
[5] الیاده، میرچا (1385). رساله در تاریخ ادیان، ترجمة جلال ستاری، تهران: سروش.
[6] امیدی، ناهید (1382). دیده و دل و دست: پژوهشی در پوشاک و هنرهای سنتی خراسان، مشهد: به‏نشر.
[7] باتیروا، مارال (1384). «بزبند حفاظتی برای چشم‌زخم»، فصل‌نامة یاپراق، ش 27، ص29.
[8] بیانی، سوسن (1390). جواهرشناسی سنگ‏های قیمتی، تهران: سمت.
[9] توماج‏نیا، جمال‏الدین؛ طاووسی، محمود (1385). «نقش درخت زندگی در فرش‌های ترکمن، با تأکید بر نقوش درخت در فرهنگ اسلامی و تمدن‌های باستانی»، فصل‌نامة علمی و پژوهشی انجمن علمی فرش ایران، ش4 و 5، ص11ـ24.
[10] جمالی، عاطفه؛ شیخی، طاهره (1397). «نشانه‏شناسی لایه‏ای تصویر روی جلد رمان‏های نوجوان (مجموعة رمان نوجوان امروز)»، مجلة علمی ‏پژوهشی مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز، س9، ش اول، پیاپی 17، ص49ـ72.
[11] خاموشی، زهرا (1387). «تحول کاربرد تزئین در سوزن‌دوزی بلوچ و ترکمن به شیوة سنتی و مدرن»، دوفصل‌نامة علمی‌ـ پژوهشی هنر اسلامی، ش9، ص 73ـ98.
[12] دبستانی‏رفسنجانی، اکبر؛ ابوالقاسم‏حسینی، سمیه‌سادات (1396). «بررسی نشانه‏ای نقش‏برجسته‏های گیاهی و جانوری پارسه با تکیه بر باورهای اسطوره‏ای ایران باستان»، اولین کنفرانس نمادشناسی در هنر، بجنورد: دانشگاه بجنورد.
[13] دهخدا، علی‏اکبر (1372). لغت‏نامه دهخدا، ج11، تهران: مؤسسة انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
[14] ذباح، الهام؛ حاتم، غلامعلی (1392). «جستاری در مفاهیم نقوش سوزن‏دوزی ترکمانان گنبد کاووس»، فصل‌نامة علمی پژوهشی نگره، ش28، ص68ـ77.
[15] ذکاء، یحیی (1346). گوهرها، تهران: فرانکلین.
[16] ذوالفقاری، حسن (1395). باورهای عامیانة مردم ایران، تهران: چشمه.
[17] رحمانی، نازله (1380). «معرفی یک قندیل استثنایی از دورة صفویه»، گلستان قرآن، ش68، ص22ـ26.
[18] رستمی، مصطفی؛ میر، طاهره (1396). «تأثیر عقیده‏ها و باورهای دینی بر آرایه‏های زیورآلات ترکمن»، دوفصل‌نامة پژوهشی‌ـ تحلیلی هنرهای حوزة کاسپین، ش1، ص69ـ87.
[19] ریاضی، محمدرضا (1375). فرهنگ مصور اصطلاحات هنر ایران. تهران: دانشگاه الزهرا.
[20] سارلی، طاهر (18/5/1399): www.bayragh.ir.
[21] سجودی، فرزان (1388). نشانه‏شناسی: نظریه و عمل، تهران: علم.
[22] شکری‏کیانی، مزدک؛ خرازیان، مریم (1393). تجزیه، تحلیل و نقد پوستر با رویکرد نشانه‏شناسی‏لایه‏ای. تهران: راهنمای سفر.
[23] شوالیه، ژان؛ گربران، آلن (1388). فرهنگ نمادها، ترجمة سوادبه فضائلی، چ2، تهران: جیحون.
[24] عزت‏اللهی‏نژاد، طیبه (1394). «انسان‏شناسی زیبایی‏شناسی بومی در خودتزئینی زنان ترکمن روستای دویدوخ»، پایان‏نامة مقطع دکتری، رشتة پژوهش‏هنر، دانشکدة هنر، دانشگاه الزهرا.
[25] عمید، حسن (1371). فرهنگ فارسی عمید. تهران: امیرکبیر.
[26] قره‏باش، آشورمحمد؛ احمدی، مسعود (1393). «اهمیت اجتماعی و فرهنگی پرورش شتر در استان گلستان»، همایش ملی توسعة پرورش شتر ایران، گنبد: دانشگاه گنبدکاووس، ص 21ـ26.
[27] کوپر، جی،سی. (1379). فرهنگ مصور نمادهای سنتی، ترجمة ملیحه کرباسیان، تهران: فرشاد.
[28] گلی، امین‏الله (۱۳۶۶). سیری در تاریخ سیاسی اجتماعی ترکمنها، تهران: علم.
[29] لوشر، ماکس (1386). روان‌شناسی رنگ‏ها، ترجمة ویدا ابی‏زاده، تهران: درسا.
[30] محمدی، رامونا (1388). پوشاک و زیورآلات مردم ترکمن، تهران: جمال هنر.
[31] معطوفی، اسدالله (۱۳۸4). تاریخ، فرهنگ و هنر ترکمانان، ج 2، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
[32] مقصودی، منیژه (1392). «فرایند تحول آیین‏های درمانگری ترکمن‏های ایران»، پژوهش‏های انسان‏شناسی ایران، دورة3، ش2، ص85ـ101.
[33] ملک‏راه، علیرضا (1385). آیین‏های شفا، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
[34] میتفورد، میراندا بوروس (1394). دایرة‌المعارف مصور نمادها و نشانه‏ها، ترجمة معصومه انصاری و حبیب بشیرپور، تهران: سایان.
[35] وولن، پیتر (1389). نشانه‏ها و معنا در سینما، ترجمة عبدالله تربیت و بهمن طاهری، تهران: سروش.
[36] هال، جیمز (1387). فرهنگ نگاره‏ای نمادها در هنر غرب و شرق، ترجمة رقیه بهزادی، تهران: فرهنگ معاصر.
[37] هوهنه‏گر، آلفرد (1366). نمادها و نشانه‏ها، ترجمة علی صلح‏جو، تهران: سازمان چاپ و انتشارات فرهنگ و ارشاد اسلامی.
[38] Barthes, Ronald (1977). Image-Music-Tex, London: Fontana.
[39] British museum: https://www.britishmuseum.org.
[40] Serkina, Galina (1999). “Traces of Tree Worship in the Decorative Patterns of Turkish Ruges, from 11th International Congress of Turkish Art Utrecht”, the Netherlands, PP 23-28.
[41] The Metropolitan Museum of Art: https://www.metmuseum.org.
[42] The PHILADEIPHIA MEUSUM OF ART: https://philamuseum.org.
[43] Walter, Mariko Namba; Fridmann, Eva Jane (2004). Shamanism: An Encyclopedia of World Beliefs, Practices, and Culture, Santa Barbara California: ABC CLIO.