نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مهدخت کیائی ¹
• جمال الدین سهیلی ²

¹ پژوهشگر پسادکتری، گروه معماری، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران

² نویسندۀ مسئول، دانشیار گروه معماری، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران.

چکیده

متعاقب دگرگونی‌های فرهنگی میانۀ دورۀ قاجار، مرز عاملیت و اقتدار زنان و مردان جابه‌جا و فعالیت‌ها و فضاهای شهری دگرگون شد. هدف این پژوهش، بررسی دگرگونی اقتدار جنسیتی دورۀ قاجار بر فعالیت‌ها و فضاهای شهری ایران است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی، تفسیری-تاریخی و تحلیل سند به‌صورت اسنادی و کتابخانه‌ای است: وضعیت اقتدار و عاملیت زنان و مردان قاجاری، از میان منابع معتبر شناسایی شده و فعالیت‌ها و فضاهای شهری بررسی و مشخص شد کدام‌یک براساس دگرگونی اقتدار جنسیتی سامان‌دهی شده‌اند. در این میان برخی اسناد تاریخی هم وجود داشت که برای دسترسی به حوادث تاریخی و فضاهای شهری قاجار، از تحلیل آن‌ها استفاده شد. دارالخلافۀ تهران تمرکز این پژوهش است؛ چرا که روند دگرگونی‌های اقتدار جنسیتی سریع‌تر و وسیع‌تری داشته است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد به‌واسطۀ تحولات اجتماعی و فرهنگی عصر قاجار، شهرها که تا پیش از این دوره غالباً جنسیتی مردانه داشتند، دارای فعالیت‌ها و فضاهای زنانه نیز شدند. حال آنکه سلسلۀ قاجار تغییر نکرده بود. همچنین فعالیت‌های اجتماعی زودتر از فضاهای شهری، جنسیتی زنانه پیدا کردند. بدین جهت زنان ناگزیر به استفاده از خانه‌ها برای تحقق برخی فعالیت‌های خود بودند و اندرونی خانه از عرصۀ خصوصی به عرصۀ عمومی تبدیل شد. بررسی فضاهای شهری عصر ناصری در نقشۀ تهران 1270 شمسی نشان می‌دهد فعالیت‌ها و فضاهای بی‌سابقه نظیر خیابان‌های نوظهور، میدان‌های شهری جدید، مدارس دخترانه، مریض‌خانه، تکیۀ دولت، خیاط‌خانه، ایستگاه ماشین دودی، عکاس‌خانه و کافه در پایتخت احداث شدند که با امکان حضور زنان در آنجا، آنان اقتدار بیشتری در جامعه یافتند.

کلیدواژه‌ها

• اقتدار جنسیتی
• دورۀ قاجار
• فضای شهری
• فعالیت شهری

موضوعات

• معماری و شهرسازی

عنوان مقاله [English]

The Effect of the Transformation of Gender Authority of the Qajar Period on the Activities and Urban Spaces of Iran (Centered on Dar Al-Khilafah in Tehran)

نویسندگان [English]

• Mahdokht Kiaee ¹
• Jamaleddin Soheili ²

¹ . Postdoctoral Researcher, Department of Architecture, Qazvin Branch, Islamic Azad University, Qazvin, Iran

² Corresponding Author, Associate Professor Department of Architecture, Qazvin Branch, Islamic Azad University, Qazvin, Iran

چکیده [English]

After cultural changes in the middle Qajar period, the border of agency and authority between women and men in urban society was displaced, and urban activities and spaces changed.
The objective of this investigation is to investigate the impact of the Qajar period on the transformation of gender authority and its impact on Iranian urban activities and spaces.
The research method is descriptive-analytical, interpretive-historical, and document analysis, which is conducted through library assessments. The authority and agency status of Qajar men and women were identified using authenticated references, and urban activities and spaces were investigated and determined using this data. The data was analyzed to determine which ones are organized based on the gender authority transformation. In this instance, historical documents were analyzed without direct access to historical events and urban spaces of Qajar. Tehran Dar Al-Khalafe is the focal point of this study.
The research results confirm that the cities that were predominantly masculine before this period experienced famine activities and spaces as a consequence of the social and cultural changes that occurred during the Qajar era. Additionally, social activities were subject to the famine gender sooner than urban spaces, necessitating that women utilize their homes to execute certain emerging activities. The Tehran Map 1891 established a variety of unprecedented activities and spaces in the capital, including emerging streets, urban squares with new uses, female schools, clinics, government headquarters, swing shops, smoke car station, and café, which provided the field for more authority of women in the society due to their presence in these places.

کلیدواژه‌ها [English]

• Gender Authority
• Qajar Period
• Urban Activity
• Urban Space