نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مهین سهرابی ¹
• بهمن نامورمطلق ²
• فاطمه مهرابی ³

¹ استادیار گروه صنایع دستی دانشگاه الزهرا

² دانشیار گروه زبان و ادبیات فرانسه و لاتین، دانشگاه شهید بهشتی

³ کارشناسی ارشد گروه صنایع دستی، دانشکدة هنر، دانشگاه الزهرا(س)

چکیده

سراسطوره‏های مسلط بر فرهنگ و هنر هر جامعه شکل‏دهندة گفت‏وگوهایی هستند که به جریان‏های فرهنگی و خلق هنری در آن جامعه جهت می‏دهند. در دورة‏ قاجار، ورود و ترویج سراسطورة فرنگ در ایران باعث به‌وجودآمدن تحولاتی شایستة توجه در حوزة فرهنگ و هنر شد. یکی از نمودهای پربسامد و تأثیرگذار چنین تحولی در تصویرگری و به‏خصوص تصویرگری زنان مفهوم «دیگری» این دوره بود. ازاین‏رو، این پژوهش با انتخاب «شخصیت شیرین»، که شخصیتی با ظرفیت بالا برای «دیگری»شدن و «فرنگی»شدن در آن دوره بود، به مطالعة گفت‏وگومندی (باختینی) سراسطوره‏های مسلط بر هنر دورة‏ قاجار پرداخت. این مطالعه در پی پاسخ به این پرسش شکل گرفت که در یک جامعه، که در یک ‏زمان تحت تأثیر چند سراسطورة مختلف است، نحوة تأثیرگذاری سراسطوره‏ها بر شکل‏گیری و تحولات یک ایکون‏ اسطوره‏ای کلان چگونه است؟ بدین منظور، بررسی تصاویر موجود از صحنة «آبتنی شیرین»‌ـ به‏منزلة پیکرة مطالعاتی‌ـ با روش تحلیل‏های بینامتنی و بیناگفتمانی بدین نتیجه رسید که در دورة‏ قاجار بین سه سراسطورة فرنگی، ایرانی و اسلامی گفت‏وگویی شکل‏ گرفته که سراسطورة اسلامی در آن نقش میانجی دو سراسطورة دیگر و فراهم‏کنندة مقدمات گفت‏وگو را برعهده داشته، اما درنهایت، باگذشت زمان و قوت‌گرفتن این گفت‏وگو، سراسطورة اسلامی از آن خارج ‏شده است.

کلیدواژه‌ها

• تصویرگری
• سراسطوره
• شیرین
• گفت‏وگومندی
• هنرهای تجسمی
• هنر قاجار

موضوعات

• پژوهش هنر

عنوان مقاله [English]

Dialogism of the Dominant Archimyths on the Art of the Qajar Period and Its Role in Illustrating "Shirin" Character

نویسندگان [English]

• Mahin Sohrabi ¹
• Bahman Namvar Motlagh ²
• Fatemeh Mehrabi ³

¹ Archimyth, Dialogism, Visual Arts, Qajar Art, Shirin

² Associate Professor of French and Latin Language and Literature, Shahid Beheshti University

³ Master of Crafts Department, Faculty of Art, Al-Zahra University

چکیده [English]

The dominant archimyth of the culture and the arts of each society formulate dialogues that direct cultural trends and artistic creation in that society. During the Qajar period, the arrival and promotion of Farang archimyth in Iran caused a significant development in the field of culture and art. One of the most frequent and influential manifestations of such a transformation in illustration, and especially in women illustration, was the "other" concept of this period. Therefore, this study chose the character of "Shirin", who is a personality with high-capacity for becoming "other" and "Farangi" in that period, studied the dialogue (Bakhtin) of the dominant archimyths on the art of Qajar period. This study sought to answer the question that, in a society influenced by different influences at one and the same time, how is the influence of the archimyths on the formation and evolution of a great mythical icon? For this purpose, the evaluation of the existing images from the scene of "Shirin’s bathing" by the method of intertextual and interdiscursive analysis has led to the conclusion that in the Qajar period between the three Farang (Western), Iranian and Islamic archimyths a dialogue has been established in which the Islamic archimyth has the role of mediator between the two other archimyths. It provided the basis for the dialogue, but eventually the time has passed and the dialogue has intensified and the Islamic archimyth has left it. 

کلیدواژه‌ها [English]

• Archimyth
• Dialogism
• Visual Arts
• Qajar Art
• Shirin