نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته‌‌ی کارشناسی ارشد رشته‌ی ادبیات نمایشی گروه آموزشی هنرهای نمایشی دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران

2 دانشیار گروه آموزشی هنرهای نمایشی دانشکدگان هنرهای زیبای دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

«کهن‌الگوها» از عناصر مهم روان‌شناختی بوده و در جریان نقد ادبی معاصر، «نقد کهن‏الگویی» همواره به‌عنوان یکی از گونه‌های مهم نقد ادبی موردتوجه بوده است. ‌بحث کهن‌الگو‌ها برپایۀ اندیشۀ کارل گوستاو یونگ، نظریه‌پرداز حوزۀ علوم روان‌شناختی، تکوین یافته است. در این نظریه، عناصر ساختاری اسطوره، که در روان ناخودآگاه جمعی حضور دارند، مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرد. از منظر یونگ، نوعی تجربۀ همگانی در این عناصر وجود دارد که در شکل‌های متفاوت و در همۀ نسل‏ها تکرار می‏شود. شینودا بولن، روان‌‌شناس و نظریه‌پرداز معاصر، نیز با تکمیل نظریات یونگ و تشریح دقیق نمود آن در افراد و زندگی روزمره، به شناخت هرچه بیشتر کهن‌الگوها کمک شایانی کرده است. در این پژوهش با استفاده از معیارهای اسطوره‌‌شناختی و روان‌‌شناسی در نظریات شینودا بولن، دو شخصیت نمایشی مشهور «زن»، یعنی «جولیا» از نمایشنامۀ دوشیزه جولیا اثر آگوست استریندبرگ و «انسیه» از نمایشنامۀ در مه بخوان اثر اکبر رادی دستمایۀ مطالعه‌ای تطبیقی قرار گرفته‌اند. این دو شخصیت علی‌رغم اینکه در دو زمان و قلمرو جغرافیایی و فرهنگی متفاوت خلق شده‌اند، از منظر دیدگاه‌های شینودا بولن دارای مشابهت‌های قابل‌‌توجهی هستند. این مطالعه همچنین نشانگر این حقیقت است که استناد به عناصر اسطوره‌شناختی و روان‌‌شناختی در خلق شخصیت‌های نمایشی می‌تواند به تولید الگویی مشابه در فرایند این آفرینش منجر شود؛ الگویی که مرزهای زمانی و مکانی را درنوردیده و بیش از هر عنصر دیگر بر کهن‌الگوهای بشر تکیه می‌کند. الگو‌هایی که می‌تواند در تعیین مسیر زندگی و تصمیمات شخصیت‌ها نقشی جدی ایفا کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparative Study of "Woman Personality" in Perspective of Mythology and Psychology in Plays Miss Julia by August Strindberg and Sing in Fog by Akbar Radi, based on the Theories of Jean Shinoda Bolen

نویسندگان [English]

  • Amin Mokhtari 1
  • Majid Sarsangi 2

1 Graduate of the Department of Performing Literature, Department of Performing Arts, Faculty of Fine Arts, University of Tehran

2 Associate Professor, Department of Dramatic Arts, College of Fine Arts, University of Tehran, tehran, iran

چکیده [English]

Abstract
"Archetypes" are important psychological elements. "Archetypal criticism" has always been considered one of the important types of literary criticism. The theory of archetypes is based on the thought of Carl Gustav Jung, a theorist in the field of psychological sciences. In this theory, the structural elements of myth, which are present in the collective subconscious mind, are analyzed. According to Jung, there is a kind of universal experience in these elements that is repeated in different forms and in all generations. Contemporary psychologist and theorist Shinoda Bolen also contributed to a more accurate understanding of archetypes by supplementing Jung's theories and elaborating on their manifestations in daily lives of individuals. In the present study, by means of mythological and psychological criteria in Shinoda Bolen's theories, two famous theatrical "woman" characters have been the subject of comparative studies. They are "Julia" from the play "Miss Julia" by August Strindberg and "Ensie" from the play "Sing in May" by Akbar Radi. Although created in two different geographies and cultures, both characters bear significant similarities from Shinoda Bolen point of view. This study also shows the fact that quoting mythological and psychological elements in the creation of theatrical characters can lead to the production of a similar pattern in the process of this creation. A pattern that transcends temporal and spatial boundaries and relies more on archetypes than any other element. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Archetype
  • Jeane Shinoda Bolen
  • Female character
  • Play
  • Akbar Radi
  • August Strindberg
استریندبرگ، آگوست (1380). دوشیزه جولیا، ترجمۀ اصغر رستگار، اصفهان: توکا.
اسمعلی‌پور، مریم؛ هاشمی، سید عیسی و طوماری، شاهدخت (1395). «تیپ شخصـیتی هـدایت از منظر تیپ‌شناسی بولن»، پـژوهش‌هـای نقـد ادبـی و سـبک شناسـی، ش 3 (پـی در پـی 24): 33-61.
امامی، نصرالله (۱۳۷۸). مبانی و روش‌های نقد ادبی، چاپ دوم، تهران: جامی.
انوری، حسن )۱۳۸۲(. فرهنگ بزرگ سخن. جلد اول، چاپ دوم، تهران: سخن.
بولن، جین شینودا (1384). نمادهای اسطوره‌ای و روانشناسی زنان، ترجمۀ آذر یوسفی، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
بولن، جین شینودا (۱۳۹۵). ما همه یک معجزه‌ایم، ترجمۀ ناهید سپهرپور، تهران: بنیاد فرهنگ زندگی.
حسینی، مریم (1390). «نقد کهن‌الگویی الهی‌نامۀ عطار»، کاوش‌نامۀ زبان و ادبیات فارسی، (23) 12: ۹-۳۵.
رادی، اکبر (1393). در مه بخوان، تهران: قطره.
شاهرودی، فاطمه (۱۳۹۷). «نقد روان‌شناختی فیلم دعوت از دیدگاه جین شینودا بولن»، زن در فرهنگ و زندگی، (2) 10: ۱۷۷-۱۹۶.
شاهرودی، فاطمه (۱۳۹۸). «تحلیل کهن‌الگویی فیلم روبان قرمز (1377) از دیدگاه جین شینودا بولن با محور قرار دادن شخصیت زن فیلم»، زن در فرهنگ و هنر (3) 11: ۳۴۵-۳۶۸.
شمیسا، سیروس (۱۳۷۱). داستان یک روح، تهران: فردوس.
شمیسا، سیروس (1388). نقد ادبی، چاپ سوم، تهران: میترا.
صحت‌منش، رضا؛ فاریابی، یوسف و برسم، معصومه (۱۳۹۷). «بررسی کهن‌الگوها در حوزۀ تمدنی هلیل‌رود بر پایۀ نظریۀ یونگ»، تاریخ اسلام و ایران دانشگاه الزهرا، (37) 27: ۸۳-۱۰۴.
طاهری، محمد و آقاجانی، حمید (1392). «تبیین کهن‌الگوی سفر قهرمان براساس آرای یونگ و کمبل در هفت‌خوان رستم»، ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی، (32) 9: ۱۶۹-۱۹۷.
فوردهام، فریدا (۱۳۹۷). مقدمه‌‌ای بر روانشناسی یونگ، ترجمۀ میربهاء، چاپ سوم، تهران: جامی.
قشقایی، سعید و رضایی، محمدهادی (1388). «تحلیل روانکاوانۀ شخصـیت گردآفریـد»، ادبیـات عرفانی و اسطوره‌شناختی، (14) 5: 99-128.
کمبل، جوزف (1392). قهرمان هزارچهره، ترجمۀ شادی خسرو پناه، چاپ پنجم، مشهد: گل آفتاب.
ووگلر، کریستوفر (1391). سفر نویسنده، ترجمۀ محمد گذرآبادی، چاپ دوم، تهران: مینوی خرد.
هوف، گراهام (۱۳۶۵). گفتاری دربارۀ نقد، ترجمۀ نسرین پروینی، تهران: امیرکبیر.
هال، کالوین اس و نوردبی، ورنون جی (۱۳۹۳). مقدمات روانشناسی یونگ، ترجمۀ شهریار شهیدی، تهران: جیحون.
یونگ، کارل گوستاو (۱۳۵۲). انسان و سمبل‌هایش، ترجمۀ ابوطالب صارمی، تهران: امیرکبیر.
یونگ، کارل گوستاو (۱۳۶۸). چهار صورت مثالی، ترجمۀ پروین فرامرزی، مشهد: آستان قدس رضوی.
یونگ، کارل گوستاو )۱۳۸۲(. الف، تحلیل رؤیا، ترجمۀ رضا رضایی، چاپ دوم، تهران: افکار.
یونگ، کارل گوستاو و هندرس، ژوزف (۱۳۸۹). انسان و اسطوره‌هایش، ترجمۀ حسن اکبریان طبری، چاپ سوم، تهران: دایره. 
Allner, Irmin (1993). A Jungian interpretationof Goeeth, s Faust with special Emphasis on the individuation process, Syracuse University.
Bolen, jean shinoda (2001). Goddesses in Older Women: Archetypes in Women over Fifty, First Published, Harper Collins Publishers Inc.
Combs, Steven C. (2005). The Dao of Rhetoric, State University of New York.
Jung, G. C. (1981). Collected Works of C.G. Jung, Archetypes and the Collective Unconscious, Princeton University Press.
Russel, F. (2000). Northrop fry on myth, Routledge.
Samuels, Andrew (1986). Acritical Dictionary of Jungian Analysis, Routledge and Kegan Paul.