نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی دانشگاه تهران

چکیده

مصرف موسیقی در تجربۀ زندگی روزمره زنان که یکی از مخاطبان فعال هستند، نقش برجسته‌ای دارد. در این پژوهش به این پرسش که ذائقۀ موسیقایی زنان چگونه شکل می‌گیرد، با روش پژوهش کیفی و مطالعۀ تجربۀ موسیقایی زنان پاسخ داده شده است. ابزار گردآوری داده‌ها مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با 28 نفر از زنان با تحصیلات، موقعیت اجتماعی و گروه‌های سنی متفاوت در شهر تهران است که به شیوۀ نمونه‌گیری هدفمند و نمونه‌گیری نظری رایج در پژوهش‌های کیفی انتخاب شده‌اند. داده‌های مصاحبه‌های کیفی با روش تحلیل تماتیک کدگذاری شده است. یافته‌ها بیانگر آن است که ذائقۀ موسیقایی مخاطبان امر از پیش تعیین‌شده‌ای نیست، بلکه محصول تعامل پس‌زمینه‌های فردی و خاستگاه اجتماعی مخاطبان است؛ این به معنای اجتماعی‌بودن ذائقۀ موسیقایی است. تجربۀ زیستۀ زنان نشان می‌دهد سرمایۀ فرهنگی (پیشینۀ فرهنگی-خانوادگی، تحصیلات، دانش و مهارت موسیقایی)، سرمایۀ اقتصادی (موقعیت اقتصادی فردی و پیشینۀ اقتصادی-خانوادگی)، منابع هویتی چندگانه (شبکۀ گروه‌های مرجع، هویت قومی، هویت دینی، هویت ملی و هویت نسلی) و منابع رسانه‌ای (مصرف رسانه‌های جمعی و مصرف رسانه‌های اجتماعی)، ذائقۀ موسیقایی آن‌ها را شکل می‌دهد و بدان تمایز می‌بخشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Women and Music consumption; A Qualitative Research about Women's Musical Taste

نویسنده [English]

  • shiva parvaei

Tehran University

چکیده [English]

Music consumption has a prominent role in women's everyday life experiences as an active audience. The question of this research was "how the musical taste of women is formed?". This question was answered by qualitative research method and study of women's musical experience. The data collection tool is semi-structured interviews with 28 women with different educations, social statuses, and age groups in Tehran city, who were selected by purposeful sampling and theoretical sampling common in qualitative research. Data from qualitative interviews were coded with the thematic analysis method. The findings indicate that the audience's musical taste is not a predetermined matter, but rather a product of the interaction of the audience's individual background and social position. This means that musical taste is social. The lived experience of women shows cultural capital (family cultural background, education, musical knowledge, and skill), economic capital (individual economic situation and family economic background), multiple identity sources (network of reference groups, ethnic identity, religious identity, national identity, generational identity), and media sources (mass media consumption, social media consumption), shapes and differentiates their musical taste.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Women
  • music consumption
  • musical taste
  • women's studies
  • women in art
آقامحمدی، قربانعلی، قلی‌زاده، زهرا، و میرمحمدی، فریده (1392). رابطه پایگاه اجتماعی اقتصادی و مصرف موسیقی در جوانان کلان شهر تهران، جامعه‌شناسی مطالعات جوانان، س 4، ش 11، صص 9-28.
استوری، جان (1389). مطالعات فرهنگی دربارۀ فرهنگ عامه، ترجمۀ حسین پاینده، تهران: آگه.
افشاریان، ندا، و سعدی‌پور، اسماعیل (1395). «مرزهای تمایز در مصرف کالاهای فرهنگی: مصرف موسیقی در بین جوانان (مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی)»، پژوهش‌های ارتباطی، س 23، ش 86، صص 85-104.
اکبری، نوروز و مرادی، علی (1398). «شناخت رابطۀ بین درک طبقاتی افراد و تمایل آن‌ها به مصرف موسیقی؛ مطالعۀ موردی: شهر کرمانشاه»، علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، س 16، ش 2، 213-245.
امیرمظاهری، امیرمسعود (1392). «نقش سرمایۀ فرهنگی و تمایز طبقاتی در شکل‌گیری و تکوین جامعه‌شناسی موسیقی (با تأکید بر دیدگاه‌های آدرنو، پیترسون و پیربوردیو)»، مطالعات جامعه‌شناسی، س 19، ش 6، صص 20-70.
ایمان، محمدتقی، زنجری، نسیبه، و اسکندری‌پور، ابراهیم (1390). «کندوکاو سیستم معانی ذهنی مصرف‌کنندگان موسیقی»، فصلنامۀ تحقیقات فرهنگی ایران، س 3، ش 4، صص 84-112.
بالس، کریستوفر (1380). «ذهنیت نسلی»، ترجمۀ حسین پاینده، ارغنون، ش 19، صص 10-25.
باینگانی، بهمن و کاظمی، علی (1389). «بررسی مبانی تئوریک مفهوم سرمایۀ فرهنگی»، برگ فرهنگ، ش 21، صص 8-21.
بوردیو، پیر (1390). تمایز، نقد اجتماعی قضاوت‌های ذوقی، ترجمۀ حسن چاوشیان، چاپ اول، تهران: ثالث.
بون‌ویتز، پاتریس (1391). درس‌هایی از جامعه‌شناسی پی‌یر بوردیو، ترجمۀ جهانگیر جهانگیری و حسن پورسفیر، تهران: آگه.
پروائی، شیوا (1400). «زنان و مصرف موسیقی؛ سنخ‌شناسی ذائقۀ موسیقایی زنان»، جامعه‌شناسی فرهنگ و هنر، س 3، ش 3، صص 63-98.
جواهری، فاطمه، سراج‌زاده، سیدحسین، و شکفته، سمیه (1391). «موسیقی زیرزمینی؛ بازنمای دغدغه‌های اجتماعی جوانان»، فصلنامۀ مطالعات فرهنگ-ارتباطات، س 13، ش 18، صص 7-34.
حیدرپناه، حمید، بهیان، شاپور، و وحیدا، فریدون (1396). «بررسی عوامل مرتبط با مصرف موسیقی جوانان شهر تهران»، فصلنامۀ مرکز مطالعات راهبردی وزارت ورزش و جوانان، س 16، ش 36، صص 139-158.
حیدری، آرمان، مختاری، مریم، و خان‌محمدی، احسان (1396). «بررسی رابطۀ گونه‌های هویت جمعی با مصرف گونه‌های موسیقیایی؛ نمونۀ مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه یاسوج»، جامعه‌شناسی کاربردی، س 28، ش 1، صص 159-184.
رازقی، نادر، و علیزاده، محمدامین (1394). «تحلیل کیفی موسیقی مردم‌پسند و برساخت سرمایۀ اجتماعی»، جامعه‌شناسی هنر و ادبیات، س 7، ش 1، صص 119-140.
راودراد، اعظم، و فائقی، سحر (1395). «بازنمایی معضلات اجتماعی جامعه در موسیقی رپ اجتماعی ایرانی؛ مطالعۀ موردی: متن آهنگ‌های یاس»، فصلنامۀ مطالعات فرهنگ-ارتباطات، س 16، ش 31، صص 39-62.
رضوی طوسی، سیدمجتبی، و یاهک، سجاد (1387). «مصرف موسیقایی (مطالعه‌ای در باب گرایش به موسیقی در جامعه)»، مطالعات فرهنگ و ارتباطات، س 15، ش 25، صص 7-36.
رفیع‌پور، فرامرز (1375). جامعه، احساس و موسیقی: کوششی در جهت آغاز یک بررسی جامعه‌شناختی از اثرات سازنده و مخرب موسیقی در ایران. تهران: شرکت سهامی انتشار.
زنجانی­زاده اعزازی، هما، صنعتی، نادر، و محمدی، الهام (1391). «بازشناسی فرایندهای اجتماعی تأثیرگذار بر ذائقۀ موسیقایی»، جامعه‌شناسی هنر و ادبیات، س 4، ش 2، صص 65-80.
شکوری، علی و غلام‌زاده، امیرحسین (۱۳۸۹). «منش و سبک مصرف موسیقی»، مجلۀ جهانی رسانه، س ۵، ش 2، صص ۵۲-۷۰.
صمیم، رضا (1392). «برساخت سوژه در فرایند مصرف فرهنگ مردم‌پسند: مطالعه‌ای کیفی بر روی مصرف‌کنندگان گونه‌های رسمی و غیررسمی موسیقی مردم‌پسند در شهر تهران»، تحقیقات فرهنگی ایران، س 6، ش 1، صص 23-53.
صمیم، رضا (1392). «فضای تولید موسیقی مردم‌پسند در ایران پژوهشی جامعه‌شناختی با استفاده از داده‌های کیفی حاصل از پنج مصاحبۀ متمرکز»، جامعه‌شناسی هنر و ادبیات، س 5، ش 1، صص 125-145.
صمیم، رضا، و قاسمی، وحید (1388). «گرایش به مصرف گونه‌های موسیقی مردم‌پسند و میزان پرخاشگری در میان دانشجویان؛ مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه اصفهان»، تحقیقات فرهنگی ایران، س 2، ش 4، صص 243-262.
عنایت، حلیمه، و کاوه، مهدی (1392). «مطالعۀ رابطۀ مصرف موسیقی با احساس آنومی برحسب جنسیت»، زن در فرهنگ و هنر، س 5، ش 4، صص 487-506.
فاضلی، محمد (1386). جامعه‌شناسی مصرف موسیقی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
قاسمی، وحید، و صمیم، رضا (1386). «مطالعه‌ای پیرامون رابطه قشربندی اجتماعی و مصرف فرهنگی با استفاده از داده‌هایی در زمینه مصرف موسیقایی در شهر تهران»، جامعه‌شناسی ایران، س 9، ش 1-2، صص 80-101.
قاسمی، یارمحمد، سپیدنامه، بهروز، و هاشمی، علی (1399). ذائقۀ مصرف موسیقیایی دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه ایلام. فصلنامۀ مطالعات فرهنگ-ارتباطات، س 21، ش 50، صص 195-218.
گیدنز، آنتونی (1385). تجدد و تشخص، ترجمۀ ناصر موفقیان، تهران: نشرنی.
محمدپور، احمد، شریعت‌پناه، ابوبکر، و غلامی، احمد (1393). «تحلیل جامعه‌شناسی شیوۀ برساخت هویت از رهگذر مصرف موسیقی عامه‌پسند در میان جوانان»، مجلۀ مطالعات اجتماعی ایران، س 7، ش 4، صص 137-159.
نیکخواه، هدایت‌الله، رستگار، یاسر، و سرافراز، پرنیان (1400). «تبیین جامعه‌شناختی مصرف موسیقی در بین شهروندان شهر بندرعباس»، پژوهشنامۀ فرهنگی هرمزگان، س ۱۳، ش ۱۸، صص 62-۸۳.
 
Adorno, T. W. (1990). Cultural industry, London: Routledge.
Attride-Stirling, J. (2001). Thematic networks: an analytic tool for qualitative research. Qualitative Research1(3), 385–405. https://doi.org/10.1177/146879410100100307
Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77–101.
Charmaz, K. (2014). Constructing grounded theory: A practical guide through qualitative analysis (2nd ed.). Los Angeles: Sage.
Coulangeon, P., & Lemel, Y. (2010). Bourdieu’s legacy and the class–status debate on cultural consumption: Musical consumption in contemporary France, In: T. Chan (Ed.), Social Status and Cultural Consumption (pp. 84-108). Cambridge: Cambridge University Press.
DeNora, T. (2000). Music in everyday life. Cambridge: Cambridge University Press.
Kent, D. (2006). The effect of music on the human body and mind. Unpublished Bacholrs’ Thesis. Liberty University, Virginia
Meadows, A. (2011). Developments in Music Therapy Practices: Case Study Perspectives. New Hampshire: Barcelona Publishers.
Patton, M. (2002). Qualitative research and evaluation methods (3rd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
Peterson, R., & Kern, R. (1996). Changing Highbrow Taste, American Sociological Review, 61, 900–907.
Peterson, R., & Simkus, A. (1992). How Musical Taste Groups Mark Occupational Status Groups. In: Lamont, M., and Fournier, M. (eds.), Cultivating Differences: Symbolic Boundaries and the Making of Inequality. University of Chicago Press, Chicago.
Seidman, J. (2006). Interviewing as qualitative research: A guide for researchers in education and the social sciences (3rd ed.). New York, NY: Teachers College Press.
Van Eijck, K. (2001). Social Differentiation in Musical Taste Patterns. Social Forces, 79(3), 1163-1184. https://psycnet.apa.org/doi/10.1353/sof.2001.0017
Willing, C. (2008). Introducing Qualitative Research in Psychology (2nd ed.). New York: Open University Pres