نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

2 دبیر آموزش و پرورش، دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

کلیشه‎های جنسیتی برخاسته از فرهنگ جوامع مردسالار، معرّف باورهای مشترک و محدودکننده در مورد چگونگی عمل افراد در خانواده و جامعه و طبقه‎بندی جامعه به مردانه و زنانه هستند. نوشتار پیش رو می‌کوشد تا با بررسی داستان کوتاه «جنیة البجع» غادة السمان برمبنای مهم‌ترین مبانی نقد فرهنگی در حوزة جنسیت و به‌چالش‎کشیدن گفتمان غالب مردسالار و با بهره‎گیری از روش توصیفی – تحلیلی نشان دهد که السمان چگونه توانسته است با ترسیم رنج‎های زنان در خانواده به‌عنوان هویتی مطیع و منفعل در محیطی مردمحور، سیر دگرگونی این زنان و بازیافتن هویت مستقل آن‎ها را در محیطی برابر در بافت داستان‎ خود نشان دهد. مهم‌ترین حوزة مورد انتقاد السمان، حیطة فرهنگ عامة جوامع عربی است که نتوانسته است خود را با مبادی جریان نواندیش معاصر هماهنگ کند. با این توضیح که السمان، آسیب‎شناسی کلیشه‎های جنسیتی در مردان را نیز ترسیم کرده و میزان خطای فرهنگ درمورد مردان به‌عنوان قشر فرادست جامعة مردسالار را نیز نشان داده است. انتقاد از نابرابری‎های جنسیتی، آسیب‎های نظام مردسالار، خودباختگی زنان در محیط نابرابر جنسیتی، تعارض مبانی سنت و مدرنیته، و تقلیل زن به هویت جنسی از مهم‌ترین مباحثی است که السمان در نقد فرهنگ جامعة عربی در داستان‎های خود برجسته ساخته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Cultural Criticism and the Challenges of Women's Identity Conflict in Confrontation with Gender Clichés Case Study: Ghada Al-Saman's Short Story

نویسندگان [English]

  • Ali Akbar Mohseni 1
  • Hoda Rezaei 2

1 Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Razi University, Kermanshah, Iran

2 Education Teacher, PhD Student, Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Razi University, Kermanshah, Iran

چکیده [English]

Gender stereotypes arising from the culture of patriarchal societies introduce common and limiting beliefs about how individuals act in the family and society and the classification of society into masculine and feminine. The present article tries to show how Al-Saman has been able to draw suffering by examining the short story of "Jannat al-Bajja" by Ghada Al-Saman based on the most important principles of cultural criticism in the field of gender and challenging the dominant patriarchal discourse using descriptive-analytical method. Women in the family as an obedient and passive identity in a people-oriented environment, show the transformation of these women and the recovery of their independent identity in an equal environment in the context of their story. The most important area criticized by Al-Saman is the popular culture of Arab societies, which has failed to adapt to the principles of the contemporary modernist movement. Explaining that Al-Saman also depicts the pathology of gender stereotypes in men and also shows the extent of cultural error about men as the upper class of patriarchal society. Criticism of gender inequalities, the harms of the patriarchal system, women's self-destruction in an unequal gender environment, the conflict between the principles of tradition and modernity, and the reduction of women to sexual identity are some of the most important issues that Al-Saman highlights in his stories. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ghada Al-Saman
  • cultural criticism
  • patriarchy
  • gender
  • gender stereotypes
آشوری، داریوش (۱۳۵۷). تعریف‌ها و مفهوم فرهنگ، تهران: رامین.
ابوت، پاملا و والاس، کلر (۱۳۸۰). جامعه‌شناسی زنان، ترجمۀ منیژه نجم عراقی، تهران: نشر نی.
استریناتی، دومینیک (۱۳۸۸). مقدمه‌ای بر نظریه‌های فرهنگ عامه، ترجمۀ ثریا پاک‌نظر، تهران: گام نو.
اعزازی، شهلا (۱۳۸۰). خشونت خانوادگی، زنان کتک‌خورده، تهران: نشر سالی.
ایزابرجر، أرثر (۲۰۰۳). النقد الثقافی، تمهید مبدئی للمفاهیم الرئیسیة، ترجمه وفاء ابراهیم و رمضان بسطاویسی، الطبعة الأولی، بیروت: المجلس الأعلی للثقافة.
بوردیو، بیار (۲۰۰۹). الهیمنة الذکوریة، ترجمه سلمان قعفرانی، الطبعة الأولی، بیروت: المنظمة العربیة للترجمة.
الحیدری، ابراهیم (۲۰۰۳). النظام الأبوی و إشکالیة الجنس عند العرب، الطبعة الأولی، بیروت: دارالساقی.
خلیل، سمیر (۲۰۱۲). النقی الثقافی من النص الأدبی إلی الخطاب، الطبعة الأولی، بغداد: دار الجواهری.
خمسه، اکرم (۱۳۸۳). «بررسی طرحواره‌های نقش جنسیتی و کلیشه‌های فرهنگی در دانشجویان دختر»، مطالعات زبان، ش ۶، صص ۱۱۵-۱۳۴.
دلفی، کریستین (1385). «بازاندیشی در مفاهیم جنس و جنسیت»، ترجمۀ مریم خراسانی، فمینیسم و دیدگاه‌ها، تهران، روشنگران و مطالعات زنان.
رسولی، آرزو (۱۳۹۶). «نقد فرهنگی در مطالعات تاریخی، شورش گئوماته و به‌قدرت‌رسیدن داریوش بزرگ»، پژوهش‌های تاریخی ایران و اسلام، ش ۲۰، صص ۲-۱۲.
ستوده، هدایت الله (۱۳۷۸). روان‌شناسی اجتماعی، چاپ پنجم، تهران: آوای نور.
سعداوی، نوال (د.ت). المرأة والصراع النفسی، الطبعة الأولی، بیروت: مؤسسة المعارف.
السمان، غادة (۱۹۸۱). القبیلة تستوجب القبیلة، بیروت: منشورات غادة السمان.
السمان، غادة (۱۹۹۴). القمر المربع، بیروت: انتشارات غادة السمان.
السمان، غادة (۲۰۰۹). لا بحر فی بیروت، بیروت: منشورات غادة السمان.
السمان، غادة (۲۰۰۶). إمرأة عربی.... و حرة، بیروت: منشورات غادة السمان.
فریدمن، جین (۱۳۸۱). فمینیسم، ترجمۀ فیروزه مهاجر، تهران: آشیان.
گرو ثرز، چارلز (۱۳۸۳). جامعه‌شناسی مرتن، ترجمۀ زهره کسایی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
مدنی، نسرین (۱۳۸۵). در کوچه‌های خاکی معصومیت، تهران: چشمه.
مشیرزاده، حمیرا (۱۳۸۲). از جنبش تا نظریه؛ تاریخ دو قرن فمینیسم، تهران: شیرازه.
معین، محمد (۱۳۸۷). فرهنگ معین، تهران: دبیر.
مک دانل، دایان (۱۳۸۰). مقدمه‌ای بر نظریه‌های گفتمان، ترجمۀ حسینعلی نوذری، تهران: فرهنگ گفتمان.
میلنر، اندرو و براویت، جف (۱۳۸۷). درآمدی بر نظریۀ فرهنگی معاصر، ترجمۀ جمال محمدی، تهران: ققنوس.
میشل، آندره (۱۳۷۶). پیکار با تبعیض جنسی: پاکسازی کتاب، خانه، مدرسه و جامعه از کلیشه‌های تبعیض جنسی، ترجمۀ محمدجعفر پوینده، تهران: نگاه.
نسیب الاختیار، نجلاء (۱۹۹۰). تحرر المرأة عبر أعمال سیمون دوبوار و غادة السمان، الطبعة الأولی، بیروت: دارالطلیعة.
نیچه، فردریک (۱۳۷۵). فراسوی نیک و بد، ترجمۀ داریوش آشوری، تهران: خوارزمی.
واتلرز، مالکوم (۱۳۸۱). جامعۀ سنتی و جامعۀ مدرن، ترجمۀ منصور انصاری، چاپ اول، تهران: نقش‌جهان.
وبر، مارکس (۱۳۸۴). اقتصاد و جامعه، ترجمۀ عباس منوچهری، تهران: سمت.
هام، مگی و گمبل، سارا (۱۳۸۲). فرهنگ نظریه‌های فمینیستی، ترجمۀ نوشین احمدی خراسانی، فیروز مهاجر و فرخ قره‌داغی، تهران: توسعه.
یوسف، شوقی بدر (۲۰۱۰). القصة القصیرة النسویة اللبنانیة (أنطولوجیا)، اسکندریة:مؤسسة حورس الدولیة.
 
Phadke, Sh. (2007). Re-mapping the Public: Gendered Spaces in Mumbai’ In Madhavi D. (ed.) Gender and the built environment, New Delhi: Zubaan.
Marshal, G. (1998). A dictionary of sociology, Oxford Universitty Press