هنر
غفران بریمو؛ مریم کشمیری
چکیده
مجلات کودک و نوجوان ازجمله رسانه‌های جمعی تاثیرگذار بر فرایند جامعه‌پذیری هستند؛ زیرا از طرق گوناگون، همچون انتخاب موضوعات خاص و تصویرسازی‌های هدفمند می‌توانند موجب القاء، تغییر و تعدیل ارزش‌ها، رفتارها و الگوهای جنسیتی در میان کودکان شوند. مجلۀ أسامه در سوریه و مجلۀ رشد دانش‌آموز در ایران، هر دو از چنین جایگاهی برخوردار است. ...
بیشتر
مجلات کودک و نوجوان ازجمله رسانه‌های جمعی تاثیرگذار بر فرایند جامعه‌پذیری هستند؛ زیرا از طرق گوناگون، همچون انتخاب موضوعات خاص و تصویرسازی‌های هدفمند می‌توانند موجب القاء، تغییر و تعدیل ارزش‌ها، رفتارها و الگوهای جنسیتی در میان کودکان شوند. مجلۀ أسامه در سوریه و مجلۀ رشد دانش‌آموز در ایران، هر دو از چنین جایگاهی برخوردار است. این دو مجله با داشتن مخاطبان گسترده و نیز تولید چند دههای می‌توانند از طریق تصویر در ساخت فضای فکری مخاطبان خود نقش بسیار پررنگی داشته باشند. پژوهش حاضر با نگاه به جایگاه برجستۀ این مجلات، در پی مقایسه بازنمایی جنسیت در تصاویر مجلۀ أسامه در سوریه و مجلۀ رشد دانش‌آموز در ایران است. تجزیه و تحلیل نمونه‌ها با استفاده از الگوی کرس و ونلیون در خوانش نشانه‌شناسی اجتماعی صورت پذیرفته است. در این الگو، تصاویر در سه سطح معنای بازنمودی، تعاملی و ترکیبی بررسی میشود. پژوهش حاضر با تحلیل در این سه سطح نشان میدهد تصاویر این دو مجله کلیشههای رایج جنسیتی را به کودکان ارائه مینمایند. نقش‌های «زن-مادر»، «زن- مادربزرگ» و «دختر» درجایگاه نقش‌های محورى یا فرعى در بیشتر تصاویر هر دو مجله بازنمایی شده و در هیچیک از آنها، نقش‌های مهم اجتماعی، همانند آنچه در حقیقت این دو جامعۀ اسلامی رخ میدهد، نمود نیافته است. سه سطح ارائۀ تصویر نیز برپایۀ دیدگاه کرس و ونلیون به این شرح است: در سطح بازنمودی، تصویرها در این مجلات، مخاطبان را به دنیای خوب فرامیخوانند. حضور زنان، بیشتر در امور وابسته به درون منزل است و آنگاه که بیرون از خانه ظاهر میشوند، نقش‌های عادی و سنتی را پذیرفتهاند؛ در سطح تعاملی، تصویرها فاقد تماس است و طراحان نماهای دور و متوسط را برگزیدهاند. حتی زاویه دید از روبهرو انتخاب شده است. در سطح ترکیبی، ارتباط میان معنای بازنمودی و تعاملی را میبینیم. بدین صورت که با بهرهگیری از الگوی مرکز ـ حاشیه، نقش زنان برجسته شده است، البته جایی که مردان نیز در تصویر حضور دارند، همچنان نقش زن، کمرنگ و حاشیهای میشود. این گروه از تصویرها، عموماً بدون قاببندی است و همین امر در گشایش فضای تصویر و موفقیت در برجستهسازی بصری نقش زنان تأثیر مثبت داشته است.
