نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• زهرا سادات کشاورز ¹
• مسلم طاهری ²

¹ دکترای تخصصی گروه تاریخ تشیع، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

² استادیار گروه شیعه‌شناسی، دانشکدۀ الهیات، دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران.

چکیده

پژوهش‌حاضر با استفاده از راهبرد بینارشته‌ای و از طریق بارگذاری اسنادیِ داده‌های تاریخی در نظریه ماکس وبر، کنش‌های‌ عقلانی زنان عصرصفوی را به‌ مثابه عنصر کلیدیِ خانواده، مورد بررسی قرار داده و نسبت‌های احتمالی این کنش‌ با پیشران‌های حکمرانی وقت را به‌‌صورت توصیفی-تحلیلی مطرح نموده است. فرضیه اصلی، وجود نسبت‌هایی میان کنش‌‌های زنان با پیشران‌های حکمرانی صفویه است. سؤال اصلی پژوهش آن است که آیا کنش‌‌های زنان عصرصفوی یکدست بوده است یا متنوع؟ و آیا نسبتی احتمالی میان این کنش‌ها با پیشران‌های حکمرانی صفویه وجود داشته است؟ نتایج پژوهش گویای وجود کنش‌ زنانِ عصرصفوی به‌‌رغم برخی کلیشه‌های محدودکننده خانواده است. کنش‌ عقلانی معطوف به ارزش شامل وقف، علم‌آموزی و برخی از مهارت‌ها همانند تألیف کتاب و جنگ‌آوری بوده است. این کنش‌ها متأثر از پیشران‌هایی چون تعیین مناصبی جهت اداره امور مربوط به وقف، چرخش از تشیع صوفیانه به تشیع فقاهتی و عدم‌تفکیک جنسیتی درباره کنش‌های عقلانی یادشده می‌باشد. کنش‌های عقلانی معطوف به هدف در میان زنان عصرصفوی نیز شامل مبادله کالا، سفر، طلاق و دریافت مهریه و تدبیر در اداره کشور توسط برخی زنان دربار بوده‌اند که خود، پیامدی از پیشران‌هایی چون نظام حقوقیِ فقه مبنای صفویه، چرخش صفویه از غالیه به امامیه، گسست صفویه از پایگاه قومی سلطنت و عدم‌اعمال محدودیت‌های حکومتی درباره برخی کنش‌های عقلانی بوده است.

کلیدواژه‌ها

• پیشران حکمرانی
• خانواده
• زنان
• کنشِ عقلانی
• کنش مندی

موضوعات

• تاریخ و تمدن اسلامی

عنوان مقاله [English]

The Functioning of the Family Institution in Correspondence to the Drivers of Governance in the Safavid Era With an Emphasis on the Role of Women

نویسندگان [English]

• zahra sadat keshavarz ¹
• muslim taheri ²

¹ Ph.D. in History of Shi'ism, Faculty of Literature and Humanities, University of Isfahan, Isfahan, Iran.

² Assistant Professor, Department of Shia Studies, Faculty of Theology, Farabi Campus, University of Tehran, Qom, Iran.

چکیده [English]

the present study, using an interdisciplinary strategy and through the documentary loading of historical data in Max Weber's theory, examines the rational actions of women in the Safavid era as a key element of the family, and proposes the possible relationships of this action with the drivers of governance of the time in a descriptive-analytical manner. The main hypothesis is the existence of relationships between women's actions and the drivers of Safavid governance. In accordance with this hypothesis, the main question of the research is whether the actions of women in the Safavid era were uniform or diverse? And was there a possible relationship between these actions and the drivers of Safavid rule? The results of the research indicate the existence of actions of women in the Safavid era despite some restrictive family stereotypes. Value-oriented rational actions included endowment, acquiring education and some skills included writing books, and warfare. These actions were influenced by drivers such as the appointment of positions to manage endowment-related affairs, the shift from Sufi Shiism to jurisprudential Shiism, and the lack of gender discrimination regarding the aforementioned rational actions. Goal-oriented rational actions among Safavid women also exchanging goods, traveling, divorce, receiving dowries, and managing the country by some court women, which were themselves a consequence of drivers such as the legal system based on Safavid jurisprudence, the Safavid shift from Ghaliyyah to Imamiyyah, the Safavid break from the ethnic base of the monarchy, and the lack of government restrictions on some rational actions.

کلیدواژه‌ها [English]

• Activism
• Driving force of governance
• Family
• Rational Action
• Women