نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• اعظم راودراد ¹
• کبری الهی فر ²

¹ استاد دانشکدة علوم اجتماعی دانشگاه تهران

² کارشناس ارشد مطالعات فرهنگی و رسانه، دانشگاه تهران

چکیده

نظریۀ فیلم فمنیستی رویکرد تازه‌ای را دربارۀ شکستن خط روایی فیلم با هدف افزایش آگاهی مخاطب زن از قرار‌گرفتن او به‌مثابۀ ابژۀ نگاه دوربین و لذت جنسی مردانه ارائه داد. اما کنار گذاشتن ابزار روایی در این دست فیلم‌ها و روی‌آوردن به تکنیک‌هایی چون رهایی نگاه دوربین باعث دور‌شدن مخاطب زن و بنابراین شکست اقتصادی این فیلم‌ها شد. در این مقاله، با کاربست مفهوم نسبتاً بدیع «لذت زنانه» در نظریۀ فیلم فمنیستی، سعی شده است خوانشی زنانه از فیلم‌های واکنش پنجم و تلما و لوئیس ارائۀ شود. هدفْ ارائۀ تحلیلی است از نقش مخاطب فعال زن و توضیح امکانات دیداری برای رهایی‌بخشی زن از ابژگی. این تحلیل بر محور نظریۀ روانکاوانۀ فیلم فمنیستی و با تأکید بر مفهوم نظری لذت زنانه انجام شده است. خوانش فعالانۀ فیلم از جانب زنان می‌تواند لذت دوستی و پیوند همدلانه در آن‌ها را، در جایگاه تماشاگر فعال، برانگیزد. بنابراین، برخلاف موفقیت محدود نظریۀ فیلم فمنیستی، اعمال چنین خوانش فعالی از مقابلۀ شخصیت‌های زن داستان با نگاه و اقتدار مردانه در فیلم‌های جریان اصلی می‌تواند موجب تولید لذتی برای تماشاگران زن باشد که در برابر مفهوم لذت مردانه و ابژگی زن قرار می‌گیرد. این نوع خوانش می‌تواند جنبۀ رهایی‌بخشی بعضی از فیلم‌های جریان اصلی را برای زنان آشکار کند.

کلیدواژه‌ها

• تلما و لوئیس
• تماشاگری
• خوانش فیلم
• لذت زنانه
• نظریۀ فیلم فمنیستی
• واکنش پنجم

عنوان مقاله [English]

Women Spectatorship and Feminine Joy in Cinema: A Feminine Reading of Movies "Thelma and Louise" and "Vaconeshe Panjom (The Fifth Reaction)"

نویسندگان [English]

• Azam Ravadrad ¹
• Kobra Elahifar ²

¹ Professor, University of Tehran

² M.A. Graduate, University of Tehran

چکیده [English]

The feminist film theory has presented a new approach for breaking the narrative line of movie aiming at increasing the consciousness of female audience about her situation of being the object of camera vision and male gaze. The problem is that such an approach led the feminist movies to face economic failure. In this study, using the creative idea of "feminine joy" in the feminist film theory, this paper tries to produce a kind of reading of two famous Hollywood and Iranian movies named "Thelma and Louise" and "Vaconeshe Panjom" (The fifth Reaction). Our aim is to present a kind of analysis based on active role of women in reading films and an explanation of visual possibilities in movies that have emancipatory effect in rescuing women from being an object of male gaze. This analysis uses the feminist psychoanalytic film theory with an emphasis on the theoretical concept of feminine joy. An active feminine reading of movies by women can inspire the friendship joy and empathic relations in them as active spectators. Therefore, despite the limited success of feminist film theory, applying such an active reading from the women characters of stories facing with masculine gaze and power in mainstream movies, can produce a kind of enjoyment for women spectators that is in contrast to the concepts of masculine joy and feminine objectivity. This is the kind of reading that can demonstrate the emancipatory dimension of some mainstream movies for women.

کلیدواژه‌ها [English]

• feminist film theory
• feminine joy
• reading film
• spectatorship