نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه تهران

2 کارشناس ارشد دانشگاه تهران

چکیده

در نقد جامعه‏شناختی رمان، ارتباط ساختار و محتوای داستان با وضعیت و دگرگونی‏های جامعه و محیطی که در آن متولد شده بررسی می‏شود و چگونگی انعکاس و بازنمایی هنرمندانۀ جامعه در جهان تخیلی اثر ادبی، نقد و تحلیل می‏شود. نویسندگان در این مقاله، بر پایۀ چارچوب نقد جامعه‏شناسی، به بررسی آثار نویسندۀ مشهور الجزایری، خانم احلام مستغانمی، پرداخته‏اند. با آنکه وی نویسنده‏ای رمانتیک است، در قالب رمانتیسم جامعه‏گرا در آثار خود به تبیین اوضاع فرهنگی و اجتماعی کشورش می‏پردازد. او از مسائلی چون حقوق زنان، فقر فرهنگی، تقابل سنت و مدرنیته و نابسامانی‌های اجتماعی سخن می‏گوید و زخم‌ها و جراحت‌هایی را که از رهگذر استعمار بر پیکرۀ جامعه وارد شده، واکاوی و تشریح می‏کند. از یافته‏های این پژوهش، که به روشی توصیفی‌ـ تحلیلی تدوین شده، برمی‏آید که نویسنده توانسته است روزنه‏ای جدید برای شناخت زوایای مختلف اشغال الجزایر، جنگ‌های آزادی‌بخش این کشور، پیامدهای استعمار و عقب‏ماندگی جوامع عربی در برابر چشمان مخاطب بگشاید. اما ،در‌عین‌حال، تلاش دارد با کاربرد لحنی احساسی، پایبندی خود به مکتب رمانتیسم را حفظ کند. با وجود این، هرچند آثار وی رنگ‌و‌بوی انتقادی به خود گرفته است، با رئالیسم اجتماعی تفاوت معناداری دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A sociological review of triple novels of ahlam mosteghanemi (based on community-oriented romanticism)

نویسندگان [English]

  • Ezzat Mollaebrahimi 1
  • Ali Sabbaghian 2

1 Associate Professor, Literature Institute, University of Tehran, Iran

2 Master Student, Literature Institute, University of Tehran, Iran

چکیده [English]

In a sociological review of novels, the connection between structure and content of the story studied by considering the conditions and changes in society and environment in which they are created, and the modality of artistic reflection of the society in the world of the literary work is reviewed and analyzed. In this article, the authors present an analysis of the works of the famous Algerian female novelist called “Ahlam Mosteghanemi”. As a writer, she is romantic, but she deals with social and cultural situation in her country relying on community-oriented romanticism. She deals with many issues such as women’s rights, cultural poverty, social instability and conflict between tradition and modernity, and also describes the wounds and injuries imposed on the society through the colonialism. Based on the results obtained from this descriptive- analytical research, we come to realize that she could open a horizon to knowing different angles of occupation in Algeria, liberation wars at this country, results of colonization and mustiness of Arab communities. She also tries to keep her obligation to romanticism, using an emotional tone. Although her works have a critic tone, they are drastically different social realism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Algeria
  • Ahlam Mosteghanemi
  • Criticism
  • Novel
  • sociological review
[1] پرهام، سیروس (1345). رئالیسم و ضدرئالیسم در ادبیات، تهران: نیل، چ 3.
[2] جعفری، مسعود (1386). سیر رمانتیسم در ایران، تهران: مرکز.
[3] خلیلی جهان‌تیغ، مریم؛ عثمانی، مکیه (زمستان 1391). «نقد جامعه‌شناختی رمان سال‌های ابری از علی اشرف درویشیان»، ادبیات داستانی، ش اول.
[4] رسول‌نیا، امیرحسین؛ آقاجانی، سمیه (تابستان 1391). «واکاوی رمانتیسم جامعه‌گرا در اشعار هوشنگ ابتهاج و محمد فیتوری»، ادبیات تطبیقی، ش 6.
[5] رضوانیان، قدسیه؛ محمودی نوسر، مریم (پاییز و زمستان 1392). «رمانتیسم اجتماعی در شعر پروین اعتصامی»، فصلنامۀ ادب فارسی، دورۀ 2، س3، ش2.
[6] زرین‌کوب، عبدالحسین (1361). نقد ادبی، تهران: امیرکبیر، چ3.
[7] سیدحسینی، رضا (1357). مکتب‌های ادبی، تهران: کتاب زمان، چ6.
[8] عسگری حسنکلو، عسکر (1389). نقد اجتماعی رمان معاصر فارسی، تهران: فرزان روز، چ2.
[9] عن الأدیبة (2012). بازیابی در اکتبر 2014، از وب‌سایت رسمی أحلام مستغانمی:
 http://www.ahlammosteghanemi.com/#!about/c1ktj
[10] غنیمی هلال، محمد (1986). الرومانتیکیة، قاهره: نهضة مصر للطباعة و النشر و التوزیع.
[11] فانون، فرانتس (1384). سال پنجم انقلاب الجزایر (یا بررسی جامعه‌شناسی یک انقلاب)، ترجمۀ نورعلی تابنده، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
[12] کورس، سارا (تابستان 1383). «ادبیات و جامعه»، ترجمۀ غلامرضا ارجمندی، نشریۀ پیک نور، ش6.
[13] مستغانمی، أحلام (1998). فوضی‌الحواس، بیروت: دارالآداب، چ6.
[14] ــــــــــ (2000). ذاکرة‌الجسد، بیروت: دارلآداب، چ15.
[15] ــــــــــ (2003). عابر سریر، بیروت: منشورات أحلام مستغانمی، چ2.
[16] میرصادقی، جمال (1380). عناصر داستان، تهران: سخن، ‌چ4.