نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار گروه باستان‌شناسی، دانشگاه بوعلی‌سینا همدان
2 دانشجوی دکتری باستان‌شناسی، دانشگاه بوعلی‌سینا همدان
چکیده
هنر موسیقی در ایران سابقه‌ای طولانی دارد. در اوایل دورة اسلامی، هنر موسیقی نکوهش شد. در دورة امویان، موسیقی همچنان با مخالفت برخی از فقیهان و گروهی از عموم مسلمانان روبه‌رو شد. اما در سده‌های بعد، با توجه به استقبال حکومت‌های متعدد و نگرش عالمانة بسیاری از بزرگان و دانشمندان آن دوران، این هنر مورد توجه عموم واقع شد. به‌کار بردن نقش زنان نوازنده روی سفالینه‌ها، در دوره‌های سلجوقی و ایلخانی، به دلایل متعددی انجام گرفت. این نقوش می‌توانند منبع ارزشمندی برای بررسی جایگاه هنر موسیقی و موقعیت اجتماعی زنان آن دوران باشد. این مقاله در پی آن است که با مطالعة نقوش سفالینه‌های دورة میانی اسلامی واقع در گنجینه‌‌های هنری و همچنین بر‌اساس متون کهن، به چگونگی موقعیت اجتماعی زنان هنرمند عرصة موسیقی و نقش آنان در تکامل هنر موسیقی آن دوران بپردازد. این پژوهش از نظر هدف از نوع تحقیق‌های بنیادی است و از نظر روش تحقیقی تاریخی‌ـ تحلیلی است. شیوة گردآوری داده‌ها با منابع تاریخی کتابخانه‌ای انجام گرفته و در ادامه، تحلیل نمونه‌های سفالی موزه‌ها در دوره‌های مختلف و به‌ویژه دورة میانی اسلام، با تمرکز بر نقش زن بررسی شده است. نتایج مطالعات نشان می‌دهد که بسیاری از نوازندگان آن دوران، همچون بانوان نوازنده، در جامعة خود جایگاه و موقعیت اجتماعی مناسبی داشته‌اند. همچنین، نقوش سفالینه‌های این دوره نشان می‌دهد که زنان بیشتر سازهای زهی و کوبه‌‌ای می‌نواختند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
The role of women in Medieval Islamic Music Art based on pottery designs
نویسندگان [English]
- Mohamad Ebrahim Zarei 1
- khadijeh Sharif Kazemi 2
1 Associate Professor, Department of Archaeology, Art and Architecture Faculty, Bu Ali Sina University, Hamedan, Iran
2 PhD Candidate in Archeology, Bu Ali Sina University, Hamedan, Iran
چکیده [English]
Music in Iran has a long history. In the early Islamic period, music was denounced. In the Umayyad period, music still faced opposition from some jurisprudents and a group of Muslims. But in the next century, due to positive attitude of governments as well as scientific attitudes of many scholars and scientists of that era, arts received public attention. The design of women was carved on clay during the Seljuk and Ilkhanid for many reasons. These designs can be a valuable resource to check the state of music and social status of women. This article, studying pottery designs in the Medieval Islamic eralocated in the artistic treasures and based on ancient texts, aims to examine the social status of women and their role in the evolution of music art during that era. The current research is fundamental in terms of purpose and historical-analytical in terms of method. Data collection was performed using historical-library resources. Furthermore, pottery samples of museums during different periods, especially in medieval Islam with respect to central role of woman, have been analyzed. The results show that many musicians of the period, especially female musicians, had an appropriate social status. Moreover, ceramic designs of this period show that women played instruments such as strings and percussion more.
کلیدواژه‌ها [English]
- Islam in the Middle Ages
- Music
- Pottery
- woman
)