نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه باستان‌شناسی، دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری باستان‌شناسی، دانشگاه تهران

چکیده

دانسته‏های ما دربارة بخش‏های مختلف جامعة ماد، به دلیل کمبود منابع نوشتاری هم‌زمان و شواهد باستان‌شناسی روشن، بسیار ناقص و پراکنده است و به همین دلیل اظهار‌نظر دقیق دربارة مواردی چون وضعیت زنان این دوره، دشوار و گاهی مخاطره‌آمیز است. نتایج این پژوهش که با تکیه بر همان منابع تاریخی کم‌شمار و مدارک باستان‏شناسی کمرنگ و مرتبط با دورة ماد به‌دست‌آمده، تاحدودی نشان می‏دهد که جامعۀ ماد نیز، همچون دیگر جوامع و مردمان روزگار خود، جامعه‏ای مردسالار بوده که در آن پدر در رأس خانواده قرار داشته و سایر اعضا، از‌جمله بانوی خانه، تابع وی بوده است. در جامعۀ سنتی ماد، مشاغل مردانه و زنانه مشخص و تعریف شده بود و هر دو جنس وظایف خاص خود را داشت که بر توانایی‏ها و قابلیت‏های فیزیکی و ذهنی آن‏ها استوار بود. علاوه بر آن، به نظر می‏رسد زنان نقش مهمی در تصمیم‏گیری‏های درون خانواده، استحکام بنیان‏های آن، حفظ و تداوم سنت‏ها و پویایی اقتصاد خانواده و جامعۀ ماد داشته‏اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

In search of the trace of the Median women in historical sources and archaeological remains

نویسندگان [English]

  • Bahman Firozmandi 1
  • Iraj Rezaie 2

1 Associate Professor, Department of Archeology, Faculty of Humanities, University of Tehran, Tehran, Iran

2 PhD Candidate in Archeology, Faculty of Humanities, University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

Due to shortage of contemporary written sources and archaeological evidence, our knowledge about different parts of the Median society is very incomplete and fragmentary; therefore, a detailed assessment of some related issues such as conditions of women in this period is difficult and sometimes risky. The results of this research, based on the same historical sources and archaeological evidence, show that Median society, like other contemporary societies, was a Patriarchal society in which father was the head of the household and other members including lady of the house were his followers. In traditional Median society, men’s and women’s jobs were defined and both genders had their own tasks based on their physical and mental capabilities and abilities. In addition, it seems that women played a role in making decisions within the family, strengthening its foundations, protecting family’s traditions and dynamics of the family and median’s society economy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • archaeological evidence
  • Historical Texts
  • Median period
  • Median woman
[1] آموزگار، ژاله (1374). تاریخ اساطیری ایران، تهران: سمت.
[2] بویس، مری (1375). تاریخ کیش زرتشت، ترجمۀ همایون صنعتی‌زاده، تهران: توس.
[3] پرادا، ایدت (1383). هنر ایران باستان، ترجمۀ یوسف مجیدزاده، دانشگاه تهران.
[4] پیشگاهی فرد، زهرا؛ قدسی، امیر (1389). «نظریه های فرهنگی فمنیسم و دلالت‌های آن بر جامعه ایران»، مجلۀ زن در فرهنگ و هنر (پژوهش زنان)، دورۀ 1، ش 3، ص 109ـ132.
[5] جاوید، محمد‌جواد (1389). «از فرهنگ چندهمسری تا حقوق چند‌همسری»، زن در فرهنگ و هنر (پژوهش زنان)، دورة 2، ش 1، ص 55ـ75.
[6] دریایی، تورج (1386). «زنان در دورۀ هخامنشی: پاره‏ای ملاحظات مقدماتی»، باستان‌شناسی و تاریخ، ش 42 و 43، ص50ـ59.
[7] دیاکونوف، ا.م (1386). تاریخ ایران دورة ماد، از مجموعۀ تاریخ ایران کمبریج، به سرپرستی ایلیا گرشویچ، ترجمۀ بهرام شالگونی، تهران: جامی.
[8] ـــــــــ (2537). تاریخ ماد، ترجمۀ کریم کشاورز، تهران: پیام.
[9] دیودوروس سیسیلی (1384). کتابخانة تاریخی، ترجمۀ حمید بیکس شورکایی و اسماعیل سنگاری، تهران: جامی.
[10] عسکری خانقاه، اصغر (1380)، انسان‌شناسی عمومی، تهران: سمت.
[11] علی‏یف، اقرار (1388). پادشاهی ماد، ترجمۀ کامبیز میربهاء، تهران: ققنوس.
[12] فوتیوس (1380). خلاصۀ تاریخ کتزیاس، از کورش تا اردشیر (معروف به خلاصۀ فوتیوس)، ترجمه و تحشیۀ کامیاب خلیلی، تهران: کارنگ.
[13] قرائی مقدم، امان‌الله (1382). انسان‌شناسی فرهنگی (مردم‌شناسی فرهنگی)، تهران: ابجد.
[14] کالیکان، ویلیام (1385). باستان‌شناسی و تاریخ هنر (در دوران مادی‏ها و پارسی‏ها)، ترجمۀ گودرز اسعد بختیار، تهران: پازینه.
[15] کخ، هاید ماری (1376). از زبان داریوش، ترجمۀ پرویز رجبی، تهران: کارنگ.
[16] کریستین سن، آرتور امانوئل (1384). ایران در زمان ساسانیان، ترجمۀ رشید یاسمی، تهران: صدای معاصر.
[17] گیرشمن، رمان (1346). هنر ایران در دوران ماد و هخامنشی، ترجمۀ عیسی بهنام، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
[18] لوکوک، پیر (1386). کتیبه‏های هخامنشی، ترجمۀ نازیلا خلخالی، تهران: فرزان روز.
[19] مارکوس، میشل (1385). «زیبایی مرگبار: زنان و سنجاق در ایران باستان»، ترجمۀ فرزانه طاهری، مجلۀ باستان‌شناسی و تاریخ، ش 41، ص45ـ59.
[20] مهاجرنژاد، عبدالرضا (1374). «بررسی و تحلیل آثار هنری ماد از دیدگاه باستان‌شناسی»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
[21] نیکنامی، کمال‌الدین؛ رضائی، ایرج؛ موچشی، ساعد؛ حیدری، محسن (1387). مطالعات قوم‏نگاری و قوم‏باستان‌شناسی روستای لندی در چهارمحال و بختیاری، منتشر‌نشده.
[22] هرتسفلد، ارنست امیل (1381)، ایران در شرق باستان، ترجمۀ همایون صنعتی‌زاده، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
[23] هرودوت (1380). تواریخ، ترجمۀ ع. وحید مازندرانی، تهران: افراسیاب.
[24] ویسهوفر، یوزف (1378). ایران باستان (از 550 پیش از میلاد تا 650 پس از میلاد)، ترجمۀ مرتضی ثاقب‌فر، تهران: ققنوس.
[25] Bivar, A.D.H (2005). "Mithraism: a Religion for the Ancient Medes", IranicaAntiqua, Vol.XL, pp 341-358
[26] Genito, B (2005). "The Archaeology of the Median Period: an Outline and a Research Perspective", Iranica Antiqua, Vol.XL
[27] Goff,C (1968). "Lūristān in the first half of the First Millennium B.C.", Iran, Vol. VI, pp 105-135.
[28] Goff, C (1978). "Excavations at Baba Jan: The Pottery and Metal from Levels III and II", Iran, Vol. XVI, pp 67-78
[29] Haerinck, E. & Overlaet, B (2004). "The Iron Age III at War Kabud Pusht-I Kuh", Acta Iranica, the Ghent University and the royal museums of art and history, Vol.V
[30] Muscarella, O.W (1987). "Median Art and Medizing Scholarship", Iran, Vol. 46, No. 2, pp 109-127
[31] Razmjou, sh (2005)."In Search of the Lost Median Art", Iranica Anitqua, vol.XL
[32] Reade, J (2000)."Alexander the Great and the Hanging Gardens of Babylon", Iraq,Vol. 62, pp 195-217.
[33] Stronach, D (1969). "Excavations at TepeNush-i Jan", Iran, Vol. VII, pp 1-20.
[34] Stronach, D &Roaf, M (1978). "Excavations at TepeNush-i Jan": Part i, A Third Interim Report, Iran, Vol XVI, pp 29-66.
[35]Young, C (1968)."Godin Tepe", Iran, Vol. VI