نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری باستان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

2 استاد گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران

3 دانشیار گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران

چکیده

تا‌کنون گورستان‌های متعددی متعلق به عصر آهن در غرب زاگرس مرکزی کاوش شده و در آن‌ها اشیای تدفینی خاص زنان به‌دست آمده است. اما کاوشگران جز توصیف داده‌ها و شکل تدفین به موضوع جایگاه زنان در این دوره نپرداخته‌اند. این موضوع از این امر ناشی بوده که در میان اشیای تدفینی هیچ کتیبه یا نوشته‌ای در ارتباط با این گورها به‌دست نیامده و همچنین مطالعات مربوط به زنان تازه در ادبیات باستان‌شناسی مطرح شده بود. پژوهشگران این گورستان‌ها را به نیمه‌کوچ‌نشینان نسبت داده‌اند، که این نوع معیشت در قالب ایلی در این منطقه تا حال حاضر نیز رواج دارد. بنابراین، می‌توان گفت که با توجه به همسانی جغرافیایی و تاحدود زیادی معیشت این مردمان با ایلاتی (خزل، ملکشاهی و کلهر) که در این منطقه ساکن‌اند، همچنین تداوم سنت‌ها در زاگرس مرکزی، که در این مقاله به آن‌ها از جمله شیوة تدفین اشاره شده، به بررسی جایگاه زنان در عصر آهن از منظر قوم باستان‌شناسی پرداخته شده است. در این مقاله، گورهای متعلق به زنان در 14 گورستان بررسی شده؛ با توجه به اینکه در میان این ایلات جایگاه زنان در قالب خانواده نمود می‌یابد، که خود تابع عوامل متعدد اجتماعی‌‌ـ سیاسی و اقتصادی است. در پایان نیز جمع‌بندی از کلیة مطالب ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Women’s rank in the Iron Age based on ethno archaeological studies in the West Central Zagros nomads

نویسندگان [English]

  • Ali Norallahy 1
  • Hasan Talai 2
  • Bahman Firoozmandi 3

1 PhD in Archaeology, Department of Archaeology, Faculty of Humanity, Science and Research Branch Islamic Azad University, Iran

2 Professor, Department of Archaeology, University of Tehran, Iran

3 Associat Professor, Professor, Department of Archaeology, University of Tehran, Iran

چکیده [English]

Up to now, various graveyards from Iron Age in the west central Zagros have been examined and some burial goods specific to women have been found. However, researchers have only described the data obtained not dealing with the issue of women’s rank in this period. This is due to the fact that among the buried objects any inscription related to these graves has not been found. Moreover, women studies have recently been posed within archeological literature. Researchers have ascribed these graves to semi nomads; a style of living in the form of tribal living which still exists in this region. Therefore, it can be said that with regard to the geographical similarity and the same living style of these people with the tribes living in this region, and also continuation of the traditions in central Zagros, some of which have been shown in this paper such as the burial type, women’s rank during Iron Age has been dealt ethno-archeologically. In this paper, woman’s burial in 14 graveyards, taking into account that women ranking in these tribes are seen in the family form which is affected by numerous social, political, and economic factors, has been studied. Finally, a conclusion will be presented.

کلیدواژه‌ها [English]

  • ethno archaeology
  • family
  • west central Zagros
  • women’s rank
[1] ابوالقاسم فردوسی (1386). شاهنامه، دفتر دوم، تصحیح جلال خالقی مطلق، تهران: مرکز دائرة المعارف اسلامی.
[2] بهاروند، سکندر امان‌اللهی (1384). کوچ‌نشینی‌ در ایران، پژوهش‌ دربارة‌ ایلات‌ و عشایر، تهران: آگاه‌.
[3] ساندارز، ن.ک. (1383). حماسة گیل گمش، ترجمة محمد‌اسماعیل فلزی، تهران: هیرمند.
[4] قاسمی، محمدعلی؛ خانی، علیرضا (1379). دیوان کامل شاکه و خان منصور، ارومیه: صلاح‌الدین ایوبی.
[5] طلایی، حسن (1381). «سنت‌ها و شیوه‌های تدفینی در عصر آهن ایران (حدود 800ـ1450 ق. م)»، مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران.
[6] کابلی، میر عابدین (1367). «گزارش حفاری گورستان کان گنبد ایلام»، میراث فرهنگی ایلام، منتشر‌نشده.
[7] طیبی، حشمت‌الله (1380). جامعه‌شناسی ایلات و عشایر، تهران: دانشگاه تهران.
[8] راولینسون، هنری (1362). سفرنامة راولینسون، گذر از زهاب به خوزستان، ترجمة سکندر امان‌اللهی بهاروند، تهران.
[9] مختاریان، بهار، «موی بریدن در سوگواری»، نامۀ فرهنگستان، ش40، ص50ـ55.
[10] مدودسکایا، یانا (1383). ایران در عصر آهن1، ترجمة علی‌اکبر وحدتی، تهران: پژوهشکدة باستان‌شناسی.
[11] معتمدی، نصرت (1365). «آئین تدفین در لرستان هزارۀ اول پیش از میلاد»، مجلۀ باستانشناسیوتاریخ، ش1، پاییز و زمستان، ص 31ـ42.
[12] نیکنامی، کمال‌الدین، سعیدی، محمد‌رضا؛ هرسینی؛ دژم‌خوی، مریم (1390). «درآمدی بر تاریخچة مطالعات زنان در باستان‌شناسی»، زن در فرهنگ و هنر (پژوهش زنان)، دورة2، ش3، ص5-17.
[13] نوراللهی، علی (1384). «سومین فصل بررسی باستان‌شناختی شهرستان ایوان»، میراث فرهنگی ایلام، منتشرنشده.
[14] Fleming,S.J,V.C.Pigott.C.P.Swann,S.K.Nash,E.Haernck& B.OverLaert,2006, The Archaeometallurgy of WarKabud,Western iran,Iranica Antiqua,Vol,XLI, pp 31-57.
[15] Haerinck, E and B. overlaet (1996) The chalcolithic period parchinah and Hakalan, Royal museums of art and history, Brussels.
[16] Haerinck, Ernie and Bruno Overlaet , 1998, "Chamahzi Mumah: An Iron Age III Graveyard, Luristan excavation documents 2 " , Leuven: Acta Iranica 33.
[17] Haerinck, Ernie and Bruno Overlaet,1999, "Djub-i Gauhar and GulKhanan Murdah: Iron Age III Graveyards in the Aivan Plain, Luristan excavation documents 3" , Leuven: Acta Iranica 36.
[18] Haerinck, E., & Overlaet, B., 2002. The Chalcolithic and the Early Bronze Age in Pusht-i Kuh, Luristan (West-Iran): Chronology and Mesopotamian contacts, Akkadica 123, 2002, pp. 163-181, 9 fig.
[19] Haerinck, Ernie and Bruno Overlaet,2004, "The Iron Age III Graveyard at War Kabud, Pusht-i Kuh, Luristan, Luristan excavation documents 5" , Leuven: Acta Iranica 42.
[20] Mohammadifar,Yaghoub, Peyman Mansouri & Hassan Rezvani, 2014,Preliminary Report on the Salvage Excavation at the Kolàšeg, Guilan- E Gharb of Kermanshah, Iran, Global Journal of HUMAN-SOCIAL SCIENCE, History, Archaeology & Anthropology, Volume 14 ,Issue 2, Online ISSN: 2249-460x & Print ISSN: 0975-587X.
[21] Ovelaet, Bruno ,2003, The early Iron Age in the pusht - I kuh, Luristean, (Luristan -Excavtion Documents 1, 2, 3, 4), Acta Iranica, 3e serie, Leuven.
[22] VandenBergheh,L,1987,Les pratiques funéraires à l’âge du Fer III au Pusht-i Kūh, Luristān: les nécropoles ‘genre War Kabūd’,” Iranica Antiqua 22, pp 201-266.
[23] Vanden Berghe,1982,Luristan.Een verdwenen bronskunest uit West-Iran,Gent,231p.ill.
[24] Vanden berghe,1977, la necropole de Chamzhi Mumeh.une grande foulle de I age du fer au luristan,iran, archeologia,n108,pp52-63,19fig.
[25] Vanden berghe1973, Recherches Archeologiques dans Ie Luristan, Fouilles a Bard -i- bal et apayikal,prospections dans le district d Aivan, Iranica Antiqua, Vol X, p.1-79,28fig.,pl.I-XXXI.
[26] Vanden berghe,1972,Recherches archeologiques dans le luristan Cinquieme campagene 1969. Prospections dans le Pusht-kuh centeral, Iranica Antiqua,vol.IX,pp.1-48,12fig.,XXpl.
[27] Vanden Berghe. L; 1968, Het Archeologisch onderzoek Noor De Branscultur Van Luristan, Opgravingen In pusht-ikouh, kalwale En warkabud (1965 en 1966) Les Recherches Archeol giques Dans le Luristan Fouilles Dans Le pusht-i- kouh kalwali et warkabud, Brussel.