شناسنامه علمی شماره
دوره 7، شماره 1 ، فروردین 1394، صفحه 1-2
مقاله پژوهشی
ارتباطات
ثریا احمدی؛ سید وحید عقیلی؛ سید محمد مهدیزاده
چکیده
بازنمایی زنان در رسانهها بیانکنندة تصورات عمومی دربارة هویت و تفاوتهای جنسیتی بوده و مدام در کار خلق یا تأیید یا تغییر این تصورات است. رسانهها تلاش میکنند آنچه را میخواهند بازنمایی کنند، نه آنچه واقعیت دارد. مفهوم هویت جنسیتی، که در دنیای امروز به واسطة مدرنیته دگرگون شده، از موضوعاتی است که در دنیای واقع و در قاب ...
بیشتر
بازنمایی زنان در رسانهها بیانکنندة تصورات عمومی دربارة هویت و تفاوتهای جنسیتی بوده و مدام در کار خلق یا تأیید یا تغییر این تصورات است. رسانهها تلاش میکنند آنچه را میخواهند بازنمایی کنند، نه آنچه واقعیت دارد. مفهوم هویت جنسیتی، که در دنیای امروز به واسطة مدرنیته دگرگون شده، از موضوعاتی است که در دنیای واقع و در قاب تلویزیون تفاوتهایی یافته است. از‌این‌رو، این مقاله شیوة بازنمایی هویت جنسیتی را در محتوای روایی تلویزیون بررسی کرده است. بدین منظور، با استفاده از تحلیل نشانهشناختی فیسک در سه سطح رمزگان واقعیت، بازنمایی و ایدئولوژی سریال زمانه تحلیل و ارزیابی و با استفاده از رویکرد برساختگرا در نظریة بازنمایی استوارت هال، به‌منزلة چارچوب نظری، این موضوع بررسی شده است. مؤلفههایی مانند فردگرایی، استقلال مادی زنان، قدرت تصمیمگیری و انتخاب، الگوهای روابط بین فردی، سبک پوشش و مصرف کالا و نقشهای حرفهای زنان بازنمودی از جست‌وجوی هویت و مؤلفههای غالب هویتی مدرن‌اند. به نظر میرسد در این سریال بازنماییهای زنانه نمایش‌دهندة شخصیتی هستند که خصلتهای سنتی و مدرن را به‌طور تلفیقی به همراه دارند. هویت سنتی با ارزش و نگرش مادری و همسری به‌منزلة هویت برتر بازنمایی‌شده و هویت مدرن محتوم به بحران است.
مقاله پژوهشی
جامعه شناسی
احمد بخارائی؛ فردین علیخواه؛ امین نباتی شاغل
چکیده
یکی از موضوعاتی که در کانون توجه رسانهها قرار دارد، موضوع جنسیت و زنان است. هدف این مقاله واکاوی سوژة زن در فضای گفتمانی سینمای ایران است. در پژوهش ما، عرصة سینما و نشانههای تصویری انتخاب شده است تا با تأملی گفتمانی بر رابطة سینما و واقعیت، از خلال فیلمهای سینمایی، نحوة مواجهة زنان با جهانی را که در آن زیست میکنند بشناسیم. ...
بیشتر
یکی از موضوعاتی که در کانون توجه رسانهها قرار دارد، موضوع جنسیت و زنان است. هدف این مقاله واکاوی سوژة زن در فضای گفتمانی سینمای ایران است. در پژوهش ما، عرصة سینما و نشانههای تصویری انتخاب شده است تا با تأملی گفتمانی بر رابطة سینما و واقعیت، از خلال فیلمهای سینمایی، نحوة مواجهة زنان با جهانی را که در آن زیست میکنند بشناسیم. در این مقاله، بر پایة نظریات لاکلا و موفه در مورد جامعه، سیاست، سوژگی و قدرت و براساس روش تحلیل گفتمان به تحلیل گفتمانِ نشانهشناختیِ سه فیلم مورد نظر، یعنی لیلا (1375)، دو زن (1377) و جدایی نادر از سیمین (1389)، پرداخته شده است. در این تحلیل، مشخص شد روابط زنان در بستر سلسلهمراتب اجتماعی و همچنین گفتمانهای مسلط بر جامعه و فضای خانوادگی، چندپاره و ازهمگسیخته است؛ کما اینکه نمیتوان یک رویه یا سویة مشخص را بر چگونگی کنش زنان در مناسباتشان در فضای جامعة ایران حاکم دانست و این را می‌توان منبعث از معلقبودن روابط در جامعة در حال گذار ایران به‌شمار آورد.
مقاله پژوهشی
ادبیات
رضا ستاری؛ حسین حسن پور آلاشتی؛ مرضیه حقیقی
چکیده
بانوگشسبنامه یکی از منظومههای حماسی ملی است که به تقلید از شاهنامة فردوسی در شرح زندگی و دلاوریهای بانوگشسب، دختر رستم، به نظم درآمده است. این منظومه، تنها اثر حماسی در ادب فارسی است که محور داستان آن یک قهرمان زن است. بیشتر پژوهشگرانی که این منظومه را بررسی کردهاند، بر چگونگی حضور بانوگشسب در متون حماسی و شرح پهلوانیهایش ...
بیشتر
بانوگشسبنامه یکی از منظومههای حماسی ملی است که به تقلید از شاهنامة فردوسی در شرح زندگی و دلاوریهای بانوگشسب، دختر رستم، به نظم درآمده است. این منظومه، تنها اثر حماسی در ادب فارسی است که محور داستان آن یک قهرمان زن است. بیشتر پژوهشگرانی که این منظومه را بررسی کردهاند، بر چگونگی حضور بانوگشسب در متون حماسی و شرح پهلوانیهایش تأکید کرده و گاه جنگاوریهای او را به تأثیرات به‌جا‌مانده از دورة زنسروری و تسلط ایزدبانوان جنگاور اساطیری مربوط دانسته و به زمینههای روان‌شناختی کردارهای این پهلوانِ زن کمتر توجه نشان داده‌اند. آنچه در این پژوهش بررسی می‌شود، زمینههای اسطورهای و روان‌شناختی شخصیت و اعمال دلاورانة بانوگشسب در منظومة حماسی بانوگشسبنامه است. دستاورد پژوهش حاکی از آن است که با وجود مشاهدة نشانههایی از زنسروری و زنسالاری در منظومه، این نشانهها در برابر تسلط فرهنگ پدرسالار رنگ باخته و پدرسالاری جایگزین مادر‌سالاری شده است. در بخش دوم این مقاله، این نکته، از دیدگاه روانشناسی تحلیلی یونگ، تحلیل شده است. بنا‌بر این دیدگاه، رفتار جنگاورانه و مردانة بانوگشسب را نهتنها نمیتوان نشانة زنسالاری دانست، بلکه باید آن را به تأثیرات القایی کهنالگوی آنیموس (روان‌مردانة درون زن) نسبت داد که به واسطة زندگی بانوگشسب در جمع پهلوانان برتر حماسه و متأثر از رفتارهای مردانه در او نهادینه شده است.
مقاله پژوهشی
جامعه شناسی
مسعود حاجی زاده میمندی؛ مریم دهقان چناری
چکیده
خانواده بین نهادهای اجتماعی اهمیت خاصی دارد. یکی از جوانب مهم یک نظام زناشویی، رضایتی است که همسران در ازدواج تجربه میکنند و عوامل گوناگونی همچون سبک زندگی بر نحوة ارتباط زوجین با یکدیگر تأثیر میگذارند. هدف پژوهش حاضر بررسی رابطۀ سبک زندگی با رضایت از زندگی زناشویی بین زنان متأهل شهر یزد و ارائۀ راهکارهایی برای ارتقای رضایتمندی ...
بیشتر
خانواده بین نهادهای اجتماعی اهمیت خاصی دارد. یکی از جوانب مهم یک نظام زناشویی، رضایتی است که همسران در ازدواج تجربه میکنند و عوامل گوناگونی همچون سبک زندگی بر نحوة ارتباط زوجین با یکدیگر تأثیر میگذارند. هدف پژوهش حاضر بررسی رابطۀ سبک زندگی با رضایت از زندگی زناشویی بین زنان متأهل شهر یزد و ارائۀ راهکارهایی برای ارتقای رضایتمندی زنان از زندگی زناشویی است. روش پژوهش پیمایشی و جامعۀ آماری زنان متأهل شهر یزد است. تعداد نمونه براساس فرمول نمونه‌گیری کوکران 383 نفر مشخص شد و شیوۀ نمونه‌گیری به صورت خوشهای متناسب است. تکنیک استفاده‌شده برای گردآوری داده‌ها، پرسشنامه است که پایایی و اعتبار کافی دارد. یافته‌های پژوهش نشان میدهد که میزان رضایتمندی زوجین از زندگیشان در حد متوسط و سبک زندگی پاسخگویان سلامتمحور است و بین سبک زندگی با رضایت از زندگی زناشویی رابطۀ معناداری وجود داشته است. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که ابعاد سلامت جسمانی، سلامت اجتماعی و سلامت روان‌شناختی سبک زندگی 2/51 درصد از تغییرات رضایتمندی زناشویی را تبیین میکنند.
مقاله پژوهشی
ادبیات
عزت ملا ابراهیمی؛ محمودرضا توکلی محمدی
چکیده
در عصر مشروطه، شعر فارسی، درکنار حفظ درون‌مایه‌های قدیمی خود، با مضامینی جدید آشنا شد که در دوره‌های قبل آن‌ها را تجربه نکرده بود. به همین دلیل، این دوره را عصر تغییر و تحول‌های بنیادین در درون‌مایه‌ها و مضامین قدیمی شعر فارسی می‌نامند. آشنایی با ادبیات غرب، تحولات سیاسی و اجتماعی ایران، انقلاب فرانسه، جریان موسوم به روشن‌فکری، ...
بیشتر
در عصر مشروطه، شعر فارسی، درکنار حفظ درون‌مایه‌های قدیمی خود، با مضامینی جدید آشنا شد که در دوره‌های قبل آن‌ها را تجربه نکرده بود. به همین دلیل، این دوره را عصر تغییر و تحول‌های بنیادین در درون‌مایه‌ها و مضامین قدیمی شعر فارسی می‌نامند. آشنایی با ادبیات غرب، تحولات سیاسی و اجتماعی ایران، انقلاب فرانسه، جریان موسوم به روشن‌فکری، استبداد داخلی و استعمار خارجی از مسائلی است که در این زمینه نقش بسزایی داشت. البته این تغییر و تحول فقط مخصوص مضامین شعری نبوده و همۀ جنبه‌های سیاسی و اجتماعی و اقتصادی ایران را در‌بر‌می‌گرفت. این امر زندگی زن ایرانی را نیز، به‌عنوان نیمی از پیکرة جامعه، دستخوش تغییر و تحول بنیادین کرد. آشنایی زنان با نقش و جایگاه واقعی خود در جامعه و در پی آن مشارکت آن‌ها در فعالیت‌های اجتماعی، دفاع از وطن‌‌ـ به معنای امروزی آن‌ـ و تغییر نگرش زنان ایرانی به خانواده از جمله این تغییر و تحول‌ها در عصر مشروطه به‌شمار می‌رود. پژوهش حاضر در صدد است با بررسی آثار ادبی و دیوان زنان شاعر در عصر مشروطه و به صورت توصیفی‌ـ تحلیلی، به بررسی نقدی مسائل یاد‌شده و بازتاب آن‌ها در شعر شاعران زن مشروطه بپردازد. فعالیت‌های چشمگیر زنان ایرانی در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی، آگاهی زنان از نقش سازندة خود در خانواده و تغییر نگرش زنان به مردان ایرانی از مسائلی است که در این زمینه اهمیت فراوان دارد و بازتاب آن در شعر شاعران زن عصر مشروطه نقد و بررسی شد.
مقاله پژوهشی
باستان شناسی
علی نوراللهی؛ حسن طلایی؛ بهمن فیروزمندی
چکیده
تا‌کنون گورستان‌های متعددی متعلق به عصر آهن در غرب زاگرس مرکزی کاوش شده و در آن‌ها اشیای تدفینی خاص زنان به‌دست آمده است. اما کاوشگران جز توصیف داده‌ها و شکل تدفین به موضوع جایگاه زنان در این دوره نپرداخته‌اند. این موضوع از این امر ناشی بوده که در میان اشیای تدفینی هیچ کتیبه یا نوشته‌ای در ارتباط با این گورها به‌دست نیامده و همچنین ...
بیشتر
تا‌کنون گورستان‌های متعددی متعلق به عصر آهن در غرب زاگرس مرکزی کاوش شده و در آن‌ها اشیای تدفینی خاص زنان به‌دست آمده است. اما کاوشگران جز توصیف داده‌ها و شکل تدفین به موضوع جایگاه زنان در این دوره نپرداخته‌اند. این موضوع از این امر ناشی بوده که در میان اشیای تدفینی هیچ کتیبه یا نوشته‌ای در ارتباط با این گورها به‌دست نیامده و همچنین مطالعات مربوط به زنان تازه در ادبیات باستان‌شناسی مطرح شده بود. پژوهشگران این گورستان‌ها را به نیمه‌کوچ‌نشینان نسبت داده‌اند، که این نوع معیشت در قالب ایلی در این منطقه تا حال حاضر نیز رواج دارد. بنابراین، می‌توان گفت که با توجه به همسانی جغرافیایی و تاحدود زیادی معیشت این مردمان با ایلاتی (خزل، ملکشاهی و کلهر) که در این منطقه ساکن‌اند، همچنین تداوم سنت‌ها در زاگرس مرکزی، که در این مقاله به آن‌ها از جمله شیوة تدفین اشاره شده، به بررسی جایگاه زنان در عصر آهن از منظر قوم باستان‌شناسی پرداخته شده است. در این مقاله، گورهای متعلق به زنان در 14 گورستان بررسی شده؛ با توجه به اینکه در میان این ایلات جایگاه زنان در قالب خانواده نمود می‌یابد، که خود تابع عوامل متعدد اجتماعی‌‌ـ سیاسی و اقتصادی است. در پایان نیز جمع‌بندی از کلیة مطالب ارائه شده است.
مقاله پژوهشی
جامعه شناسی
حسین افراسیابی؛ نسرین بهمنی
چکیده
ازدواج و همسرگزینی یکی از رویدادهای مهم زندگی اجتماعی است که در ادوار و جوامع مختلف به اشکال گوناگون مشاهده شده است. در همین زمینه، پژوهش پیشرو سعی کرده است با نگاهی به شاهنامة فردوسی، منشأ و انگیزههای برون‌همسری در ایران باستان را بررسی کند. برای دستیابی به این امر، با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، همة ازدواجهای ...
بیشتر
ازدواج و همسرگزینی یکی از رویدادهای مهم زندگی اجتماعی است که در ادوار و جوامع مختلف به اشکال گوناگون مشاهده شده است. در همین زمینه، پژوهش پیشرو سعی کرده است با نگاهی به شاهنامة فردوسی، منشأ و انگیزههای برون‌همسری در ایران باستان را بررسی کند. برای دستیابی به این امر، با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، همة ازدواجهای مطرحشده در شاهنامه به‌منزلة دادههای پژوهش بررسی شد. نتایج این پژوهش نشان میدهد که شهریاران و پهلوانان به‌عنوان طبقاتی از جامعهای ایرانی در شاهنامه، به منظور یافتن همسری همسان، رسیدن به اهداف شخصی یا به دلیل مصلحتهای سیاسی اقدام به گزینش همسر در خارج از مرزهای ایران کردهاند. بنابراین، بهطورکلی می‌توان گفت که برون‌همسری در ایران باستان نهتنها یک الگوی رایج ازدواج بوده، بلکه می‌توان آن را یک سنت دیرینه دانست که قدمت هزارساله دارد.
مقاله پژوهشی
فرهنگی
فاطمه حاجیان مقدم؛ غلامرضا غفاری؛ رضا صالحی امیری
چکیده
هدف از این مطالعه تحلیل نتایج و یافته‌های پژوهش‌های انجام‌شده در حوزة خانواده به منظور شناسایی ویژگیها و عوامل استحکامبخش خانوادۀ ایرانی است. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روشمطالعه، اسنادی از نوع فراتحلیل است. بر این اساس، از میان پژوهش‌های انجام‌شده، با نمونه‌گیری هدفمند 51 اثر علمی که شناسایی عوامل اثرگذار ...
بیشتر
هدف از این مطالعه تحلیل نتایج و یافته‌های پژوهش‌های انجام‌شده در حوزة خانواده به منظور شناسایی ویژگیها و عوامل استحکامبخش خانوادۀ ایرانی است. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روشمطالعه، اسنادی از نوع فراتحلیل است. بر این اساس، از میان پژوهش‌های انجام‌شده، با نمونه‌گیری هدفمند 51 اثر علمی که شناسایی عوامل اثرگذار بر استحکام خانواده را مورد توجه قرار داده بودند، از لحاظ روش‌شناختی مورد قبول و دارای ویژگیها و اطلاعات لازم برای اجرای فراتحلیل مورد نظر بودند، در بازۀ زمانی سال‌های 1374 تا 1389 انتخاب و بررسی شدند. ابزار پژوهش، چک‌لیست فراتحلیل بود. تکنیکهای استفاده‌شده در تجزیه و تحلیل داده‌ها شامل تکنیکهای آمار توصیفی نظیر توزیع فراوانی و درصد بوده است. اطلاعات به‌دست‌آمده به وسیلۀ نرم‌افزار SPSS تجزیه و تحلیل شدند. در بررسی یافته‌های پژوهش‌های مطالعه‌شده، الگویی از 9 عامل مؤثر بر نهاد خانواده به دست آمد که به ترتیب اهمیت بدین قرارند: ایمان، عقاید و ارزشهای اخلاقی، تعاملات مثبت خانوادگی، سلامت جسمی و روحی، شیوۀ ادارۀ زندگی خانوادگی، رشد فردی، محیط فرهنگی اجتماعی و سیاسی جامعه، رفاه خانواده (تأمین نیازهای اساسی)، خدمات عمومی و ملاحظات بهداشتی جامعه.
مقاله پژوهشی
دوره 7، شماره 1 ، فروردین 1394، صفحه 1-8
