نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران

2 دانشیار زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران

چکیده

براساس نظریه‌های یونگ، «ناخودآگاه جمعی» ذخیره‌ای است ارزشمند و برجای‌مانده از نخستین نیاکان بشر که نزد همۀ اقوام ملل و مذاهب مشترک است و مضامینی هماهنگ دارد. ناخودآگاه جمعی مهم‌ترین و تأثیرگذارترین محتویاتی را شامل می‌شود که شخص در زندگی خود با آن‌ها مواجه می‌شود. یکی از محتویات برجسته و تأثیرگذار ناخودآگاه جمعی «کهن‌نمونة مادرمثالی» است که در صورت‌های واقعی مجازی و با ماهیتی مثبت و منفی نمایان می‌شود. در پژوهش حاضر، ضمن اشاره به چیستیِ نقد کهن‌نمونه‌ای، کهن‌نمونة مادرمثالی تشریح و در ادامه مظاهر مجازی آن مانند: اشیا، حیوانات و طبیعت و همچنین نمودهای مثبت و منفی آن در کتاب فرهنگ مردم کرمان بررسی می‌شود. پس از بررسی شواهد استخراج‌شده و فراوانی کاربرد هریک از مظاهر، مشخص شد که افسانه‌های کرمان از نظر مظاهر مجازی و نمودهای مثبت و منفی کهن‌نمونه‌های مادرمثالی غنی است و با نظریه‌های یونگ مطابقت دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Virtual manifestations of "mother archetype" in the Kerman fictions based on Jung’s views

نویسندگان [English]

  • Seyyed Hassan Rohani 1
  • Hosseyn Khosravi 2

1 PhD Student, Persian Literature, Islamic Azad University, Shahr e Kord, Iran

2 Associate Proffessor, Faculty of Persian Literature, Islamic Azad University, Shahr-e-Kord, Iran

چکیده [English]

According to Jung, collective unconscious is the valuable reserve of the human being ancestor who shares their contents between different nations and cultures. The collective unconscious contains the most important and influential content, that a person may face in life. The mother archetype is one of the most prominent and influential contents of the collective unconscious which manifests itself in real, virtual and positive or negative forms. While referring to the nature of archetypal criticism, this study discusses mother archetype, then, its virtual manifestations, such as objects, animals and nature as well as its positive and negative aspects are examined in the book "culture of Kerman people". Then, its samples are extracted from the book and the frequency of their usage is shown. Research findings showed that the Kerman fictions are rich in terms of mother archetype and they correspond to Jung’s theories.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Archetype
  • Jung
  • Kerman fictions
  • Mother Archetype
  • virtual manifestations
[1] قرآن کریم.
[2] الیاده، میرچا (1384). متون مقدس بنیادین از سراسر جهان، ترجمۀ مانی صالحی علامه، تهران: فراروان.
[3] امامی، نصرالله (1385). مبانی و روش‌های نقد ادبی، چ3، تهران: جامی.
[4] باشلار، گاستون (1378). روان‌کاوی آتش، ترجمۀ جلال ستاری، تهران: توس، چ 2.
[5] بتلهایم، برونو (1392). افسون افسانه‌ها، چ3، تهران: هرمس.
[6] بیرلین، ج.ف (1389). اسطوره‌های موازی، چ2، تهران: مرکز.
[7] پناهی، مهین (1389). «کهن‌الگوی زایش یا مادران ازلی و نمود آن در غزل‌های بیدل دهلوی»، مجلۀ علمی-پژوهشی مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان، ش 25 ، زمستان1389، ص 103ـ128.
[8] پور‌افکاری، نصرت‌الله (1373). فرهنگ جامع روان‌شناسی‌ـ روان‌پزشکی، (انگلیسی‌ـ فارسی)، ج1، (A-K)، تهران: فرهنگ معاصر.
[9] روزنبرگ، دونا (1380). اسطوره‌های یونان، ترجمه مجتبی عبدا... نژاد، چ2 ، مشهد: نشرترانه.
[10] ستاری، جلال (1386).چشم اندازهای اسطوره، چ2، تهران: مرکز.
[11] شریفی ولدانی، غلامحسین؛ اظهری، محبوبه (1391). «جمشید در گذر از فردانیت (نقد کهن‌الگویی داستان جمشید و خورشید اثر سلمان ساوجی)»، مجلۀ علمی‌ـ پژوهشی شعرپژوهی (بوستان ادب)، دانشگاه شیراز، س 4،‌ ش اول (پیاپی11) و بهار 1391، ص 101ـ122.
[12] صفری جهانگیر؛ مرادی، مهران ( 1386). «بررسی کهن‌الگوی مادر‌مثالی در شعر سهراب سپهری»، مجلۀ علمی‌‌ـ پژوهشی دانشکدة ادبیات و علوم انسانی مشهد، ش 157، تابستان 1386، ص 57ـ84.
[13] کمبل، جوزف (1377). قدرت اسطوره، ترجمه عباس مخبر، تهران: مرکز.
[14] کمپل، جوزف (1389). قهرمان هزار چهره، ترجمه شادی خسرو پناه، چ4 ، مشهد: انتشارات گل آفتاب.
[15] کوپر، جی. سی (1379). فرهنگ مصور نمادهای سنتی، ترجمه ملیحه کرباسیان، تهران: نشر فرشاد.
[16] گورین، ویلفرد (1370).راهنمای رویکردهای نقد ادبی، ترجمه زهرا حسینی خواه.تهران:اطلاعات.
[17] لریمر، د. ل. (1353). فرهنگ مردم کرمان، به کوشش فریدون وهمن، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
[18] محجوب، محمدجعفر (1387). ادبیات عامیانة ایران، (ج1و2)، به کوشش حسن ذوالفقاری، چ4، تهران: نشر چشم.
[19] معین، محمد (1375).فرهنگ فارسی، چ9، تهران: امیرکبیر.
[20] هینلز، جان (1383).اساطیر ایران، ترجمۀ محمدحسین باجلان فرخی، تهران: اساطیر.
[21] یونگ، کارل گوستاو (1368). چهار صورت مثالی، ترجمۀ پروین فرامرزی، مشهد: آستان قدس رضوی.
[24] یونگ،ف کارل گوستاو (1389). انسان در جست‌وجوی هویت خویشتن، ترجمۀ محمود بهفروزی، چ4، تهران: جامی.
[22] یونگ، کارل گوستاو (1382). روان‌شناسی و دین، ترجمۀ فؤاد روحانی، تهران: علمی و فرهنگی.
[23] یونگ، کارل گوستاو (1385). مشکلات روانی انسان مدرن، ترجمۀ محمود بهفروزی، تهران: جامی.