نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه امام صادق(ع)

چکیده

در‌باب مصادیق نفقۀ زوجه، در برخی موارد میان فقها اختلاف‌نظر وجود دارد. بنابراین، برای نمونه در زمینۀ هزینه‌های درمان، درصورتی‌که میزان آن بسیار درخور ‌توجه باشد، میان فقها اختلاف‌نظر است و نظر فقها در پاسخ به این سؤال که آیا هزینه‌های درمان زوجه جزء نفقه است یا نه و درصورتی‌که زوجه خود متمکن باشد، آیا بازهم امکان مطالبۀ هزینه‌ها را تحت نفقه دارد؟ آرای مختلفی از سوی فقها مطرح است. محاکم در این زمینه رویۀ واحدی ندارند. بنابراین، به نظر می‌رسد که پرداخت هزینه‌های دارو و درمان نیز بر‌عهدۀ مرد است، زیرا دلایل این امر نظیر ضرورت معاشرت به معروف، اهمیت بیشتر هزینه‌های درمان از مواردی نظیر مسکن و پوشاک، وجوب نفقۀ درمان به قرینه، وجوب نفقۀ زوجه در دوران بیماری را روشن می‌کند. بنابراین، در صورت استنکاف، اعسار و عجز شوهر، زن می‌تواند بر‌اساس مادۀ 1130 قانون مدنی و در صورت اثبات عسر و حرج بر‌اساس مادۀ 1130 قانون مدنی از دادگاه تقاضای طلاق کند؛ اما اگر زوجه خود توانایی پرداخت هزینه‌ها را دارد، به نظر می‌رسد امکان طرح دعوای طلاق از سوی وی را به دلیل عدم تحقق شرایط عسر و حرج باید غیرممکن دانست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Alimony and treatment needs of wife

نویسندگان [English]

  • Mohammad Hasan Sadeghy Moghaddam 1
  • Amin Amirhoseiny 2

1 Professor, University of Tehran, Tehran, Iran

2 Master Student, Imam Sadiq University, Iran

چکیده [English]

One of the duties of the husband in marriage is to pay alimony. In this regard, the Shiite scholars disagree in some areas, for example, in case of high treatment costs, if the cost of treatment is very significant, the scholars do not agree on whether the husband should pay or not. Accordingly, in this paper, the ideas of jurists and lawyers in this regard seem to be that the man should pay and treatment.

کلیدواژه‌ها [English]

  • divorce
  • Insolvency
  • known associate
  • maintenance
  • treatment
[1] ابن براج، سعد‌الدین ابوالقاسم (1406). المهذب، به تحقیق مؤسسۀ سید الشهدا العلمیه باشراف جعفر السبحانی، قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین.
[2] ابن قدامه، ابو‌محمد عبداللّه بن احمد بن قدامة (1404). المغنی، بیروت: نشر مؤسسۀ الدار الفکر.
[3] امامی، سید حسن (1373). حقوق مدنی، ج 5، چ 6، تهران، کتابخانۀ اسلامیه.
[4] جبعی العاملی، زین‌الدین بن علی (شهید ثانی) (1408). الروضه البهیه فی الشرح اللمعه الدمشقیه، چ 3، بیروت: مؤسسۀ العلوم الاسلامیه.
[5] ــــــــــ (1410). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، قم: نشر داودی.
[6] ــــــــــ (1416). مسالک الافهام الی تنقیح الشرایع الاسلام، بی‌جا، مؤسسۀ المعارف الاسلامیه.
[7] جبعی عاملی، شیخ حر (1998). وسایل‌الشیعه الی تنقیح المسائل الشریعه، نشر دارالاضواء المرتضویه ج21، چ2، بیروت.
[8] جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1376). حقوق خانواده، چ 2، تهران: کتابخانۀ گنج دانش.
[9] جوادی آملی، عبدالله (1382). تقریرات تفسیر سورۀ نساء، قم: مؤسسۀ علوم وحیانی اسراء.
[10] حلی، (علامه حلی)، حسن بن یوسف (بی‌تا). تحریر‌الاحکام، بی‌جا، مؤسسۀ آل البیت، چاپ سنگی.
[11] حلی، (محقق حلی)، جعفر بن الحسن (1403). شرایع‌الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چ 2، بیروت: دارالاضواء الآثار المرتضویه.
[12] روشن، محمد (1391). تقریرات درس حقوق خانواده، تهران: دانشکدۀ معارف اسلامی و حقوق دانشگاه امام صادق(ع)، دورۀ کارشناسی.
[13] شایگان، سیدعلی (1375). حقوق مدنی، چ 1، قزوین: طه.
[14] شبیری، حسن (1382). بررسی نفقۀ زوجه در فقه و حقوق ایران، چ 2، قم: مؤسسۀ علمی فرهنگی علوم اسلامی.
[15] صفایی، سید حسین؛ امامی، اسد‌الله (1374). مختصر حقوق خانواده، چ 5، تهران، دانشگاه تهران.
[16] طباطبایی حکیم، سید محسن (1410). منهاج الصالحین، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
[17] طباطبایی، سید محمدحسین (1417). المیزان فی التفسیر القرآن، بیروت: مؤسسۀ الاعلمی.
[18] طوسی، محمد بن الحسن (شیخ الطائفه) (1387). المبسوط فی الفقه الامامیه، چ 3، تهران، المکتبه الرضویه الحیاء الآثار الجعفریه.
[19] ــــــــــ (1403). التبیان فی التفسیر القرآن، ج 2، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
[20] ــــــــــ (1407). الخلاف، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
[21] القانون الاحوال الشخصیه المصر، اصلاح (1988). قاهره.
[22] قمی، میرزا ابو‌القاسم بن ملأ محمد حسن (میرزای قمی) (1404). جامع‌الشتات فی اجوبة السؤالات، ج 4، قم: مؤسسۀ العلوم الاسلامیه.
[23] کاتوزیان، ناصر (1378). دورۀ مقدماتی حقوق مدنی، حقوق خانواده، چ 5. تهران: بهمن برنا.
[24] محقق داماد، سید مصطفی (1365). تحلیل فقهی حقوقی خانواده، نکاح و انحلال آن، بی‌جا: علوم اسلامی
[25] مروارید، شیخ علی‌اصغر (1410). سلسله الینابیع الفقهیه، ج 18، بیروت: مؤسسۀ فقه الشیعة.
[26] ــــــــــ (1410). سلسله الینابیع الفقهیه، ج 38، بیروت: مؤسسۀ فقه الشیعة.
[27] مطهری، مرتضی (1379). مجموعه آثار، چ 2، تهران: صدرا.
[28] مغنیه، محمد‌جواد (1960). الزواج و الطلاق علی المذاهب الخمسه، بیروت: دارالعلم الملایین.
[29] موسوی خمینی، سید روح‌الله (1403). تحریر‌الوسیله، چ 4، قم: مکتبه الاعتماد.
[30] ــــــــــ (1425). تحریر‌الوسیله، ترجمۀ علی اسلامی، چ 21، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
[31] ــــــــــ (بی‌تا). تحریر‌الوسیله، چ 1، قم: مؤسسۀ دارالعلم.
[32] موسوی خمینی، سید مصطفی (1418). مستند تحریر‌الوسیله، ج 1، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، چاپخانۀ عروج.
[33] موسوی خویی، سید ابوالقاسم (1404). منهاج‌الصالحین، الجزء الثانی، المعاملات، قم: مطبعه المهر.
[34] مهر‌پور، حسین (1370). بررسی میراث زوجه در حقوق اسلام و ایران، چ 1، تهران: اطلاعات.
[35] مؤمن سبزواری، مولی محمدباقر بن محمد (بی‌تا). کفایۀ‌الاحکام، اصفهان: مدرسۀ صدر مهدوی.
[36] نجفی، شیخ محمد‌حسن (1366). جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام، چ 2، تهران: مکتبه الاسلامیه.
[37] ابن‌تراب، مریم (1387). «مبانی فقهی نفقه و هزینۀ دارو و درمان»، ندای صادق، دانشگاه امام صادق(ع)، ش 48.
[38] انصاری‌پور، محمدعلی؛ صادقی‌مقدم، محمد‌حسن (1387). «نوع طلاق مبتنی بر عسر و حرج»، نامۀ مفید، ش 67.
[39] روشن، محمد؛ مظفری، مصطفی (1388). «طلاق قضایی و ماهیت آن»، فصلنامۀ خانواده‌پژوهی، ش 18.
[40] صادقی مقدم، محمد‌حسن (1383). باروری مصنوعی از دیدگاه حقوق اسلام، مدرس علوم انسانی.
[41] ــــــــــ (1391). «تحول در حقوق ارث زن اموال غیر منقول شوهر»، دو‌فصلنامۀ دانش حقوق مدنی، ش 2.
[42] صادقی‌مقدم، محمد‌حسن؛ انصاری‌پور، محمدعلی (1384). «طلاق حرجی و نقد آرای محاکم در این زمینه»، نامۀ مفید، ش 52.
[43] ــــــــــ (1387). «اجرت‌المثل کارهای زوجه و نقد آرای محاکم در این زمینه»، مدرس علوم انسانی، ش 41.
[44] صادقی‌مقدم، محمد‌حسن؛ عزیز‌اللهی، محمد‌مهدی (1391). «سهم‌الارث زوجه منحصر در قانون مدنی»، مجلۀ حقوق دانشگاه تهران، ش 26.
[45] صمدی اهری، محمد‌هاشم (1387). «تحلیل حقوقی نفقه زوجۀ دائم موضوع مادۀ 1107 قانون مدنی»، مجلۀ تحقیقات حقوقی آزاد، ش 4.
[46] کاظم‌پور فرد، فاطمه؛ جمشیدی شهمیری، مهسا (1390). «واکاوی فقهی در ملاک تعیین مقدار نفقه و مصادیق آن با نگاه تطبیقی بر آرای فقهای اسلامی، فقه و حقوق خانواده»، س 16.
[47] مشکوه، سید حمید (1383). «نفقۀ زن»، مجلۀ کاوشی نو در فقه اسلامی، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، س 11.
[48] ملاابراهیمی، عماد؛ مولایی، مرتضی (1384 و 1385). «نفقۀ زوجه 2»، مجلۀ ادیانوعرفان، مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی، دورۀ جدید، س اول، ش 3.