نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مهناز شایسته فر ¹
• محبوبه شهبازی ²

¹ دانشیار دانشگاه تربیت مدرس

² کارشناس ارشد دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

منابع تصویری به‏جای‏مانده از آثار هنری دوران قاجار می‏تواند به‌منزلۀ یکی از مدارک معتبر جهت شناسایی هویت و نقش اجتماعی زنان در این دوره بررسی شود. از این منظر، نقاشی‏ها‏ی نسخة خطی هزارویک‌شب صنیع‏الملک، که از آثار ممتاز‏‏ نگارگری ایران در دوران قاجار است، این قابلیت را دارد که به‌منزلۀ مرجعی جهت شناخت بهتر زنان دورة قاجار بررسی شود. این نسخة مصور ویژگی‏ها‏ی منحصر‏به‏فردی دارد که آن را از دیگر نسخه‏ها‏ی مصور‏شده در این دوره متمایز می‏کند. یکی از این ویژگی‏ها استفادة نگارگر از منابع اجتماعی و شخصیت‏ها‏ی معاصر خود در ترسیم تصاویر این نسخه است. بر این اساس، هدف از این مقاله توصیف جایگاه اجتماعی زنان در دورة قاجار با استفاده از سفرنامه‏ها و منابع مکتوب دیگر و مقایسة‏ تطبیقی آن با تصاویر این نسخه از هزارویک‌شب است. در این مقاله، تصویر‏ها‏یی مطالعه شده‏اند که حضور زن در آن‌ها پر‏رنگ‏تر است. بنابر یافتة این پژوهش، گرچه صنیع‏الملک جهت ترسیم زنان این نسخه از شرایط اجتماعی معاصر خویش استفاده کرده است، در برخی موارد، نظیر تفکیک جنسیتی، بیشتر به متن وفادار بوده است تا ساختار اجتماعی و نقش واقعی زنان هم‏عصر خویش.

کلیدواژه‌ها

• جایگاه اجتماعی زنان
• سفرنامه‏های قاجار
• نقاشی زنان
• هزارویک‌شب

موضوعات

• هنر

عنوان مقاله [English]

The correspondence of social meanings of qajar women and their status in the painted manuscripts of Hezar- o- Yek Shab

نویسندگان [English]

• Mahnaz Shayeste Far ¹
• Mahbobe Shahbazi ²

¹ Associate Professor, Islamic Art Study, Tarbiat Modares University, Iran

² MA in Islamic Art Study, Tarbiat Modares University, Iran

چکیده [English]

The remained visual sources of Qajar art works can be studied as one of the referable, valid evidence for identifying thewomen's roles and identity during this period. For this purpose‚ the illustrations of the Arabian Nights manuscript by Sani Al-Molk is considered as one of the references recognizing the womanʼs presence during Qajar period. This masterpiece has some exclusive features distinguishing the collection from the similar ones made in the same period including the painterʼs use of social sources and contemporary real persons and places for drawing the illustrations. The study aims to describe the women's social status in the Qajar era‚ using the itineraries and other written sources‚ and compare it with the pictures of the collection. This paper which is based on the documented studies, focuses on the paintings which show woman’s stronger attendance. According to the findings of this paper‚ Sani Al-Molk did not absolutely apply the social sources of his age for picturing the women at his manuscript.

کلیدواژه‌ها [English]

• the Arabian Nights‚ Qajar itineraries
• womenʼs paintings
• womenʼs social status