تطبیق مصادیق اجتماعی زنان در دورۀ قاجار با جایگاه زن در نگارگری نسخۀ خطی هزارویک‌شب

شایسته فر, مهناز; شهبازی, محبوبه

doi:10.22059/jwica.2015.58353

صفحه اصلی فهرست مقالات مشخصات مقاله

|
|
|
ارجاع به این مقاله
RIS EndNote BibTeX APA MLA Harvard Vancouver
|
اشتراک گذاری

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

شماره‌های پیشین نشریه

دوره 10 (1397)

دوره 9 (1396)

دوره 8 (1395)

دوره 7 (1394)

شماره 4

زمستان 1394، صفحه 421-554

شماره 3

پاییز 1394، صفحه 295-419

شماره 2

تابستان 1394، صفحه 157-293

شماره 1

بهار 1394، صفحه 1-156

دوره 6 (1393)

دوره 5 (1392)

دوره 4 (1391)

دوره 3 (1390)

2، (1389)

دوره 2 (1389)

دوره 1 (1388)

	تطبیق مصادیق اجتماعی زنان در دورۀ قاجار با جایگاه زن در نگارگری نسخۀ خطی هزارویک‌شب
مقاله 4، دوره 7، شماره 4، زمستان 1394، صفحه 455-471 اصل مقاله (933 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jwica.2015.58353
نویسندگان
مهناز شایسته فر ¹؛ محبوبه شهبازی²
¹دانشیار دانشگاه تربیت مدرس
²کارشناس ارشد دانشگاه تربیت مدرس
تاریخ دریافت: 09 اسفند 1394، تاریخ بازنگری: 06 تیر 1395، تاریخ پذیرش: 29 تیر 1395
چکیده
منابع تصویری به‏جای‏مانده از آثار هنری دوران قاجار می‏تواند به‌منزلۀ یکی از مدارک معتبر جهت شناسایی هویت و نقش اجتماعی زنان در این دوره بررسی شود. از این منظر، نقاشی‏ها‏ی نسخة خطی هزارویک‌شب صنیع‏الملک، که از آثار ممتاز‏‏ نگارگری ایران در دوران قاجار است، این قابلیت را دارد که به‌منزلۀ مرجعی جهت شناخت بهتر زنان دورة قاجار بررسی شود. این نسخة مصور ویژگی‏ها‏ی منحصر‏به‏فردی دارد که آن را از دیگر نسخه‏ها‏ی مصور‏شده در این دوره متمایز می‏کند. یکی از این ویژگی‏ها استفادة نگارگر از منابع اجتماعی و شخصیت‏ها‏ی معاصر خود در ترسیم تصاویر این نسخه است. بر این اساس، هدف از این مقاله توصیف جایگاه اجتماعی زنان در دورة قاجار با استفاده از سفرنامه‏ها و منابع مکتوب دیگر و مقایسة‏ تطبیقی آن با تصاویر این نسخه از هزارویک‌شب است. در این مقاله، تصویر‏ها‏یی مطالعه شده‏اند که حضور زن در آن‌ها پر‏رنگ‏تر است. بنابر یافتة این پژوهش، گرچه صنیع‏الملک جهت ترسیم زنان این نسخه از شرایط اجتماعی معاصر خویش استفاده کرده است، در برخی موارد، نظیر تفکیک جنسیتی، بیشتر به متن وفادار بوده است تا ساختار اجتماعی و نقش واقعی زنان هم‏عصر خویش.
کلیدواژه‌ها
جایگاه اجتماعی زنان؛ سفرنامه‏های قاجار؛ نقاشی زنان؛ هزارویک‌شب
موضوعات
هنر
عنوان مقاله [English]
The correspondence of social meanings of qajar women and their status in the painted manuscripts of Hezar- o- Yek Shab
نویسندگان [English]
Mahnaz Shayeste Far¹؛ Mahbobe Shahbazi²
¹Associate Professor, Islamic Art Study, Tarbiat Modares University, Iran
²MA in Islamic Art Study, Tarbiat Modares University, Iran
چکیده [English]
The remained visual sources of Qajar art works can be studied as one of the referable, valid evidence for identifying thewomen's roles and identity during this period. For this purpose‚ the illustrations of the Arabian Nights manuscript by Sani Al-Molk is considered as one of the references recognizing the womanʼs presence during Qajar period. This masterpiece has some exclusive features distinguishing the collection from the similar ones made in the same period including the painterʼs use of social sources and contemporary real persons and places for drawing the illustrations. The study aims to describe the women's social status in the Qajar era‚ using the itineraries and other written sources‚ and compare it with the pictures of the collection. This paper which is based on the documented studies, focuses on the paintings which show woman’s stronger attendance. According to the findings of this paper‚ Sani Al-Molk did not absolutely apply the social sources of his age for picturing the women at his manuscript.
کلیدواژه‌ها [English]
the Arabian Nights‚ Qajar itineraries, womenʼs paintings, womenʼs social status


مراجع
[1] بنجامین، س.ج.و. (1363). ایران و ایرانیان، ترجمة حسین کرد‏بچه، تهران: جاویدان. [2] پاکباز، رویین (1389). نقاشی ایران از دیرباز تا امروز، تهران: زرین و سیمین. [3] پولاک، یاکوب ادوارد (1368). سفرنامۀ پولاک، ترجمة کیکاووس جهانداری، تهران: خوارزمی. [4] خضرایی، بابک (1386). «چند نکته دربارة وضع موسیقی ایران در دورۀ ناصرالدین‏شاه»، گلستان هنر، ش 8، ص 69ـ74. [5] دروویل، گاسپار (1365). سفر در ایران، ترجمة منوچهر اعتماد مقدم، تهران: شباویز. [6] دلریش، بشری (1375). زن در دورة قاجار، تهران: حوزۀ هنری سازمان تبلیغات اسلامی. [7] ذکاء، یحیی (1366). لباس زنانه از قرن سیزدهم تا امروز، تهران: ادارة کل هنر‏ها‏ی زیبا. [8] ذکاء، یحیی (1382). زندگی و آثار استاد صنیع‏الملک، تهران: مرکز نشر دانشگاهی. [9] رابینو، ه.ل. (1343). مازندران و استرآباد، ج2، ترجمة وحید مازندرانی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر. [10] رجبی، اشرف (1384). «تاریخچة تحول پوشاک بانوان ایرانی در دورة قاجاریه»، رشد آموزش تاریخ، ش 21، ص 39ـ44. [11] زرگری‏نژاد، غلام‏حسین؛ علیپور، نرگس (1388). «نگاهی به وضعیت کنیزان، غلامان و خواجگان در عصر قاجار»، پژوهش‏ها‏ی تاریخی، ش 2، ص 1ـ18. [12] سرنا، کارلا (1362). آدم‏ها و آیین‏ها در ایران، ترجمة علی‌اصغر سعیدی، تهران: نقش جهان. [13] شیل، مری لئونورا (1362). خاطرات لیدی شیل، ترجمة حسین ابوترابیان، تهران: نشر نو. [14] شین دشتگل، هلنا (1384). «نسخة خطی و مصور هزارویک‌شب بازماندة دربار عهد ناصری»، کتاب ماه هنر، ش 79ـ80، ص 132ـ140. [15] طلایی حاتم، زهرا (1393). «مراسم ازدواج در عصر قاجار از نگاه سیاحان اروپایی»، تاریخ نو، ش 9، ص 37ـ74. [16] غیبی، مهر‌آسا (1385). هشت هزار سال تاریخ پوشاک اقوام ایرانی، تهران: هیرمند. [17] معیر‏الممالک، دوست‏علی (1336). «رجال عصر ناصری»، یغما، ش 110، ص 275ـ281. [18] ویلس، چارلز جیمز (1366). تاریخ اجتماعی ایران در عهد قاجاریه، ترجمة سید عبدالله، تهران: طلوع. [19] یوسف‏زاده، آمنه (1378). «نگاهی به وضع موسیقی در دورة قاجار»، ایران‏نامه، ش67، ص 453ـ468. [20] Basset, J. (1887). Persia, the Land of the Imams, London: Blackie & son. [21] Binning, Robert B. M. (1857). A Journal of Two Years Travel in Persia, Ceylon, etc. Vol. 2. London: WM. H. Allen and co. [22] Knanishu, J. (1899). About Persia and its People,Rock Island: Lutheran Augustana book concern.
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,079 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 771