نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• رقیه وهابی دریاکناری ¹
• مریم حسینی ²

¹ دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه الزهرا(س)

² استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه الزهرا(س)

چکیده

کهن‏نمونۀ «بیگانه‌ـ دشمن» در تاریخ فرهنگی ایران بارها به صورت‏های مختلف بروز یافته است و از نمونه‏های آن، دشمنی و بیگانگی تاتار و مغول‏ را می‏توان نام برد. وحشی‌گری و قساوت مغولان به مردمان ایران‌زمین، تا آنجا بود که پس از حملۀ سهمگین و قتل و غارت ایشان، تا قرن‏ها نمونه‏ای برای هر نوع حمله و غارت به‌شمار می‏رفتند و کم‏کم از شکل تاریخی خارج و به شکلی اسطوره‏ای در ادبیات و فرهنگ ما باقی ماندند. این مقاله به چگونگی شکل‏گیری اسطورۀ مغول در تاریخ فرهنگی ما و به‌طور خاص، آثار بهرام بیضایی اشاره دارد. از مشخصه‏های اصلی روایت‏های داستانی بیضایی، حضورِ فعال زنان در متن روایت است. هدف پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل مبارزۀ زنانِ «قهرمان‌‌ـ عیار» در برابر اسطورۀ مغول، در روایت‏های داستانیِ بهرام بیضایی است. نمایش‌نامه و فیلم‏نامه‏هایی که در این پژوهش بررسی می‏شوند، عبارت‌اند از: فتح‏نامۀ کلات‌، قصه‏های میرکفن‏پوش‌، عیار تنها‌، عیارنامه‌ و تاراج‏نامه‌. روش پژوهش، توصیفی‌ـ تحلیلی است؛ بدین صورت که ابتدا شیوۀ بیضایی در استفاده از اسطورۀ مغول بیان می‏شود، سپس پنج اثر که در آن به‏طور مشخص مبارزۀ زنان با مغول در محور روایت قرار می‏گیرد، تحلیل می‏شوند.

کلیدواژه‌ها

• اسطورۀ مغول
• بهرام بیضایی
• زنان عیار
• فیلم‏نامه
• نمایش‌نامه

موضوعات

• ادبیات

عنوان مقاله [English]

Ayyar women's battle against Mongol myth in narratives story of "Bahram Beyzai"

نویسندگان [English]

• Roghaye Vahhabi Daryakenari ¹
• Maryam Hoseini ²

¹ PhD Student, Department of Persian Language & Literature, Al-Zahra University, Tehran, Iran

² Professor, Department of Persian Language & Literature, Al-Zahra University, Tehran, Iran

چکیده [English]

The "alien- enemy" archetype in cultural history of Iran often emerges in different forms and examples of hostility and alienation such as Tatar and Mongol. Mongol savagery and brutality on Iranians, was so severe that after a hard attack and murder and plunder, for centuries, they were an example for each type of attack. Gradually Mongols' attacks changed from historical form and remained in a mythical form in our literature and culture. This article describes how the myth of Mongol formed in our cultural history and signifies the issue, in particular, in the works of "Bahram Beyzai". The main feature of his fictional narratives is an active participation of women in the context of the narration. The purpose of this study is analyzing the struggle of "champion- trickster" women, against the myth of the Mongols, in the "Bahram Beyzai" narrations. Plays and screenplays that are considered in this study include: “Fathnameye kalat”, “mire kafanpush tales”, “ayyare tanha”,”ayyarname” and “tarajname”. The research is descriptive- analytical, so that at first we will express the way that Beyzai uses to describe myth of the Mongols, then five works that are particularly about women's struggle with Mongol in the narrations, will be analyzed.

کلیدواژه‌ها [English]

• Ayyar women
• Bahram Beyzai
• Mongol myth
• Play
• Script