نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• رقیه وهابی دریاکناری ¹
• مریم حسینی ²

¹ دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه الزهرا (س)

² استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه الزهرا (س)

چکیده

بهرام بیضایی به گذشتۀ پرافتخار ایران توجهی ویژه‌ دارد. او یکی از مشخصه‌های عصر زرین، یعنی «مادرسالاری»، را برمی‌گزیند و آن را در بعضی از آثار نمایشی‌اش به تصویر می‌کشد. هدف پژوهش حاضر، مطرح‌کردنِ پیوند قهرمانان زن، با ایزدبانوانِ باستانی ایران در آثار بهرام بیضایی است و نیز بررسی و تحلیل این مؤلفه، روی چند اثر نمایشی وی. آثاری که در این جستار بررسی می‌‌شوند، عبارت‌اند از: فیلم‌نامه‌ها و نمایش‌نامه‌های ایستگاه سلجوق، پرده‌ی نئی، پرده‌خانه، شب هزار و یکم(1)، شب هزار و یکم(3) و فتح‌نامۀ کلات. در این پژوهش، نخست به روش توصیفی‌ـ تحلیلی، شیوه‌های روایی بیضایی در پیوند قهرمانان زن با ایزدبانوان مشخص و تبیین می‌شوند. سپس، آثار نمایشی وی با توجه به این مؤلفه‌، بررسی و تحلیل می‌شوند. برآیند مقاله حاکی از آن است که: بیضایی قهرمانان زنِ روایت‌هایش را با ایزدبانوانی که مظهرِ «مهر»، «زایش»، «عشق»، «شجاعت» و از همه مهم‌تر «خردمندی» هستند، پیوند می‌زند. با توجه به آثاری که تحلیل شد، مؤلفۀ «خردمندی» بیشترین حضور را در پرداختِ شخصیت‌های زن این نویسنده دارد. برخلاف تصور رایج، ایزدبانوی خردمندی، که یکی از مصادیقش، ایزدبانویِ «چیستا» است، بیشتر مورد توجه بیضایی بوده تا ایزدبانویِ «آناهیتا».

کلیدواژه‌ها

• ایزدبانوان
• بهرام بیضایی
• فیلم‌نامه
• قهرمانان زن
• نمایش‌نامه

عنوان مقاله [English]

The image of Goddess in narration of Bahram Beizaei

نویسندگان [English]

• Roghaye Vahabi Daryakenari ¹
• Maryam Hoseini ²

¹ PhD, Department of Persian Language & Literature, Al- Zahra University, Iran

² Professor, Department of Persian Language & Literature, Al- Zahra University, Iran

چکیده [English]

Bahram Beizaie pays special attention to Iran’s honorable old ages. He chooses one feature of the golden age “matriarchy” period depicting it in some of his plays. The purpose of this research is to discuss the dependence of heroines and Iranian goddess, and to analyze this dependence in some of Beyzaeis’ works. Plays and screenplays that are considered in this study include: “Saljuk istgah”, “Parde nei”, “Parde khane”, Shabe 1001(1)”, Shabe 1001(3)” and “Fath name kalat”. The research is descriptive - analytical, so that at first, Beyzaeis models in merging heroines and goddess would be specified and then his works would be analyzed on this basis. Conclusions show that Beyzaei uses the goddesses of “kindness”, “birth”, “love”, “courage” and the most important one the goddess of “wisdom” to create his heroines. Based on analysis of these works, the presence of wise goddess such as goddess “Chista” most in Beizaeis works even more than “Anahita”.

کلیدواژه‌ها [English]

• Bahram Beizaei
• heroines
• goddess
• Play
• Script