نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمدرضا تقوی پور ¹
• محسن اسماعیلی ²
• سیاوش صلواتیان ³

¹ کارشناس ارشد مدیریت رسانه و پژوهش گر مرکز پژوهش و سنجش افکار سازمان صدا و سیما

² دانشیار دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

³ استادیار دانشکدة ارتباطات دانشگاه صدا و سیما

چکیده

متأسفانه در عصر کنونی نهاد خانواده، به‌منزلۀ اصلی‌ترین رکن جامعه، دچار تزلزل شده است. ارائۀ الگوی مناسبی از خانوادة اسلامی از طریق محصولات نمایشی تلویزیون می‌تواند گره‌گشا باشد. مقالۀ حاضر به دنبال ارائۀ سیاست‌های محتوایی نمایش مطلوب خانواده در محصولات نمایشی تلویزیون بر‌مبنای سبک زندگی اسلامی است. این پژوهش در دو مرحله انجام شده است. ابتدا، محتوای 7 عنوان کتاب (شامل 21 جلد)، در حوزۀ خانوادة اسلامی، به روش تحلیل محتوای کیفی، بررسی شد. نتیجه، به‌دست‌آمدن ۷۲۵ کد در زمینۀ ویژگی‌های خانوادة اسلامی بود که پس از مقوله‌بندی الگوی جامع خانواده در اسلام، در سه محور اصلی «دیدگاه‌های نظری اسلام دربارة خانواده»، «راهکارهای عملی تحکیم خانواده» و «عوامل تزلزل خانواده» ارائه شد. در مرحلۀ دوم، با طراحی سؤالاتی برآمده از الگوی احصائی در گام نخست، با استادان و کارشناسان 4 حوزۀ مدیریت و سیاست‌گذاری، خانواده و سبک زندگی اسلامی، تولید تلویزیونی و ارتباطات، که با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شده بودند، مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته انجام شد. نتیجه در دو بخشِ ارزیابی کارشناسان از وضعیت کنونیِ نمایش خانواده در تلویزیون و سیاست‌های پیشنهاد‌ی برای بازنمایی خانواده ارائه شد. این سیاست‌ها در دو بخش ارائه شد. بخش نخست، با عنوان «اهداف، محورها و اولویت‌ها» شامل 7 مقوله «تشکیل خانواده و ازدواج»، «ترسیم جایگاه اعضای خانواده»، «اقتصاد خانواده»، «محیط مطلوب حاکم بر خانواده»، «صلۀ رحم»، «وظایف اعضای خانواده» و «مقابله با عوامل تزلزل خانواده» و 23 زیرمقوله است. بخش دوم نیز، با عنوان «سیاست‌ها و ضوابط محتوایی»، شامل 35 گزارۀ محتوایی در‌خصوص بازنمایی مطلوب خانوادة اسلامی در محصولات نمایشی است که به‌طور دقیق و مصداقی به بایدها و نبایدهای محصولات نمایشی می‌پردازند.

کلیدواژه‌ها

• خانوادة ایرانی
• سبک زندگی اسلامی
• سیاست‌گذاری رسانه‌ای
• محصولات نمایشی تلویزیون ایران
• مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته

موضوعات

• فرهنگی

عنوان مقاله [English]

Content policies of making drama; focusing on Islamic Family

نویسندگان [English]

• Mohammad Reza Taghavipoor ¹
• Mohsen Esmaeili ²
• Siavosh Salavatian ³

¹ MA, University of Seda va Sima

² Associate Professor, University of Tehran

³ Assistant Professor, University of Seda va Sima

چکیده [English]

Family is the most important pivot of a society that paves the way of its prosperity or causes its misery; an institution which has currently and unfortunately lost its stability, with its referring to Islamic life style being its panacea. Therefore, it is useful to present a suitable pattern of Islamic family through showing productions. To this end, the present study seeks examine the content policies of the desired representation of Islamic life style of family within show productions. This study has been carried out in two stages. In the first stage, the content of 7 books (including 21 volumes) on Islamic family was examined, through qualitative content analysis. The analysis in this stage resulted in 725 codes classified in 93 concepts and 12 categories, and finally presented as the comprehensive pattern of Islamic family with 3 axes: theoretical perspectives of Islam on family, practical solutions for strengthening family, and family instability factors. In the second stage, with the questions designed based on the pattern obtained in the first stage, the experts and professors in 4 areas, namely management and policy making, family and Islamic life style, TV production, and communication science were interviewed. The interviewees were selected through purposeful sampling and the interview itself was conducted in a semi-structured form. The results obtained from the interviews were codified and categorized. Finally, the results of the study were presented in two parts. The first part titled as “objectives, axes, and priorities” included 7 categories namely, “marriage and making family”, “outlining the position of family members”, “the economy of family”, “the desired environment ruling on family”, “visiting relatives”, “the duty of family members”, and “dealing with family instability factors”. The second part also titled as “content policies and rules” included 35 content propositions concerning the desired representation of family in show products under Islamic life style.

کلیدواژه‌ها [English]

• Iranian family
• Islamic life style
• IRIB drama
• media policy making
• semi-structured interview