نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشجوی کارشناسی ارشد رشتۀ سینما، دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

دیالکتیک خدایگان و بنده توسط ژک لکان با الهام از نظریات هگل وارد روان‌کاوی شده است. بر این اساس، مسئلۀ مورد پژوهش در این مقاله، تحلیل روابط میان زوج‏های چهارگانۀ زن و مرد در فیلم دربارة الی (1387) ساختۀ اصغر فرهادی، فیلم‌ساز ایرانی، است. روش جمع‏آوری اطلاعات براساس مشاهدۀ فیلم بوده که محتوای آن به روش تفسیری و با رویکرد روان‌کاوانه تجزیه و تحلیل شده و در آن از روش‏های مکتب فروید استفاده شده است. شکل اول، رابطۀ بین شخصیت‏های سپیده و امیر است که در آن زن و مرد همچنان بر سر قدرت در حال نبردند. شکل دوم، رابطۀ میان شخصیت‏های نازی و منوچهر است که زن بنده و مرد خدایگان است. شکل سوم در رابطۀ بین شخصیت‏های شهره و پیمان برقرار است که زن در عین پذیرش خدایگانی مرد، تظاهر می‏کند که خودش خدایگان است. شکل آخر در رابطۀ بین شخصیت‏های الی و احمد است که دو طرف رابطه تمایل دارند که بنده باشند. نتیجۀ حاصل از این مقاله چنین است که در جامعۀ مردسالار ایرانی، روابط میان زوج‏های زن و مرد به صورت دیالکتیک خدایگان و بنده در قالب سازوکارهای دفاع روانی شخصیت‏ها در فیلم اصغر فرهادی بازنمایی شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Psychoanalysis of the characters in “About Elly (2009)” according to Hegel's master-slave dialectic

نویسندگان [English]

  • Ali Sheikh Mahdi 1
  • Nazanin Honarkhah 2

1 Associate Professor, Tarbiat Modares University

2 MA Student, Tarbiat Modares University

چکیده [English]

Jacques Lacan, influenced by Freidrich Hegel, registered dialectic of Master and Slave into psychoanalytic discourses. Sigmund Freud's psychoanalysis, commonly known, is considered the science that examines the impact of unconscious actions, searching for signs of disease. Over time, psychoanalysis has been concerned with various sciences such as philosophy. One subject of dialectic of master and slave is linked with the analyst raised earlier by Hegel. The current paper aims to examine this theory through analysis of the relationships between four pair characters presented in Asghar Farhadi's film, About Elly (2009), using a qualitative research method. The  data were collected by the film's observation and library sources, then its content was analyzed based on interpretive phenomenological analysis with a psychoanalytical approach mainly inspired by Freudian school. The first mode of such master-slavery contradictory is formed by Sepideh-Amir relationship, in which both of them are in struggle for power. The second mode is formed by Nazi-Manouchehr relationship, in which Nazi (female) is Master and Manouchehr (male) is in Slave status. The third mode is formed by Shohreh-Peyman relationship, in which the female figure confirms power of the other, as she is a slave, but at the same time she pretends to be the master herself. Finally, the last mode is formed by Elly-Ahmad relationship, in which both sides have tendency to be slave. The findings show that the master-slave dialectic, present in Iranian patriarchic society, is represented in defensive psychological processes of characters in Farhadi's film.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Master-slave dialectic
  • Freidrich Hegel
  • Jacques Lacan
  • About Elly (2009)
  • Asghar Farhadi
[1] استراترن، پل (1386). آشنایی با هگل، ترجمۀ مسعود علیا، تهران: مرکز، ‌چ 4.
[2] اونز، دیلن (1387). فرهنگ مقدماتی اصطلاحات روان‌کاوی لکانی، ترجمۀ مهدی رفیع و مهدی پارسا، تهران: گام نو،‌ چ 2.
[3] بلکمن، جروم اس (1393). 101 مکانیسم دفاع روانی، ترجمۀ غلامرضا جوادزاده، تهران: ارجمند،‌ چ 2.
[4] ساراپ، مادن (1382). راهنمایی مقدماتی بر پساساختارگرایی و پسامدرنیسم، ترجمۀ محمدرضا تاجیک، تهران: نی.
[5] شرمن، دیوید (1390). خودآگاهی هگلی و پساساختارگرایان فرانسوی، ترجمۀ محمدمهدی اردبیلی و پیام ذوقی، تهران: رخ‏داد نو.
[6] فروید، آنا (1392). من و سازوکارهای دفاعی، ترجمۀ محمد علی‌خواه، تهران: مرکز،‌ چ 3.
[7] فرهادی، اصغر (1394). هفت فیلم‏نامه از اصغر فرهادی، تهران: چشمه،‌ چ 3.
[8] کوژو، الکساندر (1387). خدایگان و بنده، ترجمۀ حمید عنایت، تهران: خوارزمی،‌ چ 5.
[9] موللی، کرامت (1393). مبانی روان‌کاوی فرویدـ لکان، تهران: نی،‌ چ 9.
[10] هگل، گئورگ ویلهلم فردریش (1390). پدیدارشناسی جان، ترجمۀ باقر پرهام، تهران: کندوکاو.
[11] هورنای، کارن (1392). روان‏شناسی زنان، ترجمۀ سهیل سمی، تهران: ققنوس،‌ چ 6.
[12] هیوارد، سوزان (1381). مفاهیم کلیدی در مطالعات سینمایی، ترجمۀ فتاح محمدی، زنجان: هزارۀ سوم.
]13[ Lacan٫ Jacques (2005). On freud`s “trieb” in Ecricts٫ Lacan٫ J.٫ Translated by: Bruce Fink in collaboration with Héloïse Fink and Russel Grigg ٫first published٫ New York: w.w. Norton & Company٫ inc.
]14[ Lacan٫ Jacques (2005). The Subversion of the Subject and the Dialectic of Desire in the Freudian Unconscious in Ecricts٫ Lacan٫ J.٫ Translated by: Bruce Fink in collaboration with Héloïse Fink and Russel Grigg ٫first published٫ New York: w.w. Norton & Company٫ inc.
]15[ Lacan٫ Jacques (2005). The Instance of the Letter in the Unconscious or Reason Since Freud in Ecricts٫ Lacan٫ J.٫ Translated by: Bruce Fink in collaboration with Héloïse Fink and Russel Grigg ٫first published٫ New York: w.w. Norton & Company٫ inc.
]16[ Lacan٫ Jacques (2005). The Function and Field of Speech and Language in Psychoanalysis in Ecricts٫ Lacan٫ J. Translated by: Bruce Fink in collaboration with Héloïse Fink and Russel Grigg ٫first published٫ New York: w.w. Norton & Company٫ inc.