نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مریم حسینی ¹
• مریم نوری ²

¹ استاد تمام دانشکدة ادبیات دانشگاه الزهرا

² کارشناسی ارشد ادبیات فارسی دانشگاه الزهرا

چکیده

این پژوهش به بررسی پنج نمایش‌نامۀ منتخب از میان آثار مشهور نغمه ثمینی براساس اسطوره‏سنجی ژیلبر دوران می‏پردازد. این روش حدود سال‏های 1370 برای نخستین‏بار از سوی دوران ارائه و وارد عرصة نقدهای نو شد. در این نظریه و روش به‏طور هم‌زمان متن و فرامتن‏هایی مانند زندگی‏نامۀ نویسنده و محیط اجتماعی او اهمیت می‏یابند. اسطوره‏سنجی نقدی بینارشته‏ای است و فرایند و روش آن را می‏توان به سه مرحلة: نمادسنجی، روان‏سنجی و اسطوره‏سنجی تقسیم کرد. از دیدگاه ژیلبر دوران، بین همة آثار تألیفی یک نویسنده رابطه‏ای وجود دارد که با بررسی آن‏ها می‏توان به اسطورۀ شخصی ذهن پدیدآورندۀ اثر دست یافت. نغمه ثمینی نمایش‌نامه‏نویس معاصر ایرانی ا‏ست که نمایش‌نامه‏هایش به سبب علاقۀ او به اسطوره‏، کهن‏الگو و تاریخ شایستگی بررسی و نقد از منظر فرایند اسطوره‏سنجی دوران را دارد. در این تحقیق، پنج نمایش‌نامه و دو کتاب پژوهشی ثمینی انتخاب، مطالعه و تحلیل شده است. در مرحلۀ نخست، یعنی مرحلۀ نمادسنجی که بر متن تکیه دارد، ابتدا آثارِ منتخب مطالعه شده سپس نمادها، شخصیت‏ها و کنش‏های کهن‏الگویی نقد و تحلیل شده‏اند تا نخستین مرحلۀ اسطوره‏سنجیِ دوران انجام پذیرد. سپس با بررسی زندگی‏نامۀ نویسنده به وسیلۀ طرح پرسش‏هایی از او و محیط اجتماعی که در آن زاده و بزرگ شده است مرحلۀ دوم، یعنی روان‏سنجی که بر فرامتن تکیه دارد، انجام می‏پذیرد. در پایان نیز، با تحلیل کلی دربارة مراحل قبلی و جمع‏بندی نتایج به‏دست‌آمده مرحلۀ نهایی، یعنی اسطوره‏سنجی آثار، انجام می‏شود تا اسطورۀ شخصی ذهن نویسنده و سپس اسطورۀ جمعی اندیشۀ او به‏دست آید. این پژوهش از طریق مطالعۀ کتابخانه‏‏ای و با شیوۀ تحلیلی‌ـ توصیفی آثار را بررسی می‌کند. نتیجه نشان می‏دهد دغدغه‏های ذهنی نغمه ثمینی بیشتر شامل مسائلی مربوط به زنان و جنگ است. اسطورة شخصی ایشان هم شهرزاد و روایت‏گری او برای نجات‏بخشی است که در نگاهی جمعی به اسطوره‏سازی از دیگر زنان گسترش می‏یابد.

کلیدواژه‌ها

• ادبیات نمایشی
• اسطوره‏سنجی
• ژیلبر دوران
• کهن‏الگو
• نغمه ثمینی

موضوعات

• ادبیات

عنوان مقاله [English]

Mythocrituque Survey in Five Plays by Naghmeh Samini based on Gilbert Doran's Technique

نویسندگان [English]

• Maryam Hoseini ¹
• Maryam Nouri ²

¹ Professor of Faculty of Literature at al- Zahra University

² MD. In Persian Literature,al- Zahra University

چکیده [English]

The research analyzes Naghme Samini's dramas based on Durant Gilbert's mythocriticque. The theory and method of myth-analysis were initially introduced by Gilbert Durand. In this theory and method, the texts and hypertexts, such as author’s life, are simultaneously important. Myth-analysis is an interdisciplinary criticism, and its process and method can be divided into three stages: symbol-analysis, psychometric and myth-analysis. According to Durand, there is a relationship among all works of an author; personal myth of the author’s mind can be understood through examining them. Based on the original and primary myths, he deeply analyses a work of an author and focuses on the primitive original myths in the last stage of analysis. He states that although a text and work of art plays a main role, this text is not apart from the author and his living environment. Naghme Samini is a contemporary Iranian playwright; due to her interest in myths, archetypes and history, her playwrights deserve analysis from the viewpoint of Gilbert Durand’s mythology. In this research, five plays and two research books written by Naghme Samini have been selected and examined. In the first stage, namely symbol-analysis stage which relies on the text, the selected works were firstly studied. They were then criticized and analyzed through examining symbols, characters and archetypal acts using valid books; this was the first stage of Durand’s mythology. As the second stage, psychometric, which relies on hypertext, was completed through examining the author’s autobiography as well as asking questions from the author himself. Finally, with a general analysis of the previous stages and combination of the results, the final stage, the mythology of the works was fulfilled in order to achieve the personal myth of author’s mind and then the collective myth of her thought. The data were collected using library studies and valid sources and books, and the research method was analytical-descriptive. The research results show that mental concerns of Naghme Samini mostly include the issues related to war and women. Her most important personal myth is Shahrzad, and her narration is to rescue a part that expands on other women through a collective perspective on myth-building.

کلیدواژه‌ها [English]

• myth-analysis
• Archetype
• Gilbert Durand
• Naghme Samini
• dramatic literature