نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه باستان‏شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی

2 کارشناسی ارشد باستان‌شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی

3 دانشجوی دکتری باستان شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

جایگاه زنان در دوره‏های تاریخی و مشارکت آنان در امور سیاسی و اداری حکومت‏ها به‏منزلة یکی از شاخصه‏های عمدة توسعة جوامع تلقی می‏شود. مشارکت زنان در جوامع معیار مناسبی برای سنجش میزان رشد فکری مردم آن جامعه به شمار می‏آید و به نوعی بیانگر برابری و تساوی حقوق زن و مرد و یکی از شاخصه‏های پیشرفت و توسعة جوامع متمدن در اعصار گذشته و امروزی محسوب می‏شود. این نوشتار به بررسی جایگاه زنان در تمدن ایرانی و بین‏النهرین با انتخاب دوره‏های تاریخی (هخامنشی و آشوری) پرداخته است. از جمله مهم‏ترین شواهد باستان‏شناسی به‌جامانده، نقش‌برجسته‏ها و آثار مهرهای دوره‌های تاریخی یادشده‌اند که به جایگاه و نقش زنان در عرصه‏های حقوقی و سیاسی پرداخته‏اند. هدف این مقاله بررسی جایگاه زنان عصر هخامنشی و مقایسة آن با تمدن آشوریان و ارائة تصویری شفاف و روشن از عملکرد آن‏ها بر پایة مستندات موجود باستان‏شناختی است. این پژوهش از نوع تحقیق تاریخی است که به‏ صورت توصیفی‌ـ تحلیلی و تطبیق شواهد باستان‏شناسی، اعم از مهرها و سنگ‏نگاره‏ها، تلاش می‌کند جایگاه زن در تمدن‏های ایران و بین‏النهرین را با انتخاب دوره‏های تاریخی شاخص و با استناد به مدارک مستدل باستان‏شناسی تحلیل کند. درنهایت، چنین نتیجه می‏گیرد که به‌رغم تأثیرپذیری تکنیکی نقش‌برجسته‏های مرتبط با موضوع زنان هخامنشیان از آشوریان، احترام به زن و گستردگی مشارکت آنان در فعالیت‏های سیاسی و اقتصادی، استقلال و آزادی‏های فردی در زندگی خصوصی زنان هخامنشی نسبت به دورة آشوریان بیشتر است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Women's Position in the Achaemenian and Assyrian Period based on Archaeological Evidence

نویسندگان [English]

  • Behrouz Afkhami 1
  • Taghi Zinizadeh 2
  • Seyyed Mehdi Hosseyninia 3

1 Assistant Professor, University of Mohaghegh Ardabili

2 M.A Student in Archaeology, University of Mohaghegh Ardabili

3 Ph.D Student in Archaeology, University of Mohaghegh Ardabili

چکیده [English]

Women’s position in historical periods and their participation in political and administrative affairs of government are considered as one of the main issues in development of societies. Women participation in societies is considered as a proper index to measure the rate of intellectual growth of the people of a society. This document examines the position of women in Iranian civilizations and Mesopotamia in the given historical periods (achaemenid and Assyrian). Among the most important archaeological evidence, monuments and relics of historical eras, we considered the role of women in political arena. The aim of this paper is to examine the position of women of the achaemenid era and compare it with Assyrian civilization and provide clear image of their performance based on existing documentation. This study is kind of a historical research with descriptive - analytical approach and adaptation of archaeological evidence ranging from Seals and Rock paintings to analyze the status of woman in the civilizations of Iran and Mesopotamia in the given historical periods using archaeological evidence. We have concluded that despite the th influences of Assyrian images on the achaemenid ones, we can say that indicators including respect for women, women participation in political and economic activities, and women autonomy and individual freedoms in private life in achaemenid women is higher than those indicators in the Assyrian period. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Women's position
  • Achaemenid
  • Assyrian
  • archaeological evidence
[1] ابراهیمیان، نفیسه (1391). «پایگاه اجتماعی، فرهنگی زنان در ایران باستان و علل وجودی آن؛ مورد مطالعه هخامنشیان»، دانشکدة علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
[2] احمد آزاد، ابوالکلام (1380). کوروش کبیر ذوالقرنین، ترجمة ابراهیم باستانی پاریزی، تهران: علم.
[3] استیل، فیلیپ (1390). تاریخ فرهنگ و تمدن بین‌النهرین، ترجمة محمدصادق شریعتی، تهران: سبزان.
[4] آیینه‏وند صادق؛ تقوی، هدیه (1391). «بررسی جایگاه قدسی زن در بین‌النهرین، عیلام و یونان»، نشریة زن در فرهنگ و هنر، دورة 4، ش 3، ص47ـ64.
[5] بروسیوس، ماریا (1381). زنان هخامنشی، ترجمة هایده مشایخی، تهران: هرمس.
[6] بهمنش، احمد (1375). تاریخ ملل قدیم آسیای غربی، تهران: دانشگاه تهران.
[7] جلیلیان، شهرام؛ فاطمی، سید‌علی (1390). «پوشش زنان در ایران باستان»، مجلة تحقیقات فرهنگی، ش 15، ص 1ـ22.
[8] جوان، موسی (1340). تاریخ اجتماعی ایران باستان، تهران: علم.
[9] دادور، ابوالقاسم (1389). «موقعیت اجتماعی، فرهنگی زن در تمدن ایلام»، مجلک زن در فرهنگ و هنر، دورة 1، ش4، ص 95-114.
[10] دورانت، ویلیام (1376). تاریخ تمدن، ج 3، ترجمة هوشنگ پیرنظر، تهران: علمی و فرهنگی.
[11] رحیمی‌فر؛ محسن (1344). «جایگاه زن در تحولات سیاسی‌ـ اجتماعی عصر هخامنشی»، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی.
[12] ضیاءپور، جلیل (1353). پوشاک باستانی ایرانیان از کهن‌ترین زمان تا پایان شاهنشاهی ساسانیان، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و هنر.
[13] کرامر، ساموئل (1379). تمدن آشور، ترجمة زهرا دودانگه، تهران: ققنوس.
[14] ماری کخ، هاید (1386). از زبان داریوش، ترجمة پرویز رجبی، تهران: کارنگ.
[15] مجیدزاده، یوسف (1379). تاریخ و تمدن بین‌النهرین، ج 2، تاریخ فرهنگی اجتماعی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
[16] مصباح اردکانی، نصرت‌الملوک؛ ابوالقاسم، دادور (1387). «نقش‌مایه زن بر روی مهرهای ایران از دورة پیش‌خطی تا پایان ساسانی»، پژوهش‌نامه زنان، ش 4، ص161ـ182.
[17] ملک‌زاد، فرخ (1347). «نقوش زن در هنر هخامنشی»، مجلة ادبیات و علوم انسانی، س 16، ش اول و دوم. ص 94ـ134.
[18] مورتگات، آنتون (1377). هنر بین‏النهرین باستان: هنر کلاسیک خاور نزدیک، ترجمة زهرا باستی و دکتر محمدرحیم صراف، تهران: سمت.
[19] ویسهوفر، یوزف (1377). ایران باستان، ترجمة مرتضی ثاقب‌فر، تهران: ققنوس، چ 10.
[20] Gardascia G. (1959). le statut de la femme dans les droits cuneifovmes. Recueil de la societe jean bodin brussels 11: 79-94
[24] Marten Stol (2012). Women in the Ancient Near East,Translated by Helen and Mervyn Richardson, Printed on acid-free paper, Germany.
[25] Mendelsohn.I (1956). Samuels Denunciation of Kingship in The light of The Akkadian Documents from ogarit BASOR143:17-22
[26] Moorey.P.R.R (1976). “Aspects of worship and ritual on a chaemenid seals” Archeologishe mittelungen aus Iran 10, PP 218-215.
[27] Radner, Karen (2008). The delegation of power : Neo-Assyrian bureau seals, University College LondonIN.
[28] Rawlinson, George (2016). The Seven Great Monarchies Of The Ancient Eastern World or(History, geology, and elements of Chaldaou, Assyria Babión, Media, Présia, Platja and Sassanid or new Persian empire, In three volumes, first volume, With maps and image. Oxford University.