نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد باستان شناسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان

2 دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه لرستان

3 استادیار پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری

چکیده

از نگاره‏های اسطوره‏ای روی مفرغ‏های لرستان زنی است که به نظر می‏رسد الهۀ باروری باشد. گاهی فقط چهرۀ این زن به همراه انار، ماهی و... حک شده است و گاهی به صورت برهنه و در حال زایمان و به همراه قوچ و گل هشت‏پر مصور شده است. هدف از پژوهش حاضر رازگشایی از تصویر این بانوی منقوش روی سرسنجاق‏های برنزی محوطۀ سرخ‏دم لرستان بود. بنابراین، با روش توصیفی‌ـ تحلیلی کوشیدیم نمادهای این سرسنجاق‏ها را بررسی و تحلیل کنیم. سؤالات تحقیق عبارت‌اند از: 1. الهۀ مادر در سرسنجاق‏های مفرغی لرستان چگونه تصویر شده‏ است؟ 2. نمادهای مربوط به الهۀ سرسنجاق‏های برنزی لرستان چگونه ارزیابی می‏شوند؟ نتایج تحقیقات صورت‌گرفته نشان داد که علاوه بر تصویر زن، نقش‌های دیگری که همراه او هستند، همچون نقش ماهی، انار و حیواناتی مانند قوچ، نیز نشانه و نماد الهۀ باروری‌اند. گل‏های هشت‏پر و نیز عدد هفت بر فراوانی دلالت می‏کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Study of Fertility Symbols in Lorestan Bronze Pinheads

نویسندگان [English]

  • Mohammad Mirzaii Rashnoo 1
  • Yossof Ali Biranvand 2
  • Ali Sajadi 3

1 Masters of Anthropology, University of Sistan and Baluchestan

2 PhD in Farsi Language and Literature, Lorestan University

3 Assistant Professor of Cultural Heritage and Tourism Research Institute

چکیده [English]

Among mythical illustrations on Lorestan bronzes, there is a woman that seems to be a fertility goddess. Woman images were obtained of the bronze explorers discovered in the Sorkh Dom e Lori area of Kohdasht, Lorestan, Iran. Given the temple's excavation area, it's likely that the woman was the fertility goddess and this matter explains value of women in this region. Sometimes this woman's face has been carved along with pomegranate, fish and so on. Sometimes this has also been depicted naked and being childbirth, along with ram and octamerous flower. The purpose of this study was to revelate the image of this painted lady on the bronze pinheads of Sorkh Dom, Lorestan. Thus, with descriptive-analytic method, we studied and analyzed the symbols of these pinheads. The research questions are: 1) How are the images of the mother goddess in Lorestan bronze pinheads? 2) What are the mother goddess symbols in Lorestan bronze pinheads? The results of the research showed that in addition to the woman's image, other paints along with him, including fish, pomegranate and animals such as ram, are also signs and symbols of the fertility goddess. The octamerous flowers, and the number seven, signify abundance. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iron Age
  • Lorestan Bronzes
  • Sorkh Dom e Lori
  • ashi goddess
  • fertility goddess
[1] آزادگان، جمشید (1372). ادیان ابتدایی، تهران: میراث ملل.
[2] آموزگار، ژاله (1387). تاریخ اساطیری ایران، چ 10، تهران: سمت.
[3] اسماعیل‏پور، ابوالقاسم (1393). اسطوره، بیان نمادین، چ 4، تهران: سروش.
[4] امیرقاسمی، مینو؛ حاجی‏لو، فتانه (1390). نشانه‏شناسی مناسک گذر،تبریز: ستوده.
[5] بیرلین، ج. ف (1386). اسطوره‏های موازی، ترجمۀ عباس مخبر، تهران: مرکز.
[6] بویس، مری (1376). تاریخ کیش زردشت، ترجمۀ همایون صنعتی‏زاده، ج اول، چ 2، تهران: صفی‌علیشا.
[7] بهار، مهرداد (1386). ادیان آسیایی، چ 6، تهران: چشمه.
[8] پورداود، ابراهیم (1347). ادبیات مزدیسنا، یشت‌ها. 2 جلد، ج اول، تهران: طهوری.
[9] توین‏بی، آرنولد (1362). تاریخ تمدن، ترجمۀ یعقوب آژند، تهران: مولی.
[10] دادور، ابوالقاسم؛ مصباح اردکانی، نصرت‏الملوک (1386). «بررسی نظریات مطرح پیرامون منشأ مفرغ‏های لرستان»، مجلة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، دورۀ 2، ش 48، ص127ـ154.
[11] دولتی‏زاده، مریم؛ ملازاده، کاظم (1397). «طبقه‌بندی و تحلیل باستان‌شناسانة اشیای سرخ‌دم لری»، مجلة پژوهش‏های باستان‌شناسی ایران، ش 18، ص 63ـ82.
[12] دهخدا، علی‌اکبر (13771341). لغت‏نامه، 33 جلد، تهران: دانشگاه تهرانسازمان مدیریت و برنامه­ریزی کشور.
[13] ژیران، فلیکس (1382). اساطیر یونان، ترجمۀ ابوالقاسم اسماعیل‏پور، تهران: کاروان.
[14] ساموئل نیبرگ، هنریک (1359). دین‏های ایران باستان، ترجمۀ سیف‏الدین نجم‏آبادی، چ 3، تهران: مرکز ایرانی مطالعة فرهنگ‏ها.
[15] شوالیه، ژان؛ گوبران، آلن (1384). فرهنگ نمادها، ترجمه و تحقیق سودابه فضایلی، چ 2، تهران: جیحون.
[16] شیمل، آنه‏ماری (1392). راز اعداد، ترجمۀ فاطمه توفیقی، چ 6، تهران: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
[17] صراف، محمدرحیم (1393). مذهب قوم ایلام، چ 4، تهران: سمت.
[18] طاهری، صدرالدین (1388). «بن‏مایة ماهی درهم در قالی ایرانی»، مجلۀ فروزش، ش20، ص 99ـ108.
[19] طاهری، صدرالدین (1391). «کهن‏الگوی شیر در ایران، میان‌رودان و مصر باستان»، نشریة هنرهای زیبا، هنرهای تجسمی، دورۀ 4، ش 49، ص 83ـ93.
[20] طاهری، صدرالدین؛ طاووسی، محمود (1386). «خدای‏بانوان باروری در جهان باستان»، مجلة مدرس هنر، ش 3، ص 41ـ56.
[21] طلایی، حسن (1394). باستان‏شناسی پیش از تاریخ بین‏النهرین، چ 4، تهران: سمت.
[22] عادل‏زاده، پروانه؛ پاشایی‏فخری، کامران (1394). «بررسی انار در اساطیر و بازتاب آن در ادب فارسی»، فصل‌نامة سبک‏شناسی نظم و نثر فارسی، س 8، ش 1، ص 361ـ374.
[23] کالیکان، ویلیام (1385). باستان‏شناسی و تاریخ هنر در دوران مادی‏ها و پارسی‏ها، ترجمۀ گودرز اسعد بختیار، چ 2، تهران: پازینه.
[24] کمبل، جوزف (1377). قدرت اسطوره، ترجمۀ عباس مخبر، تهران: مرکز.
[25] گدار، آندره (1377). هنر ایران، ترجمۀ بهروز حبیبی، چ 3، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
[26] گریمال، پیر (1376). اسطوره‏های خاورمیانه، ترجمۀ مجتبی عبدالله‏نژاد، تهران: مهشید.
[27] گیرشمن، رومن (1390). هنر ایران در دوران ماد و هخامنشی، ترجمۀ عیسی بهنام، چ 3، تهران: علمی و فرهنگی.
[28] مجیدزاده، یوسف (1367). «تاریخ‏گذاری سرسنجاق‏های مفرغی لرستان»، مجلة باستان‏شناسی و تاریخ، س3، ش اول، ص 3ـ15.
[29] محمدی‏فر، یعقوب (1383). مطالعة تطبیقی مار در تمدن ایلام با نقوش جام‏های سنگی تمدن جیرفت، (چکیده مقالات همایش شناخت و معرفی تمدن حوزة هلیل‌رود)، کرمان: انتشارات مرکز کرمان‏شناسی.
[30] میتفورد، میراندا بروس (1388). فرهنگ مصور نمادها و نشانه‏ها در جهان، ترجمۀ ابوالقاسم دادور و زهرا تاران، تهران: انتشارات دانشگاه الزهرا.
[31] میرمحمدی تهرانی، نیلوفر (1380). «بررسی و طبقه‌بندی مفرغ‏های لرستان (در موزة ایران باستان)»، پایان‏نامة کارشناسی ارشد، رشتة باستان‏شناسی، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.
[32] هال، جیمز (1380). فرهنگ نگاره‏ای نمادها در هنر شرق و غرب، ترجمۀ رقیه بهزادی، تهران: فرهنگ معاصر.
[33] هژبری نوبری، علیرضا؛ سبزی دوآبی، موسی (1390). «سنجاق‏های میله‏ای لرستان»، مجلة جامعه‏شناسی تاریخی، دورة 3، ش 2، ص 165ـ188.
[34]یشت‏ها (1347). تفسیر و تألیف ابراهیم پورداود، ج 2، چ 2، تهران: وزارت فرهنگ و هنر.
[35] یکتافر، مریم (1390). «شاهکارهای مفرغی لرستان». نشریة هنرهای تجسمی، دورة جدید، ش 12، ص 14ـ19.
[36] یاحقی، محمدجعفر (1386). فرهنگ اساطیر و داستان‏واره‏ها در ادب فارسی، تهران: فرهنگ معاصر.
[37] Cooper, J.C (1968). lIIustrated Encyclopedia of Traditional Symbols, London: Thomes and Hudson.
[38] http://www.amaday.loxblog.com/upload/a/amaday/image/fwrrfr.jpg
[40] Schmidt, E. F.; Van Loon, M.N., & Curvers, H. H (1989). The Holmes Expeditions to Luristan, Text. Chicago: Oriental Institute Publication 108.