نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مربی گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور ایران و دانشجوی دکتری جامعه‏ شناسی دانشگاه پیام نور

2 استاد گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور

3 دانشیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز

چکیده

مطالعات علمی اولیه دربارة زنان و مردان در خانواده عموماً به مطالعة ساختار و کارکرد خانواده به‏مثابة نهادی اجتماعی و نقش‏های جنسیتی زنان و مردان در آن نهاد می‏پرداختند، اما در دهه‏های اخیر، جامعه‏شناسی خانواده دستخوش نوعی تحول مضمونی شده است: تغییر تمرکز از نهاد خانواده به روابط صمیمی زنان و مردان. این تحول فکری از دگرگونی‏های عمیق در زندگی خانوادگی معاصر و تحول نقش‏های زنان و مردان در خانواده ناشی می‏شود. جامعه‏شناسان و نظریه‏پردازان خانواده نظر به این دگرگونی‏ها، و لزوم اتخاذ شیوه‏هایی متناسب برای تحلیل پیچیدگی و تنوع شدید شکل‏های خانواده در دنیای معاصر، ناگزیر به بازتعریف سرشت موضوعی خود شده‏اند که این امر زمینه را برای ظهور حوزة جدید «جامعه‏شناسی صمیمیت» فراهم کرده است. تحول و چرخش مضمونی در جامعه‏شناسی خانواده و اتخاذ رویکردی نو به روابط صمیمی زنان و مردان می‏تواند واجد دلالت‏های پژوهشی و سیاسی گوناگونی باشد. مقالة حاضر با مرور و تحلیل تحولات نظری در جامعه‏شناسی خانواده می‏کوشد بروز نوعی تحول مفهومی‌ـ یا به تعبیری، ظهور مفهوم صمیمیت‌ـ را در این حوزه برجسته کند و وضعیت کنونی دانش خانواده را در چالش با تحولات معاصر با رویکرد تحلیل انتقادی تشریح و تبیین کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Theme Turn in Contemporary Sociology of the Family: The Emergence of the Sociology of Intimacy

نویسندگان [English]

  • Abbas Lotfizadeh 1
  • Mohammad Javad Zahedi 2
  • Fatemeh Golabi 3

1 Instructor of Social Sciences Department, Payame Noor University of Iran

2 Professor of Social Sciences, Tabriz University

3 Associate Professor of Social Sciences, Tabriz University

چکیده [English]

The early scientific studies of family generally dedicated to the structure and function of the family as a social institution, but in recent decades the family has undergone a conceptual transformation: shifting the focus from the institution of family to the intimacy and intimate relationships. The theoretical development arises from profound changes of family life in the contemporary world. Sociologists and family theorists considered these changes and noticed the need to take appropriate ways to analyze the intense complexity and diversity of of the family forms in contemporary world (single parents, same-sex marriage, white marriage or Cohabitation, etc.). Thus, they were forced to redefine the nature of their subject. Today, sociologists of family shifted their focus from structural and functional analyses of the institution of family to the quality of personal life and intimate relationships of people. They preferred the Term of “sociology of intimacy” to describe contemporary research of family. The transformation and turn of the theme in the sociology of the family could have different research and political implications. Reviewing and analyzing the theoretical developments in the sociology of the family, the article seeks to highlight a conceptual development to explain the current situation of the family knowledge in challenging with contemporary changes using the critical analysis approach.

کلیدواژه‌ها [English]

  • family
  • male-female relationships
  • sociology of family
  • intimacy
  • personal relationships
  • sociology of intimacy
[1] آبوت، پاملا و کلر والاس (1380). جامعه‏شناسی زنان، ترجمة منیژه نجم عراقی. تهران: نی.
[2] آزادارمکی، تقی؛ شریفی ساعی، محمدحسین؛ ایثاری، مریم؛ طالبی، سحر (1390). «سنخ‏شناسی الگوهای روابط جنسی پیش از ازدواج در ایران»، جامعه‏پژوهی فرهنگی، س 2، ش 2، ص 1ـ34.
[3] اعزازی، شهلا (1376). جامعه‏شناسی خانواده: با تأکید بر نقش، ساختار و کارکرد خانواده در دوران معاصر، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
[4] باومن، زیگمونت (1384). عشق سیال: در باب ناپایداری پیوندهای انسانی، ترجمة عرفان ثابتی، تهران: ققنوس.
[5] برمن، مارشال (1379). تجربة مدرنیته: هر آنچه سخت و استوار است دود می‏شود و به هوا می‏رود، ترجمة مراد فرهادپور، تهران: طرح نو.
[6] برناردز، جان (1384). درآمدی به مطالعات خانواده، ترجمة حسین قاضیان، تهران: نی.
[7] بلیکی، تورمن (1389). استراتژی‏های پژوهش اجتماعی، ترجمة هاشم آقابیگ‏پوری، تهران: جامعه‏شناسان.
[8] تقوی، نعمت‏الله (1381). جامعه‏شناسی خانواده، تهران: دانشگاه پیام نور.
[9] خلج‏آبادی فراهانی، فریده؛ مهریار، امیرهوشنگ (1389). «بررسی نقش خانواده در ارتباطات با جنس مخالف قبل از ازدواج در دختران دانشجو در تهران»، خانواده‏پژوهی، س 6، ش 24، ص 449ـ468.
[10] ریتزر، جورج؛ گودمن، داگلاس (1390). نظریة جامعه‏شناسی مدرن، ترجمة عباس لطفی‏زاده و خلیل میرزایی، تهران: جامعه‏شناسان.
[11] عبدی، عباس (1393). مقدمه‏ای بر پژوهش در جامعه‏شناسی خانواده در ایران، تهران: نی.
[12] سگالن، مارتین (1370). جامعه‏شناسی تاریخی خانواده، ترجمة حمید الیاسی، تهران: مرکز.
[13] سیدمن، استیون (1386). کشاکش آرا در جامعه‏شناسی، ترجمة هادی جلیلی، تهران: نی.
[14] صفایی، مهشید (1390). «جوانان و عشق؛ تأثیر زمینة اجتماعی در مفهوم‏پردازی رابطة عاشقانه»، مطالعات اجتماعی‌ـ روان‏شناختی زنان، س 9، ش 2، ص 81ـ104.
[15] فاکس جنوویس، الیزابت (1381). «زنان و آیندة خانواده»، ترجمة اصغر افتخاری و محمد تراهی، مطالعات راهبردی زنان، پاییز، ش 17، ص 232ـ243.
[16] کاستلز، مانوئل ([1996]1380). عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ (ج 2: قدرت هویت)، ترجمة حسن چاوشیان. تهران: طرح نو.
[18] گراگلیا، کارولین (1385). «آرامش در خانه» (خلاصه‏ای از کتاب Domestic Tranquility: A Brief Against Feminism)، ترجمة مریم فرهمند، فصل‌نامة شورای فرهنگی اجتماعی زنان، س 9، ش 33، ص 147ـ204.
[19] گیدنز، آنتونی (1378آ). پیامدهای مدرنیت، ترجمة محسن ثلاثی، تهران: مرکز.
[20] گیدنز، آنتونی (1378ب). تجدد و تشخص: هویت شخصی، ترجمة ناصر موفقیان، تهران: نی.
[21] گیدنز، آنتونی؛ با همکاری کارن بردسال (1386). جامعه‏شناسی، ترجمة حسن چاوشیان، تهران: نی.
[22] مرکز پژوهش‏های مجلس شورای اسلامی (1393). ازدواج موقت و تأثیر آن بر تعدیل روابط نامشروع جنسی.
[23] وکیلی، شروین (1383). «دگردیسی صمیمیت» (معرفی و مرور کتاب The Transformation of Intimacy آنتونی گیدنز). کتاب ماه علوم اجتماعی، اسفند 1383، ش 89، ص 71ـ75.
 [24] Afary J. (2009). Sexual Politics in Modern Iran. New York: Cambridge University Press.
[25] Beck U. (1992[1986]). Risk Society: Towards a New Modernity. Translated by Ritter M. London: Sage Publications.
[26] Beck U, Beck-Gernsheim E. (1995[1990]). The Normal Chaos of Love. Translated by Ritter M and Wiebel J. Cambridge: Polity Press.
[27] Benston M. (1972). “The political economy of women’s liberation,” in Women in a Man-made World, edited by Glazer-Malbin and Waehrer, Chicago: Rand McNally.
[28] Blatterer H. (2015). Everyday FriendshipsIntimacy as Freedom in a Complex World. Palgrave Macmillan.
[29] Bradbury T, Karney B. (2010). Intimate Relationships. New York: W.W. Norton.
[30] Castells M. (1997). The Power of Identity: The Information Age: Economy, Society, and Culture. Malden: Blackwell.
[31] Das N. (2013). Processes of Negotiating Intimate Heterosexual Identities and Relations: Narratives of Three Generations of Urban Middle-class Bengalis living in Kolkata, India. A thesis for the degree of Doctor of Philosophy, University of Birmingham. Department of Political Science and International Studies.
[32] Dermott E, Seymour J. (2011). “Developing ‘ Displaying Families’: A Possibility for the Future of the Sociology of Personal Life”, in Displaying Families: A New Concept for the Sociology of Family Life, Edited by Dermott E and Seymour J, New York: Palgrave Macmillan.
[33] Easthope H, Liu E, Burnley I, Judd B. (2013). “We're a family - it makes sense to live together: Multigenerational households in Sydney and Brisbane,” State of Australian Cities Conference, City Futures Research Centre, University of New South Wales.
[34] Finch J and Morgan D. (1991). “Marriage in the 1990s” in Marriage, Domestic Life and Social Change, Edited by Clark D., London: Routledge.
[35] Firestone S. (1972). The Dialectic of Sex, London: Paladin.
[36] Gabb J. (2008). Researching Intimacy in Families, New York: Palgrave Macmillan.
[37] Giddens A. (1992). The Transformation of Intimacy: Sexuality, Love and Eroticism in Modern Societies. Cambridge: Polity Press.
[38] Gillies V. (2003). “Family and Intimate Relationships: A Review of the Sociological Research”. Families & Social Capital ESRC Research Group. Working Paper No. 2.
[39] Goodwin R. (2008). Changing Relations: Achieving Intimacy in a Time of Social Transition. Cambridge: Cambridge University Press.
[40] Illouz E. (2012). Why Love Hurts: A Sociological Explanation, Cambridge: Polity Press.
[41] Jamieson L. (1998). Intimacy: Personal Relationships in Modern Societies. Cambridge: Polity.
[42] Jamieson L. (2005). “Boundaries of intimacy,” in Families in Society: Boundaries and relationships. Edited by McKie L and Cunningham-Burley S, pp. 189-206, Bristol: Policy Press.
[43] Jamieson L, Morgan D, Crow G, Allan G. (2006). “Friends, Neighbours and Distant Partners: Extending or Decentring Family Relationships?” Sociological Research Online, 11(3).
[44] Johnson P. (2009). “Making Sense of Intimacy: A Contest Between Love and Friendship,”in Intimate Explorations: Reading Across Disciplines, Edited by Cervantes-Carson A. & Oria B. Oxford: Inter-Disciplinary Press.
[45] Luhmann N. (1986). Love as Passion: The Codification intimacy. Translated by Jeremy Gaines and Doris L. Jones. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
[46] Luhmann N. (2010). Love: A Sketch. Edited by Kieserling A., and Translated by Cross K. Cambridge: Polity Press.
[47] Mahdavi P. (2005). “Women, Gender and Sexualities: Modern Sex Education Manuals: Iran” in Encyclopedia of Women in Islamic Cultures. Edited byJoseph S. and Najmabadi A., Harvard Press.
[48] Mahdavi P. (2007). “Iran’s Cyber-Sexual Revolution,” ISIM Review (Institute for the Study of Islam in the Modern World), Spring 2007.
[49] Mahdavi P. (2007). “Passionate uprisings: the Intersection of Sexuality and Politics in Post-revolutionary Iran”. Culture, Health & Sexuality. 9(5). PP 445–457.
[50] Mahdavi P. (2010). “Youth, Sexuality and Politics in Post-Revolutionary Iran,” in Handbook on Sexuality, Health and Human Rights. Edited by Aggleton P. and Parker R., Routledge.
[51] Malinowski B. (1913). The Family among the Australian Aborigines: a Sociological Study. London: University of London Press.
[52] Mancillas C. (2007). “Intimacy and Identity in Mexican Couples: When Poverty Prevails”, Congreso Persons, Intimacy & Love: Probing the Boundaries, Inter-Disciplinary. Net, Salzburgo, Austria, del 20 al 22 de marzo.
[53] May V. (2011). Sociology of Personal Life. London: Palgrave Macmillan.
[54] Mjöberg J. (2009). “Challenging the Idea of Intimacy as Intimate Relationships: Reflections on Intimacy as an Analytical Concept,”in Intimate Explorations: Reading across Disciplines, Edited by Cervantes-Carson A. & Oria B. Oxford: Inter-Disciplinary Press.
[55] Morgan D. H. J. (1975). Social Theory and the Family, London: Routledge.
[57] Najmabadi A. (2004). “The Morning After: Travail of Sexuality and Love in Modern Iran”. International Journal of Middle East Studies, Vol. 36, No. 3 (Aug., 2004), PP 367-385.
[58] Najmabadi A. (2005). Women with Mustaches and Men without Beards: Gender and Sexual Anxieties of Iranian Modernity, Berkeley and Los Angeles: University of California Press.
[59] Najmabadi A. (2013). Professing Selves: Transsexuality and Same-sex Desire in Contemporary Iran, Durham and London: Duke University Press.
[60] Nealon J. and Giroux S. S. (2012). The Theory Toolbox: Critical Concepts for the Humanities, Arts, and Social Sciences, Lanham: Rowman & Littlefield Publishers.
[61] Newman D. M. and Grauerholz E. (1999). Sociology of Families. Douglas, Pennsylvania: Pine Forge Press.
[63] Parsons T. (1955). “The American Family: Its Relations to Personality and to the Social Structure,” in Family, Socialization and Interaction Process, edited by Parsons T. and Bales R. F., London: Routledge and Kegan Paul.
[64] Radcliffe-Brown A. (1924). “The Mother's Brother in South Africa,” South African Journal of Science, 21, PP 542-555.
[65] Rampage C. (1994). “Power, gender, and marital intimacy,” Journal of Family Therapy, No. 16, PP 125-137.
[66] Roseneil S. and Budgeon S. (2004). “Cultures of Intimacy and Care Beyond ‘the Family’: Personal Life and Social Change in the Early 21st Century,” Current Sociology. March 2004, Vol. 52(2). PP 135–159.
[67] Smart C. (2007). Personal Life: New Directions in Sociological Thinking. Cambridge: Polity Press.
[68] Stone L. (1977). The Family, Sex and Marriage in England 1500-1800. New York: Harper and Row.
[69] Strandell J. (2012). On the Possibilities and Impossibilities of Love: Mapping the discursive field of love-relationships, its components, conflicts and challenges. Master’s thesis in Sociology. Halmstad University, School of Social and Health Sciences.
[70] Van Hooff J. (2013). Modern Couples: Continuity and Change in Heterosexual Relationships, Farnham: Ashgate Pub Co.
[71] Wirth L. (1938). “Urbanism as a way of life”, American Journal of Sociology, No. 44, PP 1-24.
[72] Wynne L. (1988). “An epigenetic model of family process,” in Family Transitions: Continuity and Change over the Life Cycle. Edited by C. Falicov, New York: Guilford.
[73] Yoo H. (2013). Couple Intimacy and Relationship Satisfaction: A Comparison Study between Clinical and Community Couples, A Thesis for the Degree Doctor of Philosophy in the Graduate School of the Ohio State University.
 [74] Illouz, E. (2012). Why Love Hurts: A Sociological Explanation, Cambridge: Polity Press.
[75] Richardson, D. (1996). “Heterosexuality and Social Theory”. In Theorising Heterosexuality: Telling it Straight. Edited by Richardson, Diane. Buckingham: Open University Press. PP 1-20.