نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه تاریخ دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران

چکیده

مجلس شورای اسلامی به موجب قانون اساسی یکی از نهادهای مهم مردم‌سالار است و از منظر قانون‌گذاری و میزان اختیارات آن صحنة رقابت نیروهای سیاسی و اجتماعی است. انتخابات در این دوره‌ها در موقعیت متفاوتی برگزار شد. با رحلت بنیان‌گذار جمهوری اسلامی، پایان جنگ تحمیلی و شروع دولت سازندگی فضای سیاسی کشور تغییر کرد. در رقابت بین نیروهای موسوم به خط امام(ره) یا مکتبی دو جریان سیاسی اصول‌گرا (راست) اصلاح‌طلب (چپ) شکل گرفت. آن‌ها برای کسب اکثر کرسی‌های پارلمان به رقابت پرداختند. در این دوره‌ها، تعداد داوطلبان و نمایندگان زن نسبت به دوره‌های پیشین بیشتر شد. زنان نماینده براساس سیاست‌های کلی نظام با تصویب قوانینی برای حفظ تحکیم خانواده و احیای حقوق مادی و معنوی، زمینه‌های مشارکت بیشتر در عرصه‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را فراهم کردند. این مقاله در پی آن است با رویکرد توصیفی تحلیلی به نقش و عملکرد زنان نماینده در این دوره‌ها بپردازد و فرضیة پژوهش این است: نمایندگان زن در این دوره‌ها با عنایت به آموزه‌های اسلامی و اسناد بالادستی و درک جایگاه زن با تصویب قوانینی به پیشرفت موقعیت زنان در جامعة ایران کمک کردند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Role of Female Representatives in Iranian Islamic Parliament (Third and Fourth Periods)

نویسنده [English]

  • Nouredin Nemati

Associate Professor, Department of History, Faculty of Literature and Humanities, University of Tehran

چکیده [English]

Iran’s Islamic parliament is the most important democratic institution of the country. Social and political groups try hard to get in the parliament due to its legislative powers and wide range jurisdiction. The third and fourth periods of the Islamic Parliament elections were held under different circumstances. After the death of Imam Khomeini and the end of the war, and beginning of the Sazandegi-government, we observed a change in the political situation in Iran. In the rivalry between the groups called followers of Imam and traditional groups, two main movements of Principle followers (right) and Reformists (left) were formed. They tried to obtain a major role in the parliament, and in this period the number of female candidates (and consequently female MPs) increased in comparison with the previous periods. The female representatives had played a major role in passing legislative bills regarding family and women’s right and encouraged more participation of women in social, cultural, economic and political spheres. This paper intends to approach this role from a descriptive perspective and study how the female representative within the framework of constitutional limits and Islamic teachings could develop the women’s position in the society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Parliament
  • female representatives
  • supportive laws
  • election
[1] جهان‌محمدی (۱۳۸۹). مجلس شورای اسلامی دورة سوم، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
[2] رجبی، شهناز (۱۳۸۴). قوانین، طرح‌ها و لوایح مربوط به زنان خانواده و کودکان در مجلس شورای اسلامی دورة سوم، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
[3] رجبی شهناز (۱۳۸۳). قوانین طرح‌ها و لوایح مربوط به زنان خانواده و کودکان در مجلس شورای اسلامی دورة چهارم، تهران: مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی.
[4] رجبی، شهناز (۱۳۸۹). مروری بر قوانین هفت دوره مجلس شورای اسلامی در مورد زنان و خانواده، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
[5] رجبی، شهناز؛ توپچیانی، محمد؛ تقوی، هادی (۱۳۹۲). مطالعات تطبیقی (3)، جایگاه زنان نماینده از دورة اول تا نهم، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
[6] روزنامة اطلاعات (۱۳۶۷). تهران: انتشارات اطلاعات، ش ۱۸۴۲۴.
[7] روزنامة جمهوری اسلامی (۱۳۶۶). تهران: انتشارات جمهوری، ش 2551.
[8] روزنامة کیهان ( 1367). تهران: انتشارات کیهان، ش 13332.
[9] سجادی‌پور، هادی (۱۳۸۸). مجلس شورای اسلامی دورة چهارم، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
[10] شادلو، عباس (۱۳۸۶). جستاری تاریخی پیرامون تکثیرگرایی در جریان اسلامی و پیدایش جناح راست و چپ مذهبی، تهران: وزرا.
[11] شارعی، عباس (۱۳۹۶). تاریخ تحولات سیاسی مجلس شورای اسلامی  تهران: سرو اندیشه.
[12] مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی دورة سوم (1370). جلسة 402، ص8281.
[13] مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی دورة سوم (1370). جلسة 402، ص8286.
[14] مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی دورة سوم (2/7/1370). جلسات 402، 403: ص 8305.
[15] مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی دورة سوم (12/10/1396). جلسة 316، ص6222ـ6224.
[16] مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی دورة سوم (16/10/1369). جلسة 317، ص6443ـ6445.
[17] مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی دورة سوم (17/8/1368). جلسات 17و 164: ص 3351.
[18] مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی دورة سوم (13/5/1371). جلسة 14، ص6596ـ5697.
[19] مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی دورة چهارم (21/5/1371). جلسة 18، ص220ـ238.
[20] مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی دورة چهارم (18/6/1371). جلسة 27، ص392ـ410.
[21] مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی دورة چهارم (29/6/1371). جلسة 28، ص410ـ428.
[22] مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی دورة چهارم (2/6/1371). جلسات 86، 87، 92: ص 1698ـ1820.
[23] مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی دورة چهارم (7/7/1372). جلسات 124، 144، 148: ص 2853ـ2870.
[24] مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی دورة چهارم (7/9/1372). جلسة 167: ص 3179ـ3195.
[25] مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی دورة چهارم (1/12/1372). جلسة 198: 3779ـ3784.
[26] مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی دورة چهارم (30/8/1372). جلسة 264: ص 5067ـ5085.
[27] مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی دورة چهارم (22/12/1374). جلسة 322، ص8542ـ5826.
[28] مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی دورة چهارم (2/3/1375). جلسة 407، ص7687ـ7684.
[29] مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی دورة چهارم ( 2/3/1375). جلسة 434، ص8063ـ8038.