نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشکدة هنر و معماری، دانشگاه شیراز

2 استادیار گروه هنر، دانشکدة هنر و معماری، دانشگاه شیراز

چکیده

سینما به‌منزلة رسانه‌ای که به کسب پایگاهی مستحکم در میان مردم موفق شده، علاوه بر جنبه‏های هنری از مناظر دیگری نظیر جامعه‏شناسی نیز قابل تحلیل و بررسی است. نظریۀ بازتاب یکی از نظریاتی است که زیرمجموعة جامعه‏شناسی سینما قرار می‏گیرد و از دیدگاهی به مقولة سینما می‏نگرد که وجود ارتباط تنگاتنگ و گسست‌ناپذیر بین فیلم‏های تولیدشده در یک بافتار اجتماعی با خود آن بافتار، به‌طور عام، و نهادهای سازندۀ آن، به‌طور خاص، را اجتناب‌ناپذیر می‏داند. در این پژوهش، سعی بر این است تا با تکیه بر این موضع فکری نقش اجتماعی کاراکترهای زن موجود در فیلم‏های ساخته‌شده بین سال‏های 1390ـ1396 به روش تحلیل محتوای کیفی واکاوی شود. انتخاب این بازة زمانی به دلیل نزدیکی به زمان نگارش مقاله (1397) و به تبع آن نزدیکی به بافت جامعۀ امروز مخاطبان است. جامعۀ آماری مورد نظر به طور هدفمند از بین فیلم‏های برنده‌شده در بخش‏های بهترین فیلم، بهترین فیلم‌نامه و بهترین فیلم از دید تماشاگران جشنوارة فجر این دوره انتخاب شده است. در بخش اصلی نیز، تحلیل نقش اجتماعی شخصیت‏ها براساس پنج شاخصه، که به باور نگارندگان جوانب مختلف نقش اجتماعی زن در سینما را مورد پوشش قرار می‏دهد، صورت می‏پذیرد: 1. ژانر فیلم‏ها، 2. طبقة اجتماعی شخصیت‏ها، 3. نوع شغل شخصیت‏ها، 4. خودکارآمدی اجتماعی شخصیت‏ها و 5. کنشگری شخصیت‏ها؛ تا از این طریق جایگاه اجتماعی زنان، به‌عنوان تشکیل‏دهندگان نیمی از جمعیت ایران‌ـ به‌واسطۀ تشریح تصویر ارائه‌شده در سینمای این شش سال‌ـ مشخص شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluating the Social Role of Women in Iranian Cinema (2011-2017)

نویسندگان [English]

  • Sepideh Amiri 1
  • Fathollah Zare Khalili 2

1 Master Student of Art Studies. Faculty of Art and Architecture. University of Shiraz

2 Assistant Professor. Faculty of Art and Architecture. University of Shiraz

چکیده [English]

Cinema, as a medium that has gained a solid standing amongst popular institutions, can be analyzed and explored in addition to artistic aspects, such as sociology. Reflection theory is one of the theories underlying the sociology of cinema believe in a close and unbreakable link between films produced in a social context with that context itself in general and its constitutive institutions in particular. In this study, we try to analyze the social role of female characters in films made between 2011-2017, using qualitative content analysis method, based on this intellectual position. The target population was purposely selected from the list of the winners of the Best Film, Best Script and Best Film sections from the viewers of the Fajr Festival. In the main section, the analysis of the social role of the characters is based on five characteristics: i) The genre of movies, ii) The social class of the characters, iii) The type of the characters' work, iv) social self-efficacy of the characters, and v) characters' actions. Therefore, the position and social status of women as half of Iran population is determined through the depiction of the woman presented in the cinema of these six years.

کلیدواژه‌ها [English]

  • social role
  • woman
  • reflection theory
  • Iranian cinema
[1] انگلس، فردریش (1358). نقش کار در تبدیل میمون به انسان، ترجمة باقر قلیایی، تهران: مترجم.
[2] راودراد، اعظم؛ زندی، مسعود (1385). «تغییرات نقش زن در سینمای ایران»، مجلة جهانی رسانه، دورة اول، ش 2، ص 23ـ50.
[3] زرین‏کوب، عبدالحسین (1392)، ارسطو و فن شعر، تهران: امیرکبیر.
[4] ﺳﺎروﺧﺎﻧﻰ، باقر (1370). دایرۀ‌المعارف علوم اجتماعی، تهران: کیهان.
[5] عبدالخانی، لنا؛ نصرآبادی، محمد (1390). «بازنمایی نقش زنان در سینما (سیاست‌گذاری‌های فرهنگی در سینمای قبل و پس از انقلاب اسلامی)»، مجلة زن و فرهنگ، دورة 3، ش 10، ص87ـ96.
[6] کالکر، رابرت (1384). فیلم، فرم و فرهنگ، ترجمة بابک تبرایی. تهران: بنیاد سینمایی فارابی.
[7] کراکائر، زیگفرید (1377). از کالیگاری تا هیتلر (تاریخ روان‌شناختی سینمای آلمان)، ترجمة فتح‏الله جعفری‏جوزانی، تهران: سورة مهر.
[8] کسرائی، محمدسالار؛ مهرورزی، پروشات (1396). «بازنمایی نقش اجتماعی زنان در سینمای پس از انقلاب ایران مطالعة موردی دو فیلم یه حبه قند و فروشنده»، مجلة جامعه‌پژوهی فرهنگی، دورة 8، ش4، ص 19ـ159.
[9] ﻛﻴﻮﻳﺴﺘﻮ، پیتر (1378). اندیشه‏های بنیادی در جامعه‏شناسی، ترجمة منوچهر صبوری. تهران: نی.
[10] معافی غفاری، فرزاد (1391). «کنش و دیالوگ در نمایش رادیویی»، ماهنامة صدای جمهوری اسلامی ایران، س 11، ش 67، ص73ـ79.
[11] مهرابی، مسعود (1397). تاریخ سینمای ایران (از آغاز تا سال 1357)، تهران: نظر.
[12] Bufkin, J. (2003). The Representation of Ethno-racial Minorities and Women inModern Movies. available in (www. ingenta. com)
[13] Chelimsky, Eleansor. (1989). Content analysis: A methodology forstructuring and analyzing written material. Publish by: united states General Accounting Office (GAO), PP 6-7
[14] Hagedoorn, M., & Molleman, E. (2006). “Facial disfigurement in patients with head and neck cancer: The role of social self-efficacy”, Health Psychology, 20, PP 613-619.
[15] Herman, David, Manfred Jahn and Marie-Laure Ryan (2005).RoutledgeEncyclopedia of Narrative Theory. New York: Routledge.
[16] Muris, p. (2001). “A. Brief Questionaire for Measuring Self-EfficacyIn Youths”, Journal of Psychology and Behavioral Assessment. 23(3), PP 145-149. available in (www. ingenta. com).