نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکدة علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز

2 کارشناسی ارشد دانشکدة علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز

چکیده

آثار هنری در هر جامعه مجموعه اطلاعاتی از وضعیت اجتماعی به‌دست می‌دهد که می‌توان با رمزگشایی و درک آن به ویژگی‌های جامعة معاصر دست یافت. آثار موسیقی نیز به‌منزلة نوعی هنر و رکن مهمی از نظام فرهنگی، از طریق ارائه و نمایش مفهوم زن، نقش درخور توجهی در بازتاب مناسبات جنسیتی جوامع دارد. موسیقی سنتی ایران به‌منزلة هنری که در فضای فرهنگی‌ـ اجتماعی ایران تولید شده است می‌تواند در شناخت شاخصه‌های فرهنگی جامعة ایران مؤثر باشد. پژوهش حاضر با موضوع بازنمایی زن در موسیقی سنتی دهة 1360 در ایران، به دنبال کشف چگونگی بازنمایی و تصویر زن در اشعار خوانده‌شده در این آثار است. این پژوهش با روش تحلیل محتوای کیفی انجام شده است و با استفاده از نظام مقوله‌بندی استقرایی به تحلیل محتوای 53 شعر از 43 آلبوم منتشر‌شده در دهة 1360 پرداخته است. حاصل این تحلیل با دوازده مفهوم، ذیل سه عنوان زن به‌مثابة ابژة عشق سالم، زن به‌مثابة ابژه‌ای اجتماعی و زن به‌مثابة ابژة عشق رمانتیک و اروتیک و مقولة مرکزی زن به‌مثابة ابژة عشق کامل مقوله‌بندی شده است. تحلیل محتوای اشعار حاکی از حضور حداقلی زنان در عرصة عمومی و اجتماعی است و دیدی منفی در قالب کدهای فرهنگی به آنان وجود دارد. با‌این‌حال، زن در عرصة خصوصی در قالب رابطه‌ای عاشقانه و به‌عنوان ابژة عشق مرد جایگاه برجسته‌ای دارد و عشق سالم با ویژگی تقارن و پیش‌شرط برابری به وی ابراز شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Representation of the Status of Women in Traditional Music in 1981

نویسندگان [English]

  • Esfandiar Ghafari Nasab 1
  • Fatemeh Refahat 2

1 Associate Professor, Faculty of Social Sciences, Shiraz University

2 M.Sc., Faculty of Social Sciences, Shiraz University

چکیده [English]

In any society, artworks present a set of information about the social status, which by decoding and understanding the language, one can realize the features of the contemporary society. Music artworks, as an art and an important element of the cultural system, have a significant role in shaping and reflecting the societies’ gender relations by displaying the concept of woman and different kinds of femininity. Iranian traditional music, as an art produced and published in socio-culture environment of Iran, can be effective in identifying the cultural characteristics of Iran. This study with the subject of the representation of women in Iranian traditional music in the sixties (1980s), want to explore the ways of women's displaying and women’s image in the lyrics of these works. This study is conducted based on a qualitative approach and qualitative content analysis method. Using inductive categorical system, this study performed the content analysis of 35 poems from 35 albums published in that decade. The results of this analysis with 21 concepts are categorized into three titles named the woman as social object, the woman as romantic and erotic love object, and the central category of woman as perfect love object. Analysis of the status of woman in this love relationship can show the state of woman’s representation in both the private and the public arenas. The content analysis of the lyrics indicates the weak presence of women in public and social arenas and a negative view in the form of cultural codes towards them. However, in private arena, the woman has an outstanding position in love relationships and as man’s love object. A healthy love with having symmetry and a prerequisite of equality is expressed towards her. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • woman
  • representation
  • traditional music
  • perfect love
[1] آریان‏پور، امیرحسین (1354). اجمالی از تحقیق ا. ح آریان‏پور دربارة جامعه‏شناسی هنر، تهران: انجمن کتاب دانشجویان دانشکدة هنرهای زیبا.
[2] استراس و کوربین، آنسلم و جولیت (1393). اصول روش تحقیق کیفی‌ـ نظریه مبنایی رویه‌ها و شیوه‏ها، ترجمة بیوک محمدی، چ 3، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
[3] ایمان، محمد‌تقی؛ زنجری، نسیبه؛ اسکندری‌پور، ابراهیم، (1389). «کندوکاو سیستم معانی ذهنی مصرف‌کنندگان موسیقی»، مجله تحقیقات فرهنگی ایران، س 3، ش 12، ص 85ـ112.
[4] بیات، حسین (1387). «سرگردانی میان معنا و بی‏معنایی (جایگاه شعر در موسیقی عامه‌پسند امروز)» پژوهش‏های ارتباطی، ش 53، ص33ـ50.
[5] پیرایش، علی (12/1/1396). سایت مؤسسة فرهنگی و اطلاع‌رسانی تبیان، www.tebyan.net.
[6] پیرو، فرزانه (1391). «مطالعة تحلیل محتوای نگرش نسبت به زن در موسیقی رپ فارسی»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، رشتة مطالعات زنان، دانشکدة مدیریت اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز.
[7] چراغی کوتیانی، اسماعیل (۱۳۹۰). «هنر و زیباشناسی فمنیسم»، مجلة معرفت فرهنگی اجتماعی، ش اول، ص۲۹ـ54.
[8] راودراد، اعظم (1386). «جامعه‏شناسی اثر هنری»، پژوهش‏نامه فرهنگستان هنر، ش 2، ص 66ـ 91.
[9] رپاپورت، الیزابت (1389). دربارة آیندة عشق: روسو و فمنیست‏های رادیکال، ترجمة آرش نراقی، کتابناک: www.ketabnak.com.
[10] ریتزر، جورج (۱۳۸۹). نظریة جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمة محسن ثلاثی، چ 16، تهران: علمی.
[11] زاهد زاهدانی، سید سعید؛ کاوه، مهدی (۱۳۹۴). جامعه‌شناسی هنر از نگاه نو، شیراز: دانشگاه شیراز.
[12] ساسانی، فرهاد (1386). «دلالت یا تداعی؟ روند شکل‏گیری معنا در موسیقی»، فصل‏نامة زیبا‌شناخت، ش 17، ص 245ـ266.
[13] سالومون، روبرت (1386). «فضیلت عشق اروتیک»، ترجمة آرش نراقی، کتاب نقد، ش 43، ص 320ـ356.
[14] سیدمن، استیون (۱۳۹۳). کشاکش آرا در جامعه‌شناسی، ترجمة هادی جلیلی، چ 17، تهران: نی.
[15] عبدی، حمزه؛ گلزاری، محمود (1389). «ارتباط میان سبک‏های عشق و ویژگی‏های شخصیتی»، روان‌شناسی و دین، ش 3، ص 53ـ74.
[16] فاضلی، محمد (۱۳۸۴). «جامعه‌شناسی مصرف موسیقی»، فصل‌نامة مطالعات فرهنگی و ارتباطات، ش ۴، ص ۲۷ـ۵۴.
[17] فاضلی، محمد (۱۳۸۴). «نگاهی به هفت نسل پژوهش در جامعه‌شناسی موسیقی (در جست‌وجوی جایگاه شنونده)»، فصل‌نامة فرهنگ و آهنگ، ش ۶، ص ۳۲ـ۳۵.
[18] فاضلی، نعمت‌الله؛ ملکی، ابراهیم (۱۳۹۰). «بازنمایی زنان در ترانه‏های فولکوریک زبان کردی»، فصل‌نامة مطالعات میان‌فرهنگی، ش ۱۶، ص ۶۴ـ86.
[19] قاسمی وحید؛ صمیم، رضا (1387). «مطالعه‏ای پیرامون رابطة قشربندی اجتماعی و مصرف فرهنگی با استفاده از داده‏هایی در زمینة مصرف موسیقایی در شهر تهران»، مجلة جامعه‏شناسی ایران، ش9، ص80ـ101.
[20] قاسمی، وحید؛ میرزایی، آیت‏الله (1385). «جوانان و هنجارهای رسمی و غیر‌رسمی موسیقی پاپ»، مطالعات جامعه‏شناسی، ش 8، ص 98ـ123.
[21] کوثری، مسعود؛ مولایی، محمد‌مهدی (۱۳۹۱). «روایت‏های مردانگی در موسیقی رپ و چالش‏های مردانگی هژمونیک»، مجلة جامعه‌شناسی ایران، ش 4، ص 151ـ177.
[22] مسجدی‏زاده، نیلوفر (26/1/1396). جامعه‏شناسی هنر www.sociologyofiran.com.
[23] نظری، نجمه؛ کمالی، راهله (1394). «عشق از دیدگاه سعدی و اریک فروم»، پژوهش‏نامة ادب غنایی، ش 24، ص 267ـ283.
[24] نوزیک، روبرت (1386). «پیوند عشق»، ترجمة آرش نراقی، کتاب نقد، ش 43، ص 357ـ380.
[25] ودادهیر، ابوعلی؛ امینیان، احسان؛ طباطبایی، آسیه سادات؛ سلمانی، محمدجواد (1390). «جوانان و موسیقی پاپ: بررسی جامعه‏شناختی عوامل اجتماعی‌ـ فرهنگی مرتبط با گرایش دانشجویان دانشگاه تربیت معلم به موسیقی پاپ»، مجلة مسائل اجتماعی ایران، ش 9، ص 167ـ194.
[26] Armstrong, Edward (2001). ‘A Content Analysis of the Portrayals of Violence Against Woman in Rap Music’ Journal of Criminal and Popular Culture, 8 (2), PP 96 – 126.
[27] Goffman, Erving (1997). Goffman Reader, Edited and Introduction by Chales Lemert and Ann Branaman, Oxford: black well publisher Ltd.s.
[28] Mayring, philip (2014). Qualitative content- theoretical founation, basic procedures and software solution Klagenfurt, Austria: SSOAR.
[30] Mcintosh, Curtney (2010). ‘The Relationship Between Consumption of Hip hop Media and Repoerted Sexual Behavior Among African – American Emegin adults Proquest Jimi dissertation publishing. the Chicago school of professional psychology, PP 1 – 132.
[31] Mignonkucia, Janet (2011). ‘ The impact of rap music on audience values structure’ University of Southern Missippi. School of Mass Communication and Journal. P.258.
[32] Philipov,D.(2006). ‘Soon, Later, or ever? The impact of Anomie and Social Capital on Fertility Intentions’ Bulgaria Studies, 3, PP 289- 308.
[34] Weitzer, Ronald& Kubrin, Charise (2009). ‘Misogyny in Rap and Masculinities’ The Gorge Whashington University, whashington D. C. 15 (4), PP 46 – 56.
[35] Zang, Yan & Barbara M, Wildenuth (2009). ‘Qualitative Analysis of Content: Applications of Social Research Metods to Question in Information and Library Science. West port, Connecticut, USA: Libraries Unlimitad, First Edition.