نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار دانشکدة معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز
2 دانشجوی ارشد معماری دانشگاه هنر اسلامی تبریز
چکیده
زنان، به گواهی تاریخ، هرگاه فرصت یافتهاند شایستگیهای خویش را در حوزههای فرهنگی، هنری و معماری به نمایش گذاشتهاند. زنانِ بانی، بهویژه در دورة تیموری، در ایجاد و گسترش تزئینات و موتیفهای مرتبط با مفاهیم زنانه نقش پررنگی داشتهاند. هدف اصلی این پژوهش بازنمایی و خوانشی از معماری ایرانیـ اسلامی براساس مؤلفههای بصری جنسیت و با محوریت زنانگی در معماری است. بنابراین، به منظور نزدیکشدن به اهداف پژوهش، ابتدا مرور مفاهیم مرتبط با موضوع جنسیت در روندِ تاریخی آن مورد نیاز بود که در ادامه سنجههای جنسیت و زنانگی در نمونهموردی انتخابی استخراج شده و مورد بررسی قرار گرفته است. شایان ذکر است که در راستای تعیین هویت جنسیتیِ شاخصهای بصری، گریزی به حوزههای فلسفی، روانشناسی تکاملی، روانکاوی، مستندات و شواهد تاریخی و پژوهشهای متأخرتر در مورد جنسیت اشیا و محصولات صورت گرفته است. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که در مسجد گوهرشاد از دلالتهای بصریِ مرتبط با مفاهیم مردانه به نفع زنانگی کاسته شده است که یکی از دلایل مهم این موضوع میتواند حضور پررنگ زنان در عرصة سیاست و معماری باشد که سرآمد آنها «گوهرشادآغا» بود.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Re-visiting the Expression of Femininity in Timurid Architecture with Emphasis on Visual Components (Case Study: Goharshād Mosque of Mashhad)
نویسندگان [English]
- Masoud Vahdat Talab 1
- Shahram Heyrari 2
1 Assistant Professor, Tabriz Islamic Art University
2 Master of Architecture, Tabriz Islamic Art University
چکیده [English]
Throughout history, women have exhibited their talents in the cultural, artistic and architectural features whenever they had the opportunity. Patron women, especially in the Timurid era, have also played a significant role in the creation and development of ornaments and motifs related to feminine concepts. The current study attempts to represent and re-read the Iranian-Islamic architecture based on the visual components of gender focusing on the concept of femininity in architecture. For this purpose, we initially reviewed the concepts related to gender and then examined the indications related to gender and femininity in the case study. It should also be noted that in order to determine the gender identity of visual attributes, we were required to discuss the same idea in philosophy, evolutionary psychology, psychoanalysis as well as recent research on the gender of objects. The results indicated that visual manifestations associated with masculine concepts have reduced in favor of feminine ones in Goharshād Mosque of Mashhad. One of the main reasons could be the strong presence of women in politics and architecture whose leading figure was Goharshād Āghā.
کلیدواژه‌ها [English]
- Iranian-Islamic architecture
- Timurid period
- Goharshād Mosque of Mashhad
- visual components of gender
- femininity
)