زن در فرهنگ و هنر

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

شرایط و ضوابط ارسال مقاله

راهنمای تنظیم مقاله

فرم ها

راهنمای دریافت شناسه ارکید

راهنمای ثبت نام در پابلونز

داوران

واکاوی زباهنگ مردسالاری و زن‌سالاری در فرهنگ ایرانی: مقایسۀ موردی فیلم‌های سینمای ایران در دهه‌های 1360و0 139

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد آموزش زبان انگلیسی و روان‏شناسی تربیتی، دانشگاه فردوسی مشهد

2 استادیار آموزش زبان انگلیسی، گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه گلستان

3 کارشناس ارشد زبان‏شناسی همگانی، دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

پژوهش پیش‏رو بر آن است تا در بستر الگوی هایمز [39] به بررسی زباهنگ «مردسالاری» و «زن‏سالاری» در فیلم‏های ایرانی بپردازد. این پژوهش از نوع کیفی و توصیفی بوده و درحقیقت انتخاب زباهنگ‏ها با هدف بررسی تفکرات و تغییر نگرش و دیدگاه فرهنگی جامعۀ ایرانی در دو دهۀ 1360 و 1390 است. در همین زمینه، 100 فیلم ایرانی که از نوع خانوادگی و اجتماعی و شامل 50 فیلم دهۀ 1360 و 50 فیلم دهۀ 1390 هستند از نظر گفتمانی و چگونگی به‏کاربردن گفت‏وگوهای نشان‏دهندۀ زباهنگ «مردسالاری» و «زن‏سالاری» بررسی شدند. حدود 500 پاره‏گفتار از فیلم‏های سینمایی ایرانی دهۀ 1360 و 500 پاره‏گفتار از فیلم‏های سینمایی دهۀ 1390 یادداشت و واکاوی شدند. مشخص شد که بیشترین بسامد زباهنگ مردسالاری در فیلم‏های ایرانی دهۀ 1390 به موارد تهدید،‏ بزرگ‏بینی، عصبانیت، دستور، متلک‏گویی، امرونهی، نیش‌وکنایه، پرخاش و تحقیر اختصاص یافته است و بیشترین بسامد زباهنگ «زن‏سالاری» در فیلم‏های ایرانی دهۀ 1390 شامل تعیین تکلیف کردن، غر زدن، تحقیر‌کردن، کنایه‌زدن، جلب ‏توجه‏ کردن، عصبانیت، شکایت و بزرگ‏بینی است. به‏ نظر می‏رسد با توجه به تغییر و تحولات فرهنگی و اجتماعی جامعۀ ایرانی در گذر زمان و پیشرفت چشمگیر فناوری در سراسر دنیا و تأثیر مستقیمی که این پیشرفت بر فرهنگ و نگرش جامعۀ ایرانی داشته است، طرز تفکر و نگرش جامعه دستخوش تغییراتی شده و دیدگاه افراد جامعه از تفکرات مردسالار به تفکرات زن‏سالار تغییر یافته است. در‌واقع، همان‌گونه که انتظار می‏رفت، می‏توان دهۀ 1360 را مصداق بارز تفکر مردسالارانه و دهۀ 1390 را مصداق بارز تفکر زن‏سالارانه برشمرد. در پایان، مجموعه‏ای از کاربردهای این زباهنگ، با عنوان هنجارهای گفتمان، بررسی و مشخص شدند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of the Cultulings of “Patriarchy” and “Matriarchy” in Iranian Culture: A Comparative Case Study of Iranian Movies in Two Decades

نویسندگان [English]

  • Reza Pishghadam 1
  • Ali Derakhshan 2
  • Azam Jannati Ataei 3

1 Professor in TEFL & Educational Psychology, Department of English Language and Literature, Ferdowsi University of Mashhad

2 Assistant Professor in Applied Linguistics, Department of English Language and Literature, Golestan University

3 MA in Linguistics, Allameh Tabataba’i University

چکیده [English]

The close relationship between language and culture can be understood from the analysis of language and culture in historical knowledge, philosophy, sociology, anthropology, and psychology. The fact that language and culture are inextricably interconnected can help examine the pivotal role of the language of a speech community to get significant information about its culture. Conceptualization of an overarching field of study can postulate how the realizations of cultuling (culture in language) can be entrenched in a language. Thus, the aim of this present study is to investigate the “patriarchy” and “matriarchy” cultulings in Persian movies from the viewpoint of Hymes’ (1967) SPEAKING model. This is a qualitative research to demonstrate Iranian culture and find the covert reasons of using the cultuling of “patriarchy” and “matriarchy”. To this end, the total 100 Persian movies from two decades of 1980s and 2010s were investigated based on the 500 extracted language expressions for each decade. The most recurrent cases of cultuling of “patriarchy” encompass signs of threatening, pride, anger, domination, order, sarcasm, wiggery, ridicule and contempt for the movies in 1980s. In contrast, the cultuling of “matriarchy” was delineated through decision-making, scolding, humiliating, wisecracking, attracting, complaining, showing anger, showing oppressed, pride, and ignoring for the movies  in 2010s. The findings revealed that the patriarchy role is less dominant from 1980 to 2020. In fact, the patriarchy has been replaced by matriarchy these days. This can be concluded that the frameworks have some implications for learners, teachers, and educationists who are interested in the culturology, cultuling, and cultural studies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Culturology
  • Culture
  • Cultuling
  • Hymes’ SPEAKING Model
  • Language
  • Matriarchy
  • Patriarchy
  • Iranian Movies
مراجع
[1] ابراهیمی، شیما؛ پیش‏قدم، رضا (در حال چاپ). معرفی زباهنگ: مطالعه‏ای بر ژن‏های فرهنگی ایرانیان، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
[2] اردستانی رستمی، حمیدرضا (1393). «اسطورة زادنِ زروان؛ گذار از زن سروری به مردسالاری و انعکاسِ آن در شاهنامه»، شعرپژوهی، دورۀ اول، ش 6.
[3] پیش‏قدم، رضا (1391). «معرفی ’زباهنگ‘ به‏عنوان ابزاری تحول‏گرا در فرهنگ‏کاوی زبان»، مطالعات زبان و ترجمه، ش4.
[4] پیش‏قدم، رضا؛ ابراهیمی، شیما ؛ درخشان، علی (در حال چاپ). «معرفی ’زباهیجان‘ به‏عنوان حلقۀ مفقودۀ قوم‏نگاری ارتباط: مکمل الگوی SPEAKING هایمز»، جستارهای زبانی.
[5] پیش‏قدم، رضا؛ عطاران، آتنا (1392). «نگاهی جامعه‏شناختی به کنش گفتاری قسم: مقایسۀ زبان‏های فارسی و انگلیسی»، مطالعات زبان و ترجمه، ش 46.
[6] پیش‏قدم، رضا؛ فیروزیان‏پور اصفهانی، آیدا (1396). «تأملی جامعه‏شناختی پیرامون کاربردهای گفتمانی ’نمی‏دانم‘ در زبان فارسی در پرتو الگوی هایمز»، مطالعات فرهنگ ـ ارتباطات، ش 18.
[7] پیش‏قدم، رضا؛ آیدا فیروزیان ‏پوراصفهانی؛ طباطبایی فارانی، سحر (1396). «واکاوی عبارت ’نازکردن‘ و ترکیب‏های حاصل از آن در زبان فارسی در پرتو الگوی هَیَجامَد»، مطالعات فرهنگ‌ـ ارتباطات، دورۀ 39، ش 18.
[8] پیش‏قدم، رضا؛ نوروزکرمانشاهی، پریا (1394). «ارتباط میان زبان، مذهب و فرهنگ: تحقیق و تدقیقی در کارکردهای لقب حاجی و واژه‏های وابسته در زبان فارسی»، زبان‏پژوهی، دورۀ 20، ش 8.
[9] پیش‏قدم، رضا؛ وحیدنیا، فاطمه (1394). «کاربردهای ’دعا‘ در فیلم‏های فارسی و انگلیسی در پرتو الگوی هایمز»، جستارهای زبانی، ش 7.
[10] حسینی، سیدمجید (1391). «فیلم، معنا و تحول در فرهنگ سیاسی»، سیاست، دورۀ 20، ش 1.
[11] درخشان، علی (2018). «تحلیل و نقد ارزش‏های فرهنگی در مجموعه کتاب‏های درسى American English File»، پژوهش‏نامۀ انتقادی متون و برنامه‏های علوم انسانی، دورۀ 8، ش 18.
[12] ذوالفقاری، حسن (1392).فرهنگ بزرگ ضرب‏المثل‏های فارسی، تهران: علم.
[13] رحمانی، حسین (1397). «تأثیر قدرت و جنسیت بر بی‏ادبی و شیوة برخورد با آن در نمایش‌نامة افول اثر اکبر رادی»، زبان‏شناسی اجتماعی، ش 2.
[14] سعادت‏نژاد، زهرا؛ فارسیان، محمدرضا (1398). «تقویت توانش بینافرهنگی از خلال متون ادبی و راهبردهای آموزش آن در زبان فرانسه»، جستارهای زبانی،دورۀ 10، ش 6.
[15] شریفی، شلیر ابراهیم؛ ولی‏پور، علیرضا (1398). «بررسی تداخل زبانی‌ـ فرهنگی در کاربرد پایدارهای مقایسه‏ای»، پژوهش‏های زبان‏شناختی در زبان‏های خارجی، دورۀ اول، ش9.
[16] قوامی، مینا (1387). «بررسی مؤلفۀ جنسیت در چارچوب تحلیل گفتمان انتقادی»، پایان‏نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی تهران.
[17] کریمی فیروزجایی، علی؛ جمشیدی، فاطمه (1398). «بازنمایی گفتمان جنسیت در فیلم‏های سینمایی مطالعۀ موردی: فیلم‏سینمایی رگ ‏خواب»، زبان‏شناسی اجتماعی، ش 3.
[18] گرینبرگ، ل. (1397). مربیگری در درمان هیجان‏مدار، ترجمۀ محمدآرش رمضانی و زینب باقری، تهران: روان.
[19] مرادی، روزبه (1396). «مروری بر پژوهش‏های زبان‏شناسی جنسیت»، هنر زبان، دورۀ 2، ش 2.
[20] محمدی‏مهر، غلامرضا؛ بیچرانلو، عبدالله (1393). «بازنمایی فرهنگ ایران در فیلم‏های ایرانی تحسین‏شده در جشنوارۀ بین‏المللی»، دورۀ 15، ش 26.
[21] معززی‏نیا، حسین (1388). سینما ـ جشنواره، تهران: سروش.
[22] مقرب، فاطمه؛ صائب‏نیا، سمیه (1397). «نقش عوامل اجتماعی و فرهنگی بر سرمایۀ اجتماعی در بین زنان ‏شهرستان گرمی»، رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، دورۀ 2، ش 7.
[23] منطقی، منوچهر؛ نقی‏زاده، محمد؛ صفردوست، عاطیه؛ محمد روضه‌سرا، مریم (1394). «نقش فرهنگ سازمانی بر اثربخشی پروژه‏های انتقال فناوری در ایران»، مدیریت توسعۀ فناوری، دورۀ 2، ش 3.
[24] مهدی‏زاده، سیدمحمد (1387). رسانه‏ها و بازنمایی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت مطبوعاتی و اطلاع‏رسانی، دفتر مطالعات و توسعۀ رسانه‏ها.
[25] وود، جولیاتی (1383). «ویژگی‏ها‏ی ساختاری زبان و جایگاه زنان در جامعه»، ترجمۀ ابراهیم احراری، پژوهش و سنجش، س 11، ش 38.
[26] Agar, M. (1994). Language Shock. Understanding the Culture of Conversation, New York: NY: William Morrow.
[27] Benstead, L. J. (2020). “Conceptualizing and Measuring Patriarchy: The Importance of Feminist Theory”, Mediterranean Politics, PP 1ـ13.‏
[28] Bonvillain, N. (2019). Language, Culture, and Communication: The Meaning of Messages, Rowman & Littlefield.
[29] Brooks, M. D. (2019). “Language, Culture, and the Education of Indigenous Children: An Interview with Mary Eunice RomeroـLittle”, Language Arts, no. 96(4), PP 224ـ228.
[30] Byram, M. (2012). “Language Awareness and (Critical) Cultural Awareness–Relationships, Comparisons and Contrasts”, Language Awareness, no. 21(1ـ2), PP 5ـ13.
[31] Crozet, C. & Liddicoat, A. J. (2000). “Teaching Culture as an Integrated Part of Language: Implications for the Aims, Approaches and Pedagogies of Language Teaching”. A.J. Liddicoat & C. Crozet (Eds.), Teaching Language, Teaching Cultures (pp lـ18), Applied Linguistics Association of Australia, Melbourne: Language Australia.
[32] ErvinـTripp, S. (1972). Is Sybil There? The Structure of American English Directives. Language in Society, no. 5(1), PP 22ـ66.
[33] Goode, T., Sockalingam, S., Brown, M., & Jones, W. (2000). A planner’s guide—infusing principles, content and themes related to cultural and linguistic competence into meetings and conferences, National Center for Cultural Competence, Georgetown University.
[34] Grieve, R., March, E., & Van Doorn, G. (2019). “Masculinity Might be More Toxic than We Think: The Influence of Gender Roles on Trait Emotional Manipulation”, Personality and Individual Differences, 138, PP 157ـ162.‏
[35] Halliday, M. A. K. (1978). Language as Social Semiotic: The Social Interpretation of Language and Meaning, Hodder Arnold.
[36] Hofstede, G. (1983). National Cultures Revisited. Behavior Science Research, 18(4), PP 285ـ305.
[37] Hofstede, G. (1997). Cultures and Organizations, Software of the Mind, New York: McGraw Hill.
[38] Hofstede, G. (2011). “Dimensionalizing Cultures: The Hofstede Model in Context”, Online Readings in Psychology and Culture, 2(1), PP 882ـ896.
[39] Hofstede, G. & Minkov, M. (2010). Cultures and Organizations: Software of the Mind, New York: NY: McGraw.
[40]. Hymes, D. (1967). “Models of the Interaction of Language and Social Setting”, Journal of Social Issues, no. 23(2), PP 8ـ28.
[41] Hymes, D. (1972). “Models of the Interaction of Language and Social Life”, In Directions in Sociolinguistics: The Ethnography of Communication. Eds. Gumperz, J. & D. Hymes, New York: Holt, Rinehart, & Winston, PP 1ـ25.
[42] Hymes, D. (1974). Foundations of Sociolinguistics: Ethnography of Speaking, Philadelphia: University of Pennsylvania.
[43] Koch, K. and Manzella, P. (2019). “Introduction: The Language and Culture Perspective in Employee Relations”, In International Comparative Employee Relations, Edward Elgar Publishing.
[44]Lakoff, R.(1975). Language and Women’s Place, NewYork: Harper & Row.
[45] Mak, B. C. N. (2019). “Language and Culture at Work”, PP 217ـ220.‏
[46] Michelson, K. (2019). “Global Simulation as a Mediating Tool for Teaching and Learning Language and Culture as Discourse”, Foreign Language Annals, 52(2), PP 284ـ313.‏
[47] Minkov, M. (2007). What Makes Us Different and Similar: A new Interpretation of the World Values Survey and Other CrossـCultural Data. Sofia, Bulgaria: Klasika i Stil.
[48] Munira, S., Hossain, A., & Nessa, M. (2020). “The Perception of Using Language in Gender Disparity: A Study on Tertiary Level Students”, Asian Journal of Social Science Studies, 5(1), p 1.
[49] Pishghadam, R., Ebrahimi, S., & Derakhshan, A. (in press b). “Cultuling analysis: A New Methodology for Discovering Cultural Memes”. International Journal of Society, Culture and Language.
[50] Pishghadam, R., Ebrahimi, S., Naji Meidani, E., & Derakhshan, A. (in press). An Introduction to “Cultuling” Analysis (CLA) in Light of Variational Pragmatics: A Step towards “Euculturing”و Research in Applied Linguistics.
[51] Risager, K. (2011). “The Cultural Dimensions of Language Teaching and Learning”و Language Teaching, no. 44(4), PP 485ـ499.
[52] Risager, K. (2012). “Linguaculture and Transnationality: The Cultural Dimensions of Language”, The Routledge Handbook of Language and Intercultural Communication : Routledge, PP 117ـ131
[53] Sapir, E. & B. Whorf (1956). Language, Thought, and Reality. Cambridge, MA: MIT Press.
[54] Sharifian, F. & Palmer, G. B. (Eds.). (2007). “Applied cultural linguistics: Implications for Second Language learning and Intercultural Communication”. (Vol. 7). John Benjamins Publishing.‏
[55] Smith, D. G., Rosenstein, J. E., Nikolov, M. C., & Chaney, D. A. (2019). “The Power of Language: Gender, Status, and Agency in Performance Evaluations”, Sex Roles, 80(3ـ4), PP 159ـ171.‏
[56] Spender, D. (1980). Man Made Language.London:Routledge & Kegan Paul.
[57] Thorne, B. and Henely, N. (1975). Language and Sex: Difference and Dominance.Rowley: Newbury House.
[58] Vygotsky, L. (1978). “Interaction Between Learning and Development”, Readings on the Development of Children, no. 23(3), PP 34ـ41.
[59] Vygotsky, L. (1986). Thought and Language, Cambridge: MA: MIT Pre.
[60] Wardhaugh, R. (2010). An Introduction to Sociolinguistics, Oxford: UK: WileyـBlackwell.
زن در فرهنگ و هنر
دوره 12، شماره 1
فروردین 1399
صفحه 91-115
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار