نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مردم‌شناسی دانشکدة علوم اجتماعی دانشگاه تهران

2 استادیار گروه جامعه‌شناسی، دانشکدة علوم اجتماعی، دانشگاه تهران

چکیده

تصویر زنان در سینمای ایران همواره در ژانرهای متنوعی بازنمایی شده است. از گفتمان‌های فمنیستی که به دنبال به تصویر کشیدن تبعیض‌های موجود به زنان در هر دوره است گرفته تا ژانرهایی که به نقش زنان در سال‌های جنگ و پس از آن اشاره دارند، هر‌یک به نحوی به این موضوع پرداخته‌اند. در این میان، اما پرداخت به زنان در یک ایدئولوژی خاص دینی کمتر صورت گرفته است. فیلم شبی که ماه کامل شد از معدود فیلم‌هایی است که به بازنمایی تصویر زن در یک ایدئولوژی دینی (گروهک طالبان) در قالب یک روایت عاشقانه پرداخته است. به همین منظور، در این مقاله با ترکیب روش تحلیل نشانه‌شناختی و تحلیل روایت بارت به دنبال تبیین و بازنمایی تصویر زن در این فیلم خواهیم بود. نتایج تحلیل گویای آن‌اند که کارگردان اثر با روایت دراماتیک یک عضو ارشد گروهک طالبان در پی نشان‌دادن تأثیر ایدئولوژیک تفکری است که در آن هیچ مانعی نمی‌تواند جلودار دستیابی به هدف مقدس و والای اعضای گروه طالبان بشود. این تصویر از ایدئولوژی طالبان روایت می‌شود که انسانِ دینی حتی باید برای رسیدن به اهداف، از زن (معشوقه) و فرزند خویش نیز گذر کند و دل‌مشغولی‌های آن‌ها نباید او را از پرداختن به مأموریت‌هایی بازدارد که گروه طالبان برای آن‌ها در نظر گرفته است. درنتیجه، تصویر زن در این گروهک موجودی بی‌ارزش در مقابل ارزش‌ها و اهداف گروه طالبان و حتی مانعی اضافی برای دستیابی به آن‌ها تلقی می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Representation image of woman in the movie "When the Moon Was Full" (Application of Roland Barthes Narrative and Semiotics Analysis)

نویسندگان [English]

  • Mahdi Akbari Golzar 1
  • qasem zaeri 2

1 Phd student of Anthropology, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran.

2 Department of Sociology, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran.

چکیده [English]

The image of women in Iranian cinema has always been represented in various genres. From the feminist discourses that seek to portray the existing discrimination against women in each period to the genres that refer to the role of women in the war years and beyond, each has addressed this issue in some way. In the meantime, however, less payment has been made to women in a particular religious ideology. "when the Moon Was Full" is one of the few films that represention the image of a woman in a religious ideology (Taliban group) in the form of a love story. Therefore, in this article, by combining Bart's semiotic analysis method and his analysis narrative, we will seek to explain and represent the image of women in this film. The results of the analysis show that the director of the play, with the dramatic narrative of a senior member of the Taliban, seeks to show the ideological impact of thinking in which no obstacle can lead to the achievement of the sacred and lofty goal of the Taliban. This image is narrated from the Taliban ideology that a religious man must even go through his wife (mistress) and child in order to achieve his goals, and their preoccupations should not stop him from carrying out the missions that the Taliban group has planned for them. As a result, the image of women in this group is considered a worthless asset against the values and goals of the Taliban and even an additional obstacle to achieving them.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Woman image
  • narrative analysis
  • semiotics
  • Taliban group
  • religious ideology
[1] اباذری، یوسف (1380). «رولان بارت و اسطوره و مطالعات فرهنگی»، فصل‌نامة ارغنون، ش 18.
[2] استریناتی. د. (1381). مقدمه‌ای بر نظریات فرهنگ عامه، ترجمة ثریا پاک‌نظر، تهران: گام نو.
[3] بارت، رولان (1370). عناصر نشانه‌شناسی، ترجمة مجید محمدی، تهران: الهدی.
[4] ــــــــــ (1380). «اسطوره در زمانة حاضر»، ترجمة یوسف اباذری، ارغنون، ش 18.
[5] ــــــــــ (1387). پیشینة دانش روایت‌شناسی: درآمدی بر تحلیل ساختاری روایت‌ها، ترجمة محمد راغب، تهران: فرهنگ صبا.
[6] بروجردی، مهدخت، حداد، نسرین (1391). «ارزش‌های اخلاقی ارائه‌شده در تبلیغات»، فصل‌نامة مطالعات فرهنگ و ارتباطات، س 13، ش 17، ص213ـ245.
[7] جمعدار، الهام (1373). «تحلیل سیمای زن در سینمای پس از انقلاب»، پایان‌نامة کارشناسی، دانشگاه تهران.
[8] چندلر، دانیل (1387). مبانی نشانه‌شناسی، ترجمة مهدی پارسا، تهران: سورة مهر.
[9] دووینو، ژ. (1379). جامعه‌شناسی هنر، ترجمة مهدی سحابی، تهران: مرکز.
[10] راودراد، اعظم و تقی زادگان، معصومه (1391). «سپیده یا الی؛ خوانش انتقادی فیلم دربارة الی»، فصل‌نامة مطالعات فرهنگی و ارتباطات، س 9، ش 31، ص157ـ173.
[11] عبدالرحمن، علی (1383). «بازنمایی تصویر زن در رسانه‌های جهان غربی»، ترجمة احسان قرنی، نشریة پژوهش‌های ارتباطی، ش 38، ص87ـ116.
[12] سروی زرگر، محمد (1389). «مصرف در آگهی‌های تجاری یک تحلیل نشانه‌شناختی»، فصل‌نامة پژوهش‌های ارتباطی، س 17، ش 61، ص59ـ92.
[13] فیسک، جان (1381). «فرهنگ و ایدئولوژی»، ترجمة مژگان برومند، مجلة ارغنون، ش 20.
[14] ــــــــــ (1380). «فرهنگ تلویزیون»، ترجمة مژگان برومند، مجلة ارغنون، ش19.
[15] ــــــــــ (1386). درآمدی بر مطالعات ارتباطی، ترجمة مهدی غبرایی، تهران: دفتر مطالعات و توسعة رسانه‌ها.
[16] کسرایی، محمدسالار؛ مهرورزی، پروشات (1396). «بازنمایی نقش اجتماعی زنان در سینمای پس از انقلاب ایران»، فصل‌نامة جامعه‌پژوهی فرهنگی، س 8، ش 4، ص107ـ135.
[17] کوثری، مسعود؛ عزیزی، فرید؛ عزیزی، حمید (1393). «بازنمایی زنان در تبلیغات تلویزیون پودر لباسشویی پرسیل»، فصل‌نامة تحقیقات فرهنگی ایران، س 7، ش 4، ص189ـ212.
[18] مهدیزاده، سیدمحمد؛ اسمعیلی، معصومه (1391). «نشانه‌شناسی تصویر زن در سینمای ابراهیم حاتمی‌کیا»، فصل‌نامة زن در فرهنگ و هنر، س 4، ش 1، ص85ـ105.
[19] هوور، استوارت؛ لاندبای، نات (1382). بازاندیشی دربارة رسانه، دین و فرهنگ، ترجمة مسعود آریایی‌نیا، تهران: سروش.
[20] هیوارد، سوزان (1381). مفاهیم کلیدی در مطالعات سینمایی، ترجمة فتاح محمدی، تهران: هزار سوم.
[21] Hall, S (1997). The Work of Representation, In Cultural_Representation andSignifying Practice, Sage Publication.
[22] Gaffman, E. (1981). Forms of Talk, Oxford: Blackwell.