مقاله پژوهشی
مهدی اکبری گلزار؛ قاسم زائری
چکیده
تصویر زنان در سینمای ایران همواره در ژانرهای متنوعی بازنمایی شده است. از گفتمان‌های فمنیستی که به دنبال به تصویر کشیدن تبعیض‌های موجود به زنان در هر دوره است گرفته تا ژانرهایی که به نقش زنان در سال‌های جنگ و پس از آن اشاره دارند، هر‌یک به نحوی به این موضوع پرداخته‌اند. در این میان، اما پرداخت به زنان در یک ایدئولوژی خاص دینی کمتر ...
بیشتر
تصویر زنان در سینمای ایران همواره در ژانرهای متنوعی بازنمایی شده است. از گفتمان‌های فمنیستی که به دنبال به تصویر کشیدن تبعیض‌های موجود به زنان در هر دوره است گرفته تا ژانرهایی که به نقش زنان در سال‌های جنگ و پس از آن اشاره دارند، هر‌یک به نحوی به این موضوع پرداخته‌اند. در این میان، اما پرداخت به زنان در یک ایدئولوژی خاص دینی کمتر صورت گرفته است. فیلم شبی که ماه کامل شد از معدود فیلم‌هایی است که به بازنمایی تصویر زن در یک ایدئولوژی دینی (گروهک طالبان) در قالب یک روایت عاشقانه پرداخته است. به همین منظور، در این مقاله با ترکیب روش تحلیل نشانه‌شناختی و تحلیل روایت بارت به دنبال تبیین و بازنمایی تصویر زن در این فیلم خواهیم بود. نتایج تحلیل گویای آن‌اند که کارگردان اثر با روایت دراماتیک یک عضو ارشد گروهک طالبان در پی نشان‌دادن تأثیر ایدئولوژیک تفکری است که در آن هیچ مانعی نمی‌تواند جلودار دستیابی به هدف مقدس و والای اعضای گروه طالبان بشود. این تصویر از ایدئولوژی طالبان روایت می‌شود که انسانِ دینی حتی باید برای رسیدن به اهداف، از زن (معشوقه) و فرزند خویش نیز گذر کند و دل‌مشغولی‌های آن‌ها نباید او را از پرداختن به مأموریت‌هایی بازدارد که گروه طالبان برای آن‌ها در نظر گرفته است. درنتیجه، تصویر زن در این گروهک موجودی بی‌ارزش در مقابل ارزش‌ها و اهداف گروه طالبان و حتی مانعی اضافی برای دستیابی به آن‌ها تلقی می‌شود.
مقاله پژوهشی
پریسا شاد قزوینی؛ معینه السادات حجازی
چکیده
پوشش و زیورآلات سهمی بسزا در شکلگیری هویتجمعی اقوام دارند و چگونگی آراستگی بدن به نوعی بیانگر ساختار زندگی و فرهنگ یک قوم محسوب می‌شود. زینت همواره بخشی مهم از سنت زندگی افراد، به‌خصوص زنان، را شکل میدهد. در این زمینه، اقوام ترکمن، که از خردهفرهنگهای تمدن اسلامی به حساب میآیند و در بخشی از آسیای مرکزی و ایران ...
بیشتر
پوشش و زیورآلات سهمی بسزا در شکلگیری هویتجمعی اقوام دارند و چگونگی آراستگی بدن به نوعی بیانگر ساختار زندگی و فرهنگ یک قوم محسوب می‌شود. زینت همواره بخشی مهم از سنت زندگی افراد، به‌خصوص زنان، را شکل میدهد. در این زمینه، اقوام ترکمن، که از خردهفرهنگهای تمدن اسلامی به حساب میآیند و در بخشی از آسیای مرکزی و ایران زندگی می‌کنند، به طوایف مختلف تقسیم میشوند که یکی از آن طوایف ایل تکه است. زیورآلات طوایف ترکمن ویژگی‌های هویتیِ خاصی دارند که ضمن حفظ هویت جمعی قوم ترکمن، هویت ایل خود را نیز متمایز میکند. زنان قوم تکه، زیوری به نام تومار دارند که به‌عنوان قاب محافظ کاغذ دعا زینت زنان ایل است. این مقاله در نظر دارد به مطالعة نشانه‌های هویتی، باوری و آیینی «زیورِتومار» بپردازد. اینکه چه لایههای نشانهشناسانهای در طراحی این زیور (تومار زنان ایل تکه) به کار رفته است؟ و تومار غیر از کاربردهای اولیه (قاب دعا و پوشش تزئینی)، چه دلالتهای معنایی دیگری در گفتمان معناشناختی قوم ترکمن دارد؟ از پرسش‌های اساسی این نوشتار است. در مقالة حاضر، نشانه‌های بصری در هفت نمونه تومار بهطور کیفی مورد خوانش نشانهشناسانه قرار گرفته است و دادهها از میان اسناد مکتوب، شفاهی و میدانی گردآوری شده‌اند. شیوة بررسی توصیفی‌ـ تحلیلی با رویکرد نشانه‌شناسی لایهای است. در تجزیة نشانهشناسانة زیور تومار به شش لایة ادارکی، این نتیجه حاصل آمد که توصیف، تحلیل و تفسیر نشانه‌ها کاربرد مشخص اولیة آن را معنادار میکند و دلالتهای معنایی نشانه‌ها به مفاهیم عمیق در باورهای قومی، مذهبی شمنی و اسلامی اشاره دارد.
مقاله پژوهشی
الهه پنجه باشی؛ آنیتا صانعی
چکیده
نقاشی قهوه‌خانه‌ای سبکی از نقاشی است که از سوی نقاشان مکتب‌ندیده آغاز شد. از ویژگی‌های شاخص هنرهای نقاشی قهوه‌خانه‌ای حضور زنان در این تصاویر است که کمتر به آن پرداخته شده است. زنان در این نقاشی جایگاه کمتری داشته و تاکنون مورد پژوهش قرار نگرفته‌‌اند. هدف از این پژوهش مطالعه ویژگی نقش زنان و حضور آنان در نقاشی‌های قهوه‌خانه‌ای ...
بیشتر
نقاشی قهوه‌خانه‌ای سبکی از نقاشی است که از سوی نقاشان مکتب‌ندیده آغاز شد. از ویژگی‌های شاخص هنرهای نقاشی قهوه‌خانه‌ای حضور زنان در این تصاویر است که کمتر به آن پرداخته شده است. زنان در این نقاشی جایگاه کمتری داشته و تاکنون مورد پژوهش قرار نگرفته‌‌اند. هدف از این پژوهش مطالعه ویژگی نقش زنان و حضور آنان در نقاشی‌های قهوه‌خانه‌ای در آثار حسین قوللرآقاسی است. در این زمینه، پژوهش حاضر در پی پاسخگویی به این سؤالات است: ویژگی‌های بصری زنان در این تصاویر چگونه است ؟ روش این تحقیق از نوع تحلیلی بوده و روش جمع‌آوری اطلاعات از نوع کتابخانه‌ای است. نتایج یافته‌ها حاکی از آن است که زنان به‌مثابة عنصری پویا در نقاشی‌های قوللرآقاسی حضور داشته و با پوشش اسلامی‌ـ ایرانی در ترکیب‌بندی آثار از جایگاه والایی برخوردار بوده‌اند. در آثار قوللرآقاسی، زن بیشتر در گونه‌های حماسی مورد توجه قرار گرفته است. زنان در آثار او به شکل پهلوانی و مردانه و با حفظ هویت زنانه به تصویر کشیده شده‌اند. زنان در داستان‌های شاهنامه کمتر نقش‌های اصلی را برعهده دارند و بیشتر نقش مکمل مردان را ایفا می‌کنند، اما این بدین‌معنا نیست که آن‌ها هیچ‌گاه تأثیری اساسی بر روند داستان‌ها نمی‌گذارند. درواقع، آن‌ها در تکمیل قهرمان‌پروری نقش مردان به کار رفته‌اند. مهم‌ترین ویژگی‌های این زنان خردمندی، فرزانگی و حکمت است. در این مقاله، نتیجه گرفته می‌شود که قوللرآقاسی با استفاده از نشانه‌های تصویری برای اثرگذاری بیشتر بر مخاطب در آثاری که شخصیت اصلی آن را زنان تشکیل داده‌اند تلاش کرده است با استفاده از این نشانه‌ها نگاه گفتمانی متفاوتی را در معنای تصویری آثار خود در نقش این زنان به تصور بکشد.
مقاله پژوهشی
پیام زین العابدینی؛ سارا باجقلی؛ احمد الستی
چکیده
شانتال آکرمن در فیلمهایش مسائل فمنیسم را مطرح میکند و تناقضات مستتر در همزیستی عمومی را به نمایش میگذارد. شخصیتهای فیلمهایش نقش‌های سنتی را به چالش میکشند و از این طریق هنجارهای مربوط به زنان را که در اجتماع پذیرفته شده‌اند مورد پرسش قرار میدهند. تحقیق حاضر سعی در شناسایی و معرفی سینمای زنانه این فیلم‌ساز ...
بیشتر
شانتال آکرمن در فیلمهایش مسائل فمنیسم را مطرح میکند و تناقضات مستتر در همزیستی عمومی را به نمایش میگذارد. شخصیتهای فیلمهایش نقش‌های سنتی را به چالش میکشند و از این طریق هنجارهای مربوط به زنان را که در اجتماع پذیرفته شده‌اند مورد پرسش قرار میدهند. تحقیق حاضر سعی در شناسایی و معرفی سینمای زنانه این فیلم‌ساز دارد. مسئلة اصلی پژوهش کاوش و واکاوی عناصر فمنیستی در سینمای شانتال آکرمن است. روش تحقیق کیفی و رویکرد آن توصیفی و اسنادی است و براساس اطلاعات برگرفتهشده از منابع مکتوب کتابخانه‌ای اعم از کتابها، مقالهها و آثار صوتی و تصویری است. ازاینرو، پس از شناسایی مؤلفه‌های اصلی این نوع فیلمسازی، سه فیلم از آکرمن با نامهای ژاندیلمان، شمارة ۲۳ اسکلة تجارت، ۱۰۸۰ بروکسل، شهرم را منفجر کن و من تو او او، که به صورت انتخاب هدفمند از موارد مطلوب گزینش شده، برمبنای مبانی نظری بحث و تحلیل شده است. نتیجة حاصله نشان از آن دارد که آثار آکرمن سعی در نمایش و ایجاد گفتمان تصویری ساده اما صادق از شخصیت و زندگی زنانهای دارد که در روزمرگی دچار فراموشی و بیتوجهی شده است.
مقاله پژوهشی
حبیب شهبازی شیران؛ سید مهدی حسینی نیا؛ اسماعیل معروفی اقدم؛ زهرا نصراللهی
چکیده
در زمان حکومت تیموریان، هنر نقاشی به چنان درجهای از تکوین و تکامل رسید که الگویی برای کل مکاتب آیندة نقاشی ایران شد. با توجه به رویکرد حکمرانان تیموری، شاهد بلوغ و کمال موسیقی در این دوره هستیم که با مطالعه در نگاره‌های موجود، می‌توان به نکات بسیار پراهمیت و مطرح حیات موسیقیایی، از جمله جلوت و ملازمت زنان نوازنده و سازها و ابداعات ...
بیشتر
در زمان حکومت تیموریان، هنر نقاشی به چنان درجهای از تکوین و تکامل رسید که الگویی برای کل مکاتب آیندة نقاشی ایران شد. با توجه به رویکرد حکمرانان تیموری، شاهد بلوغ و کمال موسیقی در این دوره هستیم که با مطالعه در نگاره‌های موجود، می‌توان به نکات بسیار پراهمیت و مطرح حیات موسیقیایی، از جمله جلوت و ملازمت زنان نوازنده و سازها و ابداعات این هنر، در این دوره پی برد. در تاریخ ایران پس از اسلام، عصر صفوی هم به لحاظ دگرگونیهای مهم سیاسی‌ـ فرهنگی و اجتماعی نقطة عطفی محسوب می‌شود و نگارگری صفویه نیز، مانند سایر شاخههای هنری، از این قاعدۀ مستثنا نبوده است. نوشتۀ حاضر بر آن است تا با رویکرد تطبیقی و به روش توصیفی‌ـ تحلیلی و تاریخی و با استناد به منابع کتابخانه‌ای و اسناد موزهایِ بر‌جای‌مانده از روزگار تیموریان و صفویان، هویت و جایگاه اجتماعی زنان نوازنده را به صورت تطبیقی بررسی و تبیین کند. سؤال اصلی این پژوهش بدین صورت مطرح می‌شود؛ نگاه دو سلسله به زنان نوازنده در آثار هنری چگونه تببین یافته است؟ مطالعات صورت‌گرفته نشان میدهد که بهرغم شباهت نقش‌های این دو دوره با یکدیگر، مع‌الوصف در عصر صفوی بزرگ‌داری و احترام به مقام زن و نوازنده نسبت به دورۀ تیموریان بیشتر بوده است. در عصر تیموری، زنان نوازنده در مجالس آرام و بدون هیاهو همراه با پادشاه و معمولاً در ردة پایین مجلس به نمایش درآمدهاند. در اوایل دورة صفویه، زنان همراه مردان درباری و نزدیک شخص شاه و در اواخر این دوره نیز در صحنههای شلوغ به تصویر کشیده شده‌اند؛ در‌حالی‌که به جای نوازندگی بیشتر به رقص میپردازند و جایگاهشان تنزلی مقطعی به خود دیده است.
مقاله پژوهشی
نجمه فانی؛ محمد حسین اسدی داوود آبادی؛ علی روشنایی
چکیده
بررسی تغییراتی که در ادراک و عملکرد نسل‌های مختلف از زیبایی بدن رخ داده است بر این فرض استوار است که نسل‌های مختلف با سپری‌کردن تحولات متفاوت اجتماعی، تجارب متفاوتی از منظر ارزش‌ها، هنجارها و عملکرد زیبایی دارند. بر این مبنا، این پژوهش با هدف مطالعة تحولات عینی و ذهنی زیبایی بین سه نسل زنان در شهر اراک به انجام رسیده است. چارچوب ...
بیشتر
بررسی تغییراتی که در ادراک و عملکرد نسل‌های مختلف از زیبایی بدن رخ داده است بر این فرض استوار است که نسل‌های مختلف با سپری‌کردن تحولات متفاوت اجتماعی، تجارب متفاوتی از منظر ارزش‌ها، هنجارها و عملکرد زیبایی دارند. بر این مبنا، این پژوهش با هدف مطالعة تحولات عینی و ذهنی زیبایی بین سه نسل زنان در شهر اراک به انجام رسیده است. چارچوب نظری پژوهش براساس تلفیق نظریههای بوردیو، گیدنز، اینگلهارت و فمنیسم تدوین شده است. روش پژوهش، پیمایش مقطعی و علّیـ تبیینی است. نمونه از بین سه نسل اخیر زنان شهر اراک (گروههای سنی بین 19ـ68) مطابق فرمول کوکران 383 نفر محاسبه شد؛ اما برای اطمینان از افت نمونه پرسشنامه بین 390 نفر توزیع شد. نتایج پژوهش شواهدی از «تمایز نسلی در عینیت و همگرایی نسلی در ذهنیت زیبایی» در اختیار ما قرار میدهد که براساس آن هرچند در نوع خودپندارة بدنی و میزان تمایل به زیباسازی بدن تفاوت معناداری بین نسل‌های جوان، میانسال و مسن مشاهده نمیشود، در نمود و اقدام عملی برای زیباسازی بدن، که در قالب مدیریت بدن خود را نشان میدهد، بین نسل‌های سهگانه تفاوت معناداری وجود دارد.
مقاله پژوهشی
فاطمه گلابی؛ توکل آقایاری هیر؛ مریم آسیابانیان بارنجی
چکیده
این پژوهش به بررسی برخی عوامل مؤثر بر ایدئال‌های فرزندآوری زنان متأهل شهر تبریز پرداخته است. در این زمینه، از نظریات مختلفی استفاده شده است که از منظر اقتصادی، اجتماعی، جمعیت‌شناختی و فرهنگی به بحث باروری و فرزندآوری پرداخته‌اند. روش تحقیق، پیمایشی است و جامعة آماری کلیة زنان متأهل 15ـ49 سالة شهر تبریزند. از طریق فرمول کوکران، حجم ...
بیشتر
این پژوهش به بررسی برخی عوامل مؤثر بر ایدئال‌های فرزندآوری زنان متأهل شهر تبریز پرداخته است. در این زمینه، از نظریات مختلفی استفاده شده است که از منظر اقتصادی، اجتماعی، جمعیت‌شناختی و فرهنگی به بحث باروری و فرزندآوری پرداخته‌اند. روش تحقیق، پیمایشی است و جامعة آماری کلیة زنان متأهل 15ـ49 سالة شهر تبریزند. از طریق فرمول کوکران، حجم نمونه برابر 446 به‌دست آمده است. شیوة نمونه‌گیری خوشه‌ای چند‌مرحله‌ای است. این مطالعه در مقایسة نسلی دو گروه سنی 15ـ34 و 35ـ49 ساله را با یکدیگر بررسی و مقایسه کرده است. طبق یافته‌های تحقیق حاضر، در هر دو نسل از زنان متأهل 15ـ34 و 35ـ49 ساله هزینة فرزندان رابطة منفی و معنادار با ایدئال‌های فرزندآوری زنان داشته است. در نسل جوان‌تر (15ـ34 سال)، بین سن ازدواج و با ایدئال‌های فرزندآوری رابطة معکوس و معنادار وجود دارد، ولی این رابطه در نسل 35ـ49 سال معنادار نبوده است. همچنین در هر دو نسل، رابطة بین پایگاه اجتماعی و اقتصادی زنان و ایدئال‌های فرزندآوری معنادار نبوده است. براساس نتایج رگرسیون چند‌متغیره، برای دو نسل از زنان، متغیر هزینة فرزندان بر ایدئال‌های باروری نسل زنان متأهل 15ـ34 ساله تأثیر بیشتری داشته است. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده می‌توان گفت: «هزینة فرزندآوری» به یکی از دغدغه‌های مهم خانواده‌ها در جامعة امروزی تبدیل شده است. بالا‌رفتن سن ازدواج و افزایش دغدغه‌های معیشتی و تربیتی خانواده‌ها می‌تواند بر تعیین بعد خانواده و آیندة جمعیت کشور تأثیر بگذارد.
