نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه هنر، دانشکدة هنر و معماری، دانشگاه شیراز

2 کارشناسی ارشد پژوهش هنر، گروه هنر، دانشکدة هنر و معماری، دانشگاه شیراز

چکیده

افراد در حیطه‏‏ای عمومی زندگی می‏‏کنند که مؤلفه‏‏های این حیطه‏‏ها بر شکل‏‏گیری رفتارهای آن‏‏ها در برابر آثار هنری اثر می‏‏گذارند. تحلیل این مؤلفه‏‏ها ما را از نگرش افراد به‌عنوان مخاطب آثار هنری آگاه می‏‏کند و سبب شناخت بیشتر عوامل تأثیرگذار بر شیوه‏‏های ادراکی آن‏‏ها خواهد شد. ما در این پژوهش به دنبال پاسخ‌گویی به این پرسش هستیم که زنان تابلوهای نقاشی را چگونه درک و دریافت می‏‏کنند و چه ویژگی‏‏های جامعه‏‏شناختی یکسانی میان شیوه‏‏های ادراکی یکسان دیده می‏‏شود و در‌نهایت این شیوه‏‏های ادراکی، تأکید را بر کدام‌یک از ویژگی‏‏های زیبایی‏‏شناختی یا محتوایی تابلوهای نقاشی خواهند نهاد. در پژوهش حاضر، که از حیث هدف اکتشافی و از نظر روش ترکیبی است، از روش طبقه‏‏بندی کیو استفاده شده است. در این پژوهش، که 14 نفر در آن شرکت داشتند، پنج الگوی ذهنی متفاوت در ادراک آثار نقاشی شناسایی شد که با استفاده از پرسش‌نامه‏‏ای که درخصوص میزان مذهبی‌بودن و ارتباط با دنیای هنر تدوین شده بود مشخص شد هر‌یک از این الگوهای ذهنی خود تحت‌تأثیر متغیرهای زمینه‏‏ای، روان‌شناختی یا ساختاری متفاوتی‌اند. در‌واقع، نگرش و سلیقة افراد از زیبایی آثار هنری به ویژگی‏‏های فردی یا اجتماعی هر فرد بستگی دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Factors Affecting the Aesthetic Perception of Paintings by Women Using the Q Method (Case study: Women of Shiraz, 2020)

نویسندگان [English]

  • Fariba Garavi Manjili 1
  • Rasool Yusefi 2

1 Assistant Professor of art, Faculty Of Art And Architecture, Shiraz University

2 M.A of art searching, Faculty Of Art And Architecture, Shiraz University

چکیده [English]

People are living in public sphere that its components can influence the formation of the individual attitudes toward works of art. Analysis of these components informs us about the attitude of people as the audience of art works and leads us to a better understanding of the factors affecting their perceptual methods. The present study was conducted to investigate the factors affecting the aesthetic perception of paintings. In this study, we were sought to answer these questions: how the audience of paintings perceives these works? Which sociological features among the similar perceptual methods are the same? And finally, different perceptual methods in their taste emphasize on which formal and content aspects? In the present study, which was exploratory in terms of purpose and hybrid in terms of method, the Q classification method has been used. In this study, 14 people were participated; five different mental patterns were identified in the perception of paintings. Also using a questionnaire which was developed about the degree of religiosity and relationship with the art world, the amount of these variables was measured. The results showed that each of these mental patterns was influenced by the contextual, psychological, or structural variables are different. In fact, people's attitudes and tastes towards the beauty of art works depend on individual or structural characteristics of each person. Finally, it can be said that social and individual factors have a significant impact on aesthetic attitudes and tastes. It is necessary that in research about taste, in addition to economic, social and cultural capital, other factors such as marital status, field of study, the degree of connection with the art world and the reference personality of individuals should also be considered.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Aesthetic perception
  • Aesthetic features
  • Taste
  • Q Method
  • Perception of paintings
[1] احمدی، بابک (1393). حقیقت و زیبایی، تهران: مرکز.
[2] الکساندر، ویکتوریا (1390). جامعه‏‏شناسی هنرها (شرحی بر اشکال زیبا و مردم پسند هنر)، ترجمة اعظم راودراد، تهران: انتشارات فرهنگستان هنر.
[3] ایروانی، محمود و خداپناهی، کریم (1385). روانشناسی احساس و ادراک، تهران: سمت.
[4] باستید، روژه (1374). هنر و جامعه، ترجمة غفار حسینی، تهران: توس.
[5] تادیه، ژان‏‏ایو (1377). نقد ادبی در سدة بیستم، ترجمة محمدرحیم احمدی، تهران: سوره.
[6] حریری، نجلا (1385). اصول و روش‏‏های پژوهش کیفی، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی‌ـ واحد علوم و تحقیقات.
[7] خوشگویان‏‏فرد، علیرضا (1386). روش‏‏شناسی کیو، تهران: صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
[8] دانایی‏‏فرد، حسن؛ حسینی، سید یعقوب؛ شیخها، روزبه (1392). روش‏‏شناسی کیو: شالوده‏‏های نظری و چارچوب انجام پژوهش، تهران: صفار.
[9] رامین، علی (1390). نظریه‏‏های فلسفی و جامعه‏‏شناختی در هنر، تهران: نی.
[10] راودراد، اعظم و شایگان، خشایار (1391). «ویژگی‏‏های اجتماعی مخاطبان نقاشی مدرن و مردم‏‏پسند در ایران»، دوفصل‌نامة جامعه‏‏شناسی هنر و ادبیات، س4، ش2، ص 39ـ64.
[11] رحیمی، فاطمه (1397). «جهان متن و زیبایی‏‏شناسی دریافت در پوئتیک ارسطو و پوئتیک مدرن امبرتو اکو»، نشریة هنرهای زیبا‌ـ هنرهای تجسمی، دورة 23، ش 4، ص 13ـ20.
[12] ریتزر، جورج (1384). نظریه جامعه‏‏شناسی در دوران معاصر، ترجمة محسن ثلاثی، تهران: علمی.
[13] شمیلی، فرنوش (1394). «بررسی تأثیر آموزش هنر بر سازمان ادراکی و حافظة بصری افراد»، پایان‏‏نامة دورة دکتری تخصصی، دانشکدة هنر، دانشگاه الزهرا.
[14] صالحی‏‏امیری، سیدرضا و سپهرنیا، رزیتا (1394). الگوی ارتقای سرمایة فرهنگی در ایران، تهران: ققنوس.
[15] طباطبایی، زهره (1393). «مدل درک و دریافت ارزش‏‏های زیبایی‏‏شناسی و هنری جهت حفاظت از میراث هنری»، پایان‏‏نامة دورة دکتری تخصصی، دانشکدة حفاظت و مرمت، دانشگاه اصفهان.
[16] گرونو، یوکا (1392). جامعه‌‌شناسی سلیقه، ترجمة مسعود کیانپور، نشر مرکز، تهران، ایران.
[17] مریدی، محمدرضا و تقی‏‏زادگان، معصومه (1384). «بررسی جامعه‏‏شناختی عناصر ساختاری سیستم هنر»، مجلة علوم اجتماعی دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، س2، ص163ـ191.
[18] مکاریک، ایرنا ریما (1385). دانش‏‏نامة نظریه‏‏های ادبی معاصر، ترجمة مهران مهاجر، محمد نبوی، تهران: آگاه.
[19] مک‏‏کوایل، دنیس (1380). مخاطب‏‏شناسی، ترجمة مهدی منتظرقائم، تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه.
[20] ملکی، امیر و رفیعی، ملاکه (1391). «دسترسی افتراقی به سرمایه و توزیع نابرابر سلیقه‌های هنری (تحلیل کمی رابطة بین سرمایة با مصرف فرهنگی، هنری جوانان تهرانی)»، فصل‌نامة انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، دورة 8، ش 29، ص 71ـ90.
[21] مهدی‏‏زاده، محمد (1384). مطالعة تطبیقی نظریه کاشت و دریافت در ارتباطات، تهران: مرکز تحقیقات صدا و سیما.
[22] نامورمطلق، بهمن (1387). «یائوس و آیزر: نظریة دریافت»، پژوهش‌نامة فرهنگستان هنر، س3، ش پیاپی 11، ص 93ـ110.
[23] ولف، جنت(1389). زیبایی‏‏شناسی و جامعه‏‏شناسی هنر، ترجمة بابک محقق، مؤسسة تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری متن، تهران: فرهنگستان هنر.
[24] هینیک، ناتالی (1391). جامعه‏‏شناسی هنر، ترجمة عبدالحسین نیک‏‏گهر، تهران: آگه.
[25] یوسفی، رسول؛ زارع‏‏خلیلی، فتح‏‏الله (1397). «عوامل مؤثر بر ادراک زیبایی‏‏شناختی هنر (مطالعه موردی: دو دانشکدة دانشگاه شیراز در سال1397)»، نشریة جامعه‏‏شناسی هنر و ادبیات، دورة 10، ش 2، ص145ـ171.