نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب

چکیده

بوم‌فمنیسم که از تلفیق اندیشه‌های فمنیستی و اکولوژیکی (زیست‌محیطی) حاصل شده است، هژمونی فرهنگ مردسالارانه را عاملی در فرودستی اقشار ضعیف‌ نگه داشته شده، از جمله زنان از یک سو و جنگ و تخریب خودخواهانۀ زیست‌بوم از سوی دیگر می‌داند و معتقد است آگاهی، خودباوری و توانمندسازی زنان و بازگشت آنان به اصالت طبیعی و عاملیت جنسیتی، سببی برای نجات توأمان زن و طبیعت است. در رمان هرس، زنان آسیب‌دیده از خشونت مردانۀ جنگ، در دورۀ بی‌مردیِ پس از جنگ، با تشکیل زنستان (کلونی زنانۀ) خرد در جزیره‌ای دورافتاده و ویران، به آبادانی خود و طبیعت رنجور از جنگ همت می‌گمارند؛ مسئلۀ اصلی این تحقیق، که به روش توصیفی و تحلیل محتوای قیاسی انجام یافت، تبیین و تفسیر پیوندهای اندیشگانی موجود در رمان هرس با مؤلفه‌های فلسفۀ بوم‌فمنیستی بوده است؛ دستاوردهای تحقیق گویای هم‌زمانی بیداری هویتی و خودباوری و متعاقباً توانمندسازی و عاملیت در زنان این داستان از یک‌سو، با نجات زمین و احیای طبیعت در سویۀ دیگر است؛ آن‌چنان که نظرگاه بوم‌فمنیستی به آن باور دارد و زنان را به چنین رویکردی به رشد استعلایی خود و محافظت از محیط زیست فرامی‌خواند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of “Saving the Earth by Women” in the Novel “Pruning” with an Ecofeminism Approach

نویسنده [English]

  • Narges Oskouie

Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Bonab Branch, Islamic Azad University, Bonab, Iran

چکیده [English]

Derived from the integration of feminist and ecological thoughts, ecofeminism approach considers the patriarchal cultural hegemony as a factor on the one hand in the lower position of the poor-kept people, including women, and on the other in war as well as the selfish destruction of the ecosystem. It believes that the awareness, self-confidence, and empowerment of women, besides their return to natural originality and gender agency are the causes to simultaneously save both women and nature. In the novel Pruning, in the post-war widowhood, the women hurt by the male violence of the war try to develop themselves as well as the nature suffering from the war through forming a small female colony (Zanestan in Persian) on a devastated remote island. The present research conducted by descriptive method and deductive content analysis was mainly aimed at explaining and interpreting the intellectual links in the novel Pruning with the components of the ecofeminism philosophy. The research achievements indicate the simultaneity of identity awakening and self-belief, and subsequently the empowerment and agency in the women of this story on the one hand with saving the earth and with reviving the nature on the other hand. The ecofeminism approach believes in the roles and such an approach calls women for their transcendental growth and environmental protection.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ecofeminism
  • Culture and Gender
  • Nature and Gender
  • War and Gender
  • Consecration of Femininity and Motherhood
  • Environment Revival
[1] اعزازی، شهلا (1393). فمنیسم و دیدگاه‌ها، تهران: روشنگران و مطالعات زنان، چ 3.
[2] الیاده، میرچا (1389). رساله در تاریخ ادیان، ترجمۀ جلال ستاری، تهران: چشمه.
[3] ــــــــــ (1393). نمادپردازی، امر قدسی و هنر، ترجمۀ محمدکاظم مهاجری، تهران: پارسه.
[4] بولن، شینودا (1384) نمادهای اسطوره‌ای و روان‌شناسی زنان، ترجمۀ آذر یوسفی، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
[5] ــــــــــ (1395). پیام فوری از مادر زمین: زنان را گردآورید، دنیا را نجات دهید، ترجمۀ نیسان فروزین، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
[6] پاک‌نیا، محبوبه؛ مردیها، مرتضی (1394). سیطرۀ جنس، تهران: نی، چ3.
[7] دوبووار، سیمون (1385). جنس دوم، ترجمۀ قاسم صنعوی، تهران: توس، چ7.
[8] رحمانی، بیژن؛ مجیدی، بتول (1388). «عوامل مؤثر بر مشارکت زنان در حفظ محیط‌زیست شهری با تأکید بر نگرش اکوفمنیستی»، مجلۀ آمایش محیط، دورۀ 2، ش پیاپی 7، ص11ـ29.
[9] رید، ایولین (1390). مادرسالاری (زن در گسترۀ تاریخ تکامل)، ترجمۀ افشنگ مقصودی، تهران: گل‌آذین.
[10] ساتن، فیلیپ دبلیو (1393). درآمدی بر جامعه‌شناسی محیط‌‌زیست، ترجمۀ صادق صالحی، تهران: سمت، چ2.
[11] شجاعت‌زاده، تهمینه؛ اسکویی، نرگس (1399). «نظریۀ افتراق و تحلیل آن در رمان هرس»، نشریۀ نقد و نظریۀ ادبی، ش 9، ص123ـ142.
[12] عباس‌زاده، محمد؛ کریم‌زاده، سارا (1396). «جهت‌گیری های زنان نسبت به محیط زیست (محل مطالعه: ارومیه)»، نشریۀ مسائل اجتماعی ایران، س8، ش2، ص121ـ150.
[13] عنایت، حلیمه؛ فتح‌اله‌زاده، حیدر (1388). «رویکردی نظری به مفهوم اکوفمنیسم»، مطالعات جامعه‌شناسی، س2، ش پیاپی 5، ص45ـ63.
[14] فریدمن، جین (1381). فمنیسم، ترجمۀ فیروزه مهاجر، تهران: آشیان.
[15] کائدی، شهره (1382). «فمنیسم، خاستگاه‌ها و نگرش‌ها»، مجلۀ پژوهش‌نامۀ ادبیات کودک و نوجوان، س9، ش پیاپی 32، ص36ـ42.
[16] کمبل، جوزف (1377). قدرت اسطوره، ترجمۀ عباس مخبر، تهران: مرکز.
[17] محمدی اصل، عباس (1390). زنان‌ـ محیط زیست، تهران: شیرازه.
[18] مرعشی، نسیم (1395). هرس، تهران: چشمه، چ 16.
[19] مشیرزاده، حمیرا (1385). از جنبش تا نظریه (تاریخ دو قرن فمنیسم)، تهران: شیرازه.
[20] وارن، کارن (1383). «فلسفۀ اکوفمنیسم»، ترجمۀ مجید لباف خانیکی، مجلۀ بازتاب اندیشه، ش پیاپی 54، ص 68ـ70.
[21] هام، مگی و گمبل، سارا (1382). فرهنگ نظریه‌های فمنیستی، ترجمۀ فیروزه مهاجر و دیگران، تهران: توسعه.
[22] هنشال، ژانت (1385). «نقش‌های جنسیتی و دغدغه‎های زیست‌محیطی»، ترجمۀ سونیا غفاری، روزنامۀ سرمایه، یک‌شنبه 17 دی، ش 365.
[23] هاراوی، دانا (1387). مانیفست سایبرگ، ترجمۀ امین قضایی، تهران: گل‌آذین.
[24] Ashkraft, Bill, et al. (2007). Post-Coloni Studies: The Key Concepts, Rutledge, london and New York.
[25] Gilman, Charlotte. Perkins (1970). The Home, Oriana, Illinois University Press.
[26] Hinterberger, A (2007). “Feminism and the Politics of Representation: Towards a Critical and Ethical Encounter whit Others”, Journal of International Women’s Studies, Vol.8 No.2
[27] Jaggar, Allison (1983). Feminism and the Object os Justice. In Sterba James, Social and Political Philosophy, Routeledge, New York.
[28] Woodward, Kate (2000). Questioning Identity: Gender, Class, Nation, Routledge. London.