نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری جامعه‌شناسی، دانشکدة علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی

2 استاد گروه علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، ایران

3 دانشیار گروه رادیو، دانشکدة تولید، دانشگاه صدا‌و‌سیما

چکیده

تبلیغات یکی از عناصر جدایی‌ناپذیر زندگی انسان امروزی است. در این میان، رسانه به‌منزلة ابزاری برای معرفی محصولات از اهمیت ویژه برخوردار است. هدف اصلی این مقاله بررسی جایگاه بدن در گفتمان رسانه (تبلیغات بازرگانی شبکة جِم) است. بدین منظور، با استفاده از دیدگاه فیسک و بارت در سه سطح واقعیت، بازنمایی و ایدئولوژی، آگهی‌های بازرگانی تحلیل و ارزیابی شده است. تحقیق حاضر با رویکردی کیفی صورت گرفته و جامعة هدف آن آگهی‌های پخش‌شده از شبکة جِم تی‌وی در سال 1396ـ1397 بوده است که به روش نمونه‌گیری هدفمند و غیرتصادفی جهت تحلیل نشانه‌شناختی انتخاب شدند. پس از جمع‌آوری تبلیغات، 33 پیام بازرگانی مورد مطالعة عمیق قرار گرفت. مبنای نظری بحث، آرای برخی از صاحب‌نظران جامعه‌شناسی بدن است. نتایج نشان می‌دهد دو گفتمان «جنسی» و «جنسیتی» در حوزة بدن زن در تبلیغات وجود دارد. البته «گفتمان جنسی» در تبلیغات شبکة جِم غالب است و بدن، خصوصاً بدن زن، به‌عنوان تنها موجودی که جنسیت و سکسوالیته دارد به‌منزلة ابزاری در خدمت سرمایه‌داری درآمده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of body semiotics in commercial advertising, Case study: GEM TV satellite network

نویسندگان [English]

  • Masomeh Mirzakhani 1
  • Bagher Saroukhani 2
  • Hasan Khojasteh Bagherzadeh 3

1 PhD Student, Department of Sociology, Faculty of Social Sciences, Islamic Azad University, Tehran, Iran

2 Professor, Department of Social Sciences, University of Tehran, Iran

3 Associate Professor, Department of Radio, Faculty of Production, Radio and Television University

چکیده [English]

Advertising is one of the inseparable elements of modern human life. In the meantime, the media as a tool to introduce products is of particular importance. The main purpose of this article is to examine the position of the body in the media discourse (commercial advertising of Jam Network). From Fisk and Bart's point of view, commercials have been analyzed and evaluated at three levels including reality, representation, and ideology. They were selected by purposeful and non-random sampling method for semiotic analysis. After collecting advertisements, 33 commercial messages were studied in depth. The theoretical basis of the discussion is the opinions of some experts in body sociology. There are two discourses, "sexual" and "gender" in the field of female body in advertising. Of course, "sexual discourse" dominates the Jam network's propaganda, and the body, especially the female body, as the only creature that has gender and sexuality, has become a tool in the service of capitalism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • body
  • semiotics
  • commercial
  • GEM network
[1] اباذری، یوسف؛ حمیدی نفیسه (1387). «جامعه‌شناسی بدن و پاره‌ای مناقشات»، زن در توسعه و سیاست، دورة 6، ش4.ص 160-127
[2] اخلاصی، ابراهیم (1386). «بررسی جامعه‌شناختی عوامل مؤثر بر مدیریت بدن در زنان، مطالعة موردی زنان شهر شیراز»، (پایان‏نامة کارشناسی ارشد جامعه‏شناسی)، دانشگاه شیراز.
[3] آزاد ارمکی، تقی؛ چاوشیان، حسن (1381)، «بدن به‌مثابة رسانة هویت»، مجلة جامعه‌شناسی ایران، دورة 4، ش 4، ص57ـ75.
[4] انگلیس، دیوید (1392). فرهنگ و زندگی روزمره، ترجمة علیرضا مرادی، تهران: تیسا.
[5] برون ینسن، کلوس (1384). «تلفیق روش‌های کمی و کیفی در پژوهش‌های ارتباطی و رسانه‌ای»، ترجمة اسماعیل یزدان‌پور، فصلنامه مطالعاتی و تحقیقاتی وسایل ارتباط جمعی(رسانه)، س16، ش3.
[6] ذکایی، محمد سعید (1385)، «فرهنگ مطالعات جوانان»، تهران: آگه.
[7] ذﻛﺎﻳﻲ، ﻣﺤﻤﺪ ﺳﻌﻴﺪ (1391). درآﻣﺪی ﺑﺮ ﺗﺎرﻳﺦ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺑﺪن در اﻳﺮان، ﺗﻬﺮان: ﺗﻴﺴﺎ.
[8] راسخ، کرامت‌اله؛ مبری، معصومه؛ ماجدی، سید مسعود (1389). «بررسی نگرش زنان نسبت به مدیریت بدن»، فصل‌نامة زن و مطالعات خانواده، س3، ش10، ص35ـ59.
[9] ریتزر، جورج (1379). نظریة جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمة محسن ثلاثی، تهران: علمی.
[10] ﺳﻠﺒﯽ، ﮐﯿﺖ و ﮐﺎودری، ران (1380). راﻫﻨﻤﺎی ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن، ﺗﺮجمة ﻋﻠﯽ ﻋﺎﻣﺮی ﻣﻬﺎﺑﺎدی، ﺗﻬﺮان: ﺳﺮوش.
[11] فاتحی، ابوالقاسم و اخلاصی، ابراهیم (1387). «مدیریت بدن و رابطة آن با پذیرش اجتماعی بردن»، مطالعات راهبردی زنان (کتاب زنان سابق)، ش 41، ص 9ـ42.
[12] فوکو، میشل (1378). مراقبت و تنبیه: تولد زندان، ترجمة نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نی.
[13] ــــــــــ (1383). اراده به دانستن، ترجمة نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نی
[14] فیسک، جان (1380). فرهنگ و ایدئولوژی، ترجمۀ مژگان برومند، فصل‌نامة ارغنون، چ2، ش 20، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
[15] ــــــــــ (1380). «فرهنگ تلویزیون»، ترجمۀ مژگان برومند، فصل‌نامۀ ارغنون، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. ص143-125
[16] کسل، فیلیپ (1383). چکیده آثار گیدنز، ترجمة حسن چاوشیان، تهران: ققنوس.
[17] کیویستو، پیتر (1384). اندیشه‌های بنیادی در جامعه‌شناسی، ترجمة منوچهر منصوری، تهران: نی
[18] گیدنز، آنتونی (1383). تجدد و تشخص جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، ترجمة ناصر موفقیان، تهران: نی.
[19] ــــــــــ (1373). جامعه‌شناسی، ترجمة منوچهر صبوری، تهران: نی
[20] ﻟﻮﭘﺰ، ﺧﻮزه؛ اﺳﻜﺎت، ﺟﺎن (1385). ﺳﺎﺧﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، ﺗﺮجمة ﺣﺴﻴﻦ ﻗﺎﺿﻴﺎن، ﺗﻬﺮان: ﻧﻲ.
[21] مهدی‌زاده، سید‌محمد (1387). رسانه‌ها و بازنمایی، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
[22] ویمر، راجر دی.؛ دومینیک، جوزف آر. (1384). تحقیق در رسانه‏های جمعی، ترجمة کاووس سید امامی، تهران: سروش.
[23] نجفی، فرزانه (1396). «تحلیل نشانه‌شناختی نقش استفاده از بدن در آثار سه هنرمند محیطی زن: آنا مندیتا، کارین وندر مولن و تارا گودرزی»، همایش بین‌المللی مبانی نظری هنرهای تجسمی ایران با رویکرد محیط زیست.
[24] Bartky,Sandra,lee (1990). “Foucult,Femininity,and the modernization of patriarchal power”, in femininity and domination: studies in the phenemenology of oppression, PP 63-82. New york: routledge.
[25] Fredrickson B, Roberts TA. Objectification theory: Toward understanding women lived experienced and mental risks. Psychol Women Qurty1997; 21: 173-206.
[26] Shilling,Chris (1993). Body and Social Theory, London, Sage Publication.
[27] Tsianakas,V & Rice, K (2005). Gender Impact Assessment: Body Image, Australia, Women's Health Publication.
[28] Toni, C. Antonucci (2004). The Dove Roport: Challenging Beauty, New York, Edelman publication.
[29] Wolf, Naomi (2002). The Beauty Myth. HarperCollins Publishers Inc. New York, NY 10022.
[30] Webster, M. & Driskell, J (1983), “Beauty as Status”, American Journal of Sociology,Vol.89, No. 1.