زن در فرهنگ و هنر

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

شرایط و ضوابط ارسال مقاله

راهنمای تنظیم مقاله

فرم ها

راهنمای ثبت نام در پابلونز

داوران

برساخت تصویر «زن» در نشریات تخصصی هنری در دورۀ اصلاحات (1376 تا 1384)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار پژوهش هنر، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات

چکیده

رسانه‏های مکتوب، از جمله نشریات تخصصی هنری یا هنری‌ـ ادبی، می‏توانند از واقعیت‏های اجتماعی تصویری برساخته را عرضه کنند که در فهم مخاطبان آن‌ها از جامعه بسیار تأثیرگذار است، پژوهش در این مقاله با پرسش از اینکه؛ چه برساختی از زنان در نشریات تخصصی هنری یا هنری‌ـ ادبی در دورۀ اصلاحات (1376ـ1384) صورت گرفته است، بر آن است تا رویکرد هر‌یک از نشریات مورد مطالعه را در پرداختن به زنان و مسائل آنان دریابد. بدین منظور با بهره‏گیری از نظریۀ بازنمایی استوارت هال و با استفاده از تحلیل مضمون (تحلیل تماتیک)، 27 نشریۀ هنری یا هنری‌ـ ادبی منتشره در دورۀ مزبور مطالعه شده است. نتایج پژوهش نشان می‏دهد که نشریات مورد نظر، در سه گروه، رویکردهای متفاوتی به موضوع داشته‏اند؛ در یک دسته از نشریات، تصویر زن یا به غیبت رفته یا از آن احتراز شده است. در دستۀ دوم، تصویر زن در حاشیه قرار داده شده و در دستۀ سوم، به‏طور برجسته‏ای، برساخت گفتمانی از زن صورت گرفته است. تحلیل مضامین این نشریات نشان داد که تصویر بازنمایی‏شده از زنان، بسته به رویکردهای گاه تجاری برخی نشریات، به‏ویژه نشریات سینمایی، الزاماً با هدف تقویت گفتمان اصلاحات برساخته نشده، اما متأثر از نگاه مشارکت‏جوی زنان در گفتمان اصلاحات بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Production of the Image of Woman in Specialized Art Publications in the Period of the Reforms (1997 to 2005)

نویسنده [English]

  • Seyedeh Razieh Yasini

Associate Professor of Art Research, Institute of Culture, Art and Communication, Tehran

چکیده [English]

After the Islamic Revolution in Iran in 1979, women were the subject of various discourses. The media played a central role in the discourse construction about women. Written media, including artistic-literary journals, can construct social realities that influence society. This paper inquires into the ways in which women have been constructed by these journals in the reform era (1997-2005) to find out how these journals have represented women and to what field of discourse they refer. Thus, Stuart Hall’s theory of media representation, which focuses on the construction approach, was applied to the study of 27 selected artistic-literary or art journals published during the reform era. The selected art journals were analyzed using thematic analysis. The results showed that the studied journals that represented women were classified into three categories: 1. The ones that ignored women; they did not play a discursive constructive role for women in the reform era 2. Those that had a low representation of women; they put women in the side lines 3. The journals that constructed women in a particular discourse. The constructed representation of women in the 3rd category of art journals studied appealed to the reform and popular-commercial discourse.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Reform Era
  • Woman
  • Construction
  • Representation
  • Artistic Magazines
مراجع
[1] استوری، جان (1389). مطالعات فرهنگی دربارۀ فرهنگ عامه، ترجمۀ حسین پاینده، تهران: آگه.
[2] بارکر، کریس (1387). مطالعات فرهنگی؛ نظریه و عملکرد، ترجمۀ مهدی فرجی و نفیسه حمیدی، تهران: پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
[3] باغدار دلگشا، علی (1394). «زن ایرانی در نشریات مشروطه، بررسی نامه‏نگاری زنان در روزنامة ایران نو با تأکید بر نگرش بافت موقعیت کلمات»، پژوهش در تاریخ، س4، ش ۱۶، ص 63ـ77.
[4] باغدار دلگشا، علی؛ زنجانی‏زاده، هما (1397). «نقد نابرابری‏های جنسیتی در اشعار زن‏نگار مندرج در روزنامۀ نامۀ بانوان (1299ـ1300)»، زن در فرهنگ و هنر، دورة 10، ش 3، ص415ـ434.
[5] بهشتی‏سرشت، محسن؛ پرویش، محسن (1394). «بررسی مطالبات اجتماعی و فرهنگی زنان در مطبوعات عصر قاجار (با تأکید بر نشریة نامة بانوان)»، زن در فرهنگ و هنر (پژوهش زنان)، س7، ش ۳، ص 327ـ341.
[6] ترابی فارسانی، سهیلا (1393و 1394). «زن و تحول امر روزمره با تکیه بر نشریات زنان عصر قاجار»، تاریخ ایران، س8، ش اول، پیاپی ۷۵، ص89ـ107.
[7] ترابی فارسانی، سهیلا (1395). «زن و تحول گفتمان از خلال نشریه‏های زنان (از مشروطه تا پهلوی)»، تاریخ اسلام و ایران، س26، ش ۳۰، ص69ـ92.
[8] حضرتی، حسن؛ روشن، افسانه (1389). «تحولات اجتماعی زنان در روزنامه‏های ایرانی از آغاز تا پایان مشروطة دوم»، مطالعات تاریخ فرهنگی، پیاپی ۶، ص ۴۳.
[9] راودراد، اعظم (1382). نظریه‏های جامعه‏شناسی هنر و ادبیات، تهران: دانشگاه تهران.
[10] شفیعی، سمیه‏سادات؛ حسینی‏فر، سیده زهرا (1397). «نقش‏های اجتماعی مرجح زنان در آغاز پهلوی دوم؛ کاووشی جامعه‏شناختی در ماهنامة زبان زنان»، علوم اجتماعی، پیاپی ۸۲، ص157ـ187.
[11] شفیعی، فاطمه؛ شفیعی، سمیه‏سادات (1398). «مسئلة زنان و نسبت آن با ترقی ایران در مشروطة دوم؛ تحلیلی بر نشریة نامة بانوان»، مطالعات فرهنگی و ارتباطات، پیاپی ۵۷، ص169ـ188.
[12] عابدی جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمدسعید؛ فقیهی، ابوالحسن؛ شیخ‏زاده، محمد (1390). «تحلیل مضمون و شبکة مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‏های کیفی»، اندیشۀ مدیریت راهبردی، س5، ش2، پاییز و زمستان، ش 10، ص51ـ198.
[13] عطارزاده، مجتبی (1394). «بازخوانی کارکرد مطبوعات اسلامی قبل از انقلاب در تبیین جایگاه زن مسلمان؛ مطالعة موردی ماهنامة درس‏هایی از مکتب اسلام»، مطالعات رسانه و امت، پیاپی ۳، ص ۵۷.
[14] کشیشیان سیرکی، گارینه؛ آقاعلی، خدیجه (1399). «تحول مفهومی زن و سیاست در روزنامه‏های جمهوری اسلامی و کیهان پس از پیروزی انقلاب اسلامی»، مطالعات سیاسی، ش 48، ص23ـ42.
[15] مهدی‏زاده، سیدمحمد (1387). رسانه‏ها و بازنمایی، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‏ها.
[16] هال، استوارت (1393). معنا، فرهنگ و زندگی اجتماعی، ترجمۀ احمد گل‏محمدی، چ2، تهران: نی.
[17] یاسینی، سیده راضیه (1399). زیبایی‏شناسی پوشاک زنان، پس از انقلاب اسلامی ایران، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
[18] یوسفی‏فر، شهرام؛ جنگجو، شهناز (1395). «چگونگی بازنمایی زن و زنانگی در آگهی‏های تجاری روزنامة اطلاعات (1304ـ1320)»، پژوهش‏نامة تاریخ اجتماعی و اقتصادی، ص109ـ129.
[19] یوسفی‏فر، شهرام؛ جنگجو، شهناز (1398). «مسئلة زن و زنانگی در روزنامة اطلاعات در دورة پهلوی اول (1304ـ1320)»، پژوهش‏نامة زنان، س10، ش 2، ص231ـ254.
[20] Casey, B. et al. (2008). ‘Television Studies: The Key Concepts’, (2 nd edition). cultural studies, London and New York, Routledge: 116.
فهرست [S1] مجلات هنری ادبی تحلیل‌شده
[21] آدینه، 1376، ش 116 و 117، فروردین.
[22] --------، ش 124. اسفند.
[23] تندیس، 1381، ش 1، بهمن.
[24] ----، 1383، ش 38، آذر.
[25] دنیای تصویر، 1377، ش 59، مرداد.
[26] -------------، ش 60، شهریور.
[27] -------------، ش 61.
[28] -------------، ش 65.
[29] ---------، 1378، ش 67.
[30] --------------، ش 70.
[31] ----------، 1379، ش 80، اردیبهشت
[32] ---------------، ش 87، آذر.
[33] -----------، 1380، ش 94، مرداد.
[34] ----------------، ش 97، آذر.
[35] -----------، 1381، ش 107، مهر.
[36] ----------------، ش 112، زمستان
[37] -----------، 1382، ش 115، اردیبهشت.
[38] ----------------، ش 123، آبان.
[39] دنیای سخن، 1378، ش 86، تیر و مرداد.
[40] ----------------، 1378 و 1379، ش 90، اسفند و فروردین.
[41] سینما تئاتر، 1376، ش 20، فروردین.
[42] ---------------، 1378، ش 37.
[43] عروس هنر، 1380، ش اول، اردیبهشت.
[44] ------------------، ش 2، خرداد و تیر.
[45] ----------------------، ش 3، مرداد.
[46] ----------------------، ش 5، مهر.
[47] ----------------------، ش 6، آبان.
[48] ----------------------، ش 9، اسفند.
[49] -------------، 1381‏، ش 10، فروردین.
[50] ------------------، ش 11، شهریور.
[51] ------------------، ش 12، مهر.
[52] ------------------، ش 14، دی.
[53] ------------------، ش 15، بهمن.
[54] -------------، 1381‏ و 1382، ش 16 و 17، اسفند و فروردین.
[55] -------------، 1382‏، ش 18 و 19، اردیبهشت و خرداد.
[56] -------------------، ش 21، مرداد.
[57] -------------------، ش 23 و 24، مهر و آبان
[58] -------------------، ش 25، آذر.
[59] -----------------، ش 26، دی.
[60] -----------------، ش 27، بهمن.
[61] -----------------، ش 28، اسفند.
[62] -----------، 1383، ش 29 و 30، فروردین و اردیبهشت.
[63] فارابی، 1376، ش 27، زمستان.
[64] ----، 1377، ش 30، پاییز.
[65] ---------، ش 31، زمستان.
[66] ----، 1378، ش 32 و 33، بهار و تابستان.
[67] ----، 1379، ش 39، زمستان.
[68] ----، 1380، ش 42 و 43، پاییز و زمستان.
[69] ----------، ش 41، تابستان.
[70] فرهنگ و سینما، 1376، ش 71، دی.
[71] ---------------، 1377، ش 77، تیر.
[72] -------------------، ش 80، آبان.
[73] -------------------، ش 81، دی.
[74] ---------------، 1378، ش 85، اردیبهشت.
[75] --------------------، ش 88، مرداد
[76] ---------------، 1380، ش 114، مهر.
‏[77] --------------------، ش 116، آذر.
[78] ---------------، 1381، ش 122، فروردین.
[79] -------------------، ش 125، مرداد.
[80] -------------------، ش 126، شهریور.
[81] -------------------، ش 132، بهمن.
[82] ---------------، 1383، ش 154، آذر.
[83] --------------------، ش 156، بهمن.
[84] --------------------، ش 157، اسفند.
[85] فیلم، 1378، ش 244، آذر.
[86] -------، ش 247، بهمن.
[87] ---، 1380، ش 268، اردیبهشت.
[88] -------، ش 271، تیر.
[89] -------، ش 272، مرداد.
[90] -------، ش 273، شهریور.
[91] -------، ش 274، شهریور.
[92] -------، ش 276، آبان.
[93] -------، ش 279، دی.
[94] -------، ش 280، بهمن.
[95] -------، ش 282، اسفند.
[96] ---، 1381، ش 284، اردیبهشت.
[97] -------، ش 285، ویژۀ بهار.
[98] -------، ش 289، شهریور.
[99] -------، ش 291، آبان.
[100] -------، 1382، ش 298، نوروز.
[101] -------، 1383، ش 316، اردیبهشت.
[102] ------------، ش 318، تیر.
[103] کِلک، 1376، ش 85 و 86، فروردین و تیر.
[104] --------، ش 89 تا 93، مرداد تا آذر.
[105] ----، 1377، ش 95، تیر.
[106] --------، ش 100، آذر
[107] کیهان فرهنگی، 1376، ش 140، اسفند.
[108] گزارش‏فیلم‏، 1377، ش 107، 15 تیر.
[109] -------------، ش 108، مرداد.
[110] -------، 1377، ش 112، مهر.
[111] -------، 1380، ش 179، مهر.
[112] ------------، ش 181، آبان.
[113] ------------، ش 185، دی.
[114] ------------، ش 186، 15 دی.
[115] گلستانه، 1377، ش اول، مهر.
[116] -----، 1377و 1378، ش 3 و 4 اسفند و فروردین.
[117] -----، 1378، ش 5 و 6 اردیبهشت و خرداد.
[118] ------1378 و 1379، ش 14 و 15، اسفند و فروردین.
[119] -----، 1379، ش 16 اردیبهشت.
[120] -----، 1380، ش 32 مهر.
[121] ------، 1383، ش 61 دی.
[122] موسیقی ماهور، 1377، ش 1، پاییز.
[123]  مقام موسیقایی، 1378 ش 6، زمستان.
[124] ---------، 1379، ش 8، پاییز.
[125] ---------،1380، ش 15، اسفند.
[126] ---------، 1382، ش 23، شهریور و مهر و آبان.
‏[127] ---------، 1383، ش 31، مهر.
[128] ---------، 1377، ش 79، اردیبهشت و خرداد.
[129] -------------، ش 83، دی و بهمن.
[130] -------------، ش 84، اسفند.
[131] مطالعات هنرهای تجسمی، 1379، ش 8، بهار.
[132] نقد سینما، 1380، ش 24. خرداد.
[133] ------، 1381، ش 134. مهر.
[134] هنر، 1376، ش 34. زمستان
زن در فرهنگ و هنر
دوره 13، شماره 1
فروردین 1400
صفحه 35-63
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار