نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• عفت السادات افضل طوسی ¹
• مهدیس مهاجری ²

¹ دانشیار گروه پژوهش هنر، دانشکدة هنر، دانشگاه الزهرا

² دانشجوی دکتری تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنر، دانشکدة هنر، دانشگاه الزهرا

چکیده

مهاجرت مسئله‏ای فرهنگی است که تداعی‏گر مفاهیمی مانند هویت، از‌خودبیگانگی، غربت و نوستالژی است. مهاجرت بر اندیشه و آثار هنرمندان تأثیر مستقیم می‏گذارد. آثار هنرمندان مهاجر به واسطة بیان مضامین ویژه در سال‏های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. در این میان، هنرمندان مهاجر کشورهای اسلامی نیز توانسته‏اند با نمایش آثار خود ابعاد گوناگون هنر مهاجران را به تصویر بکشند. یکی از جنبه‏های فرهنگ که در جریان مهاجرت دچار تحول می‏شود، زبان و به دنبال آن خط است. خط بخشی مهم از آثار هنرمندان کشورهای اسلامی است و وابستگی آن به زبان کارکردهای مختلفی را برای آن به وجود آورده است. در میان هنرمندان مهاجر، زنان هنرمند نیز خط را به‌عنوان عنصر مهم کار خود برگزیده‏اند. پرسش اصلی تحقیق این است که نقش خط در آثار هنرمندان زن مهاجر چیست و به چه دلیل از خط و نوشتار در آثار خود بهره برده‏اند؟ این نوشتار که با روش توصیفی‌ـ تحلیلی و اطلاعات گردآوری‌شدة کتابخانه‏ای انجام شده است، بر‌اساس دیدگاه باختین به تحلیل آثار مورد نظر می‏پردازد. میخاییل باختین از اندیشمندان قرن بیستم است که در حوزة انسان‌شناسی نظریة «دیگری» و «دیگربودگی» را مطرح کرده است. او باور دارد انسان همواره به انسان دیگر نیازمند است و از دریچة انسان دیگر به خود نگاه می‏کند و یکی از عومل تأثیرگذار در شکل‏گیری و شناخت موقعیت انسان، دیگری است. با مطالعة آثار هنرمندان زن مهاجر از کشورهای ایران، عراق، فلسطین، الجزایر، مراکش و مصر آثاری از لالا الصعیدی از مراکش، شیرین نشاط از ایران و هیف کهرمان از عراق انتخاب شده است. نتایج بررسی نشان می‏دهد این زنان مهاجر خط را برای بیان هویت و دیگربودگی‏شان به کار برده و در موقعیت دیگری دست به خلق اثر زده‏اند و برآن‏اند تا هویت و دیگربودگی‏شان را نمایش دهند.

کلیدواژه‌ها

• خط
• کشورهای اسلامی
• میخاییل باختین
• مهاجرت
• هنرمندان زن

عنوان مقاله [English]

Calligraphy and Manifestation of Otherness in Artworks by Immigrant Women Artists from Islamic Countries

نویسندگان [English]

• Effat Sadat Afzal Tousi ¹
• Mahdis Mohajeri ²

¹ Associate Professor, Art Research Department, Faculty of Art, Al-Zahra University, Tehran

² PhD Candidate in Comparative and Analytical Art Studies, Faculty of Arts, Al-Zahra University, Tehran

چکیده [English]

Migration is now described not only as a geographical phenomenon but also as a cultural one, encompassing issues such as identity, language, alienation, nostalgia and roaming. These experiences can affect the process of creating a work of art. The art of migrants is known worldwide due to its representation of important themes and issues. In this context, migrant artists from Islamic countries have been able to show their artwork in many aspects. One aspect of culture that develops during migration is language, followed by calligraphy. Calligraphy is an important part of the artworks created by artists from Islamic countries. In fact, its importance to language has made different functions. Among immigrant artists, female artists have also chosen calligraphy as an important element of their work. The main question of this paper is what the reason is for the use of calligraphy by migrant women artists. When looking at the artworks, it becomes clear that female artists from Islamic countries use calligraphy to represent their identity and otherness. Mikhail Bakhtin is one of the most important philosophers of the 20^th century. One of his theories includes otherness. He believes that man always needs another man. In other words, man sees himself in the eyes of the other. This research, using the descriptive method of analysis and library sources, considers Bakhtin’s viewpoint when analyzing works of art. Among many works by female artists with migrant backgrounds from Islamic countries including Iran, Iraq, Morocco, Egypt, Palestine, and Algeria, three artworks by Moroccan, Iranian, and Iraqi women artists were selected to be specifically studied. The selected artists are Lala Esayyadi, Shirin Neshat, Havy Kahraman. These artists create their artworks in the position of otherness and they also want to highlight their identity with their otherness.

کلیدواژه‌ها [English]

• Migration
• Calligraphy
• Women Artists
• Islamic Countries
• Mikhail Bakhtin