نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه‌ی تعلیم و تربیت، گروه علوم تربیتی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 دکتری برنامه‌ریزی درسی دانشگاه هرمزگان، ‌بندرعباس، ایران

3 دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه‌ی تعلیم و تربیت دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

4 دانشیار روانشناسی تربیتی گروه علوم تربیتی دانشکده علوم انسانی دانشگاه‌ هرمزگان، ‌بندرعباس، ‌ایران.

چکیده

آموزش فلسفه به دانش‌آموزان تا حد زیادی قدرت مواجه آن‌ها با بحران‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و انتخاب‌ رشته، شغل، همسر و... را افزایش می‌دهد. از این رو هدف پژوهش حاضر، بررسی مؤلفه‌های تفکر فلسفی در کتاب مدیریت خانواده و سبک زندگی (ویژه دختران) پایه دوازدهم دوره دوم متوسطه می‌باشد. روش این پژوهش توصیفی، تحلیل محتوا و جامعه اطلاع‌رسان شامل یک جلد کتاب درسی دوره دوم متوسطه در سال تحصیلی 1399-1400 و ابزار پژوهش فرم تحلیل محتوا باتوجه به معیارهای تفکر فلسفی (شامل سه حیطه استدلال، قضاوت و مفهوم‌سازی و دوازده مؤلفه) می‌باشد. به این صورت که پس از مشخص کردن واحد تحلیل و مؤلفه‌های مورد نظر به عنوان ملاک‌های تحلیل، با استفاده از تکنیک ویلیام رومی به تحلیل کتاب‌ مذکور اقدام شد. علاوه بر این از آزمون خی دو جهت مشخص کردن نحوه توزیع مؤلفه‌ها در محتوای کتاب مزکور استفاده گردید. باتوجه به تحلیل ضریب درگیری (ISE=0/94) به دست آمده از محتوای کتاب‌ مورد بررسی، می‌توان اظهار داشت که میزان توجه کتاب مدیریت خانواده و سبک زندگی (ویژه دختران) پایه دوازدهم دوره دوم متوسطه به مؤلفه‌های تفکر فلسفی، در حد نسبتا مطلوب (ضریب درگیری پایین‌تر از 1) و به صورت نیمه‌فعال می‌باشد. همچنین نتیجه حاصل از آزمون خی دو (Sig: 0/006، Chi-Square: 26.316) نشان داد که میزان توزیع مؤلفه‌ها در کتاب یادشده به طور معناداری نامتوازن می‌باشد. به‌گونه‌ای که مؤلفه شناخت با 36/5 درصد فراوانی، دارای بیشترین فراوانی و مؤلفه تمرکززدایی با 42/2 درصد فراوانی، کم‌ترین فراوانی را در مؤلفه‌های تفکر فلسفی به خود اختصاص داده‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of the components of philosophical thinking in the book Family Management and Lifestyle of 12th grade girls in the second year of high school

نویسندگان [English]

  • Jaber Eftekhari 1
  • hojjat eftekhari 2
  • fahime moslemi 3
  • Samavi Abdalvahab 4

1 Phd. Student in Philosophy of Education, Departmant of Education, Faculty of Education and Psychology, University of Isfahan, Isfahan, Iran

2 Phd of curriculum Development, University of Hormozgan, Bandar Abbas, Iran.

3 M.A Student in Philosophy of Education, University of Shiraz, Shiraz, Iran

4 Associate Professor of Psychology, Human Sciences Faculty, University of Hormozgan, Bandar Abbas, Iran.

چکیده [English]

The aim of the present study is to investigate the components of philosophical thinking in the book Family Management and Lifestyle (especially for girls) in the twelfth grade of the second year of high school. The method of this descriptive research is content analysis and the information society including a volume of the second year high school textbook in the academic year 1399-1400 and the research tool of the content analysis form according to the criteria of philosophical thinking Component) is. In this way, after identifying the unit of analysis and the desired components as criteria for analysis, the book was analyzed using the technique of William Rumi. In addition, chi-square test was used to determine the distribution of components in the content of the book. According to the analysis of conflict coefficient (ISE = 0.94) obtained from the content of the book, it can be stated that the attention of the family management and lifestyle book (for girls) of the twelfth grade of the second year of high school to the components of thinking Philosophically, it is relatively desirable (engagement coefficient less than 1) and semi-active. Also, the result of Chi-square test (Sig: 0.006, Chi-Square: 26.316) showed that the distribution of components in the book is significantly unbalanced. So that the cognition component with 5.36% frequency has the highest frequency and the decentralization component with 2.42% frequency has the lowest frequency in the components of philosophical thinking.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Girls
  • Management and lifestyle
  • Philosophical thinking
  • Secondary school
اسمیت، فیلیپ جی؛ هولفیش، هنری‏گوردون (1389). تفکر منطقی روش تعلیم و تربیت، ترجمة علی شریعتمداری. چ 8، تهران: سمت.
امیر‏تیموری، محمد‏حسن؛ زارع، محمد؛ ساریخانی، راحله؛ سالاری، مصطفی (1392). «بررسی میزان انطباق کتاب علوم تجربی سال دوم دبستان با مؤلفه‏های خلاقیت و سطوح بالای حیطۀ شناختی بلوم»، فصلنامة ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، س 3، ش 3، ص161ـ186.
برهمن، مریم؛ خدابخشی صادق‏آبادی، فاطمه (1396). «آموزش فلسفه برای کودکان»، فصلنامة پیشرفت‏های نوین در علوم رفتاری، س 2، ش 9، ص90ـ104.
خسرونژاد، مرتضی (1390). چگونه توانایی اندیشة فلسفی کودکان را پرورش دهیم، مشهد: به‏نشر.
خوشخوئی، منصور؛ ازنب، عطا (1394). «بررسی میزان توجه به مؤلفه‏های تفکر فلسفی در سند برنامة درسی ملی آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامة تفکر و کودک، س 6، ش 2، ص37ـ62.
دره‌زرشکی، نسرین؛ برزگر بفرویی، کاظم؛ زندوانیان، احمد (1396)، «اثربخشی آموزش فلسفه به شیوة حلقة کندوکاو بر تفکر انتقادی در دانش‌آموزان دورة ابتدایی»، فصلنامة روانشناسی شناختی، س‌5، ش‌2، ص‌67ـ76.
سیف هاشمی، فخرالسادات؛ رجایی‌پور، سعید (1383). «بررسی رابطة بین ذهنیت فلسفی و میزان خلاقیت مدیران مدارس متوسطة شهر اصفهان در سال تحصیلی 1381ـ1382»، فصلنامة تعلیم و تربیت، ش‌اول، ص‌31ـ64.
شعبانی، حسن (1389). روش تدریس پیشرفته (آموزش مهارت‏ها و راهبردهای تفکر)، چ 4، تهران: سمت.
ضرغامی، سعید؛ سجادیه، نرگس؛ قائدی، یحیی (1390)، «الگوی نظری فلسفه برای کودکان در ایران طرح پژوهش ملی»، تهران: سازمان پژوهش و برنامه‏ریزی آموزشی.
طهماسب‏زاده شیخلار، داود؛ نظری، محسن (1397). «تحلیل محتوای کتاب تفکر و پژوهش پایة ششم ابتدایی براساس فرایندهای تفکر»، فصلنامة مطالعات روانشناسی تربیتی، س‌12، ش‌2، ص‌94ـ130.
عبدی‏الوار، علیرضا (1393). «تحلیل محتوای کتاب تفکر و پژوهش پایة ششم ابتدایی بـر‌اسـاس ابعـاد تفکر از دیدگاه مارزینو»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه هرمزگان.
قائدی، یحیی (١٣٨٣). آموزش فلسفه به کودکان (بررسی مبانی نظری)، تهران: دواوین.
ــــــــــ (1386). «بررسی بنیادهای نظری برنامة درسی فلسفه برای کودکان از دیدگاه فیلسوفان عقل‏گرا»، فصلنامة مطالعات برنامة درسی، س 2، ش 7، ص 61ـ95.
مارزینو، رابرت. جی (1390). ابعاد تفکر در برنامه‏ریزی درسی و تدریس، ترجمة قدسی احقر، چ 2، تهران: سیطرون.
مرعشی، سیدمنصور؛ هاشمی، سیدجلال؛ مقیمی گسک، اعظم (1391). «تحلیل محتوای کتاب‌های درسی بخوانیم و بنویسیم و هدیه‌های آسمان دورة ابتدایی بر‌اساس معیارهای برنامة درسی فلسفه برای کودکان»، فصلنامة تفکر و کودک، س‌3، ش‌اول، ص 69ـ89.
مرعشی، منصور؛ حقیقی، جمال؛ بنابی مبارکی، زهرا؛ باشلیده، کیومرث (1386). «بررسی تأثیر روش اجتماع پژوهشی بر پرورش مهارت‏های استدلال در دانش‏آموزان دختر پایة سوم راهنمایی»، فصلنامة مطالعات برنامة درسی، س‌2، ش‌7، ص‌95ـ122.
میرزایی میرآبادی، خسرو؛ اسلامی، ادریس؛ آفانی، کمال (1395). «تحلیل محتوای کتب درسی تفکر و پژوهش پایة ششم ابتدایی و تفکر و سبک زندگی پایه‏های هفتم و هشتم متوسطة اول از منظر برنامه آموزش تفکر به کودکان»، س‌7، ش‌2، ص‌47-78.
ناجی، سعید (1389). «فلسفه برای کودکان و تحول در نظام آموزش و پرورش». فصلنامة اطلاعات حکمت و معرفت، س‌5، ش‌3، ص4ـ8.
هینز، جوآنا (1384). بچه‏های فیلسوف، ترجمة رضاعلی نوروزی، عبدالرسول جمشیدیان و مهرناز مهرابی کوشکی، چ 2، قم: سماء قلم.
Barrow, Wilma (2010). “Dialogic, Participation, and the Potential for Philosophy for Children”, Journal of Thinking Skills and Creativity, Vol 5, NO 2.
Di Masi, D, Santi, M (2016). “Learning democratic thinking: a curriculum to philosophy for children as citizens”, Journal of Curriculum Studies, 48(1), PP 136-150.
Dondlinger. M. J, Wilson, D. A (2012). “Creating an alternate reality: Critical, creative, and empathic thinking generated in the Global village Playground capstone experience”, Journal of Thinking skills and Creativity, 7(3): PP 153- 164.
Fisher, R (2005). Teaching Children to Think (2th), London, Nelson Thornes.
Haynes, J (2002). Children as philosophers, London: Routledge Falmer.
Haynes, J (2004). Children as Philosopher, Routledge Falmer, London and New York.
Hogan, Michael John (2006). “Cultivating Thought-Full and Creative Thinkers: A Comment on Quality Merging Costa with Claxton et al, Journal of Thinking Skills and Creativity, Vol 1, No. 1.
Lipman, Matthew (2003). Thinking in Education, 2 nd (edn.), Cambridge & New York: Cambridge University Press.
Lu, L, Ortlieb, E. T (2018). Teacher Candidates as Innovative ChangeAgents, Current Issues in Education, 11(5). Available: http://cie. ed. Asu.edu/ volume11/ number5.
Monteiro, C. Mattos, A, Margaret, G (2009). “Improving Critical Thinking and Clinical Reasoning with a Continuing Education Course”, Journal of Continuing Education in Nursing, Vol 40, No 3, PP 121-127.
Reznitskaya, A (2008). Philosophical Discussions in Elementary School Classrooms: Theory, Pedagogy, Research, Montclair State, University, New Jersey, USA.
Romey, Wiliyam (1968). Inquiry techniqus for teaching Science, London: Prentice hall.
Smith DE, Tegano DW (1992). “Relationship of scores on two personality measures: creativity and self-image”, Psychol Rep, 71(1): PP 43-9.
Worley, P (2016). Philosophy and children. The Philosophers' Magazine, (72), 119-120.