نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فاطمه شیرازی ¹
• نسترن نوروزی ²

¹ هیات علمی گروه صنایع دستی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان،ایران.

² استادیار گروه معماری، دانشکده فنی و مهندسی ،دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

ترامتنیت ژنت از رویکردهای مهم در خوانش و بررسی روابط میان متن‌ها است که این روابط را در شکل‌های گوناگون آن مورد بررسی قرار داده و به پنج دستۀ اصلی تقسیم می‌کند که عبارت‌اند از: بینامتنیت، فرامتنیت، پیرامتنیت، سرمتنیت و بیش‌متنیت. پژوهش پیش‌رو براساس ترامتنیت ژنت به خوانش یکی از لباس‌های زنان موجود در موزۀ پوشاک سلطنتی می‌پردازد. این لباس بیش‌متنی است که پیش‌متن آن پوشاک سوزن‌دوزی زنان منطقۀ بلوچستان است، از این‌رو ارتباطی میان این متن‌ها شکل گرفته که قابل بررسی است. هدف از این پژوهش، مطالعه و بررسی چگونگی ارتباط سوزن‌دوزی لباس مذکور با پیش‌متن‌های آن در سوزن‌دوزی‌های بلوچ است و به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد: ارتباط این لباس سلطنتی-درباری با پیش‌متن‌های سوزن‌دوزی بلوچ آن براساس ترامتنیت ژنت، چگونه تبیین می‌شود؟ در فرایند شکل‌گیری این ارتباط چه دگرگونی‌هایی صورت گرفته است؟ پژوهش حاضر به شیوۀ تحلیلی- تطبیقی و توصیفی، براساس بیش‌متنیت ژنت صورت گرفته، و تجزیه و تحلیل داده‌ها در آن به‌صورت کیفی است. این پژوهش نشان داد که رابطۀ دو متن از گونۀ بیش‌متنیت تراگونگی است و گذار از پیش‌متن به بیش‌متن با دگرگونی‌هایی در ساختار صوری، محیط، گفتمان، کارکرد، کاربرد و... همراه بوده است.

کلیدواژه‌ها

• پوشاک
• سوزن دوزی بلوچ
• پوشاک سلطنتی
• ترامتنیت
• بیش‌متنیت

موضوعات

• پژوهش هنر

عنوان مقاله [English]

Trans-textual Interpretation of one of the women's clothes in the Royal Clothing Museum of Iran Inspired by Baloch Needlework

نویسندگان [English]

• fatemeh shirazi ¹
• nastaran noroozi ²

¹ Faculty of Handicrafts Department, Faculty of Art and Architecture, University of Sistan and Baluchistan, Zahedan, Iran.

² Assistant Professor, Department of Architecture, engineering faculty, Razi University, Kermanshah, Iran

چکیده [English]

Genette's transtextuality is one of the important topics in reading and checking the relationships between texts, which has checked these relationships in its various forms and is divided into five main categories. This research, based on Genette's transtextuality, has studied one of the clothes in the Royal Clothing Museum. This dress is a Hypertexte, the Hypotexte of which is the needlework clothing of the women of Baluchistan region, hence a connection between these texts has been formed which can be investigated.This connection is important because Baloch needlework is one of these artistic and original stitches, which is used in the clothing of Baloch women and girls and for the purpose of decoration and grooming. Although Baloch needlework has an identity and originality in terms of motif and color, structure, sewing method and execution technique and materials used, as well as functionality that has kept it to this day, But in the Pahlavi period, especially in the 1950s, a modern and contemporary reading of this pure art was carried out, which appeared in the court and royal clothing of men and women of the Pahlavi family and their close relatives.soThe purpose of this research is to study and investigate how the needlework of this Pahlavi family dress is related to its Hypotexte in Baloch needlework and answers these questions. How is the relationship between this royal dress of the Pahlavi court and its Baloch needlework Hypotextes based on Genette's transtextuality explained? And what changes have taken place in the process of forming this relationship? This research was conducted in an analytical-comparative and descriptive manner, based on Genette's Hypertexyualité, and the data analysis in it is qualitative.

This research showed that the relationship between two texts is Hypertexyualité and the Transformation from Hypotexte to Hypertexte was accompanied by changes in the Visual structure, environment, discourse, function, user, etc

کلیدواژه‌ها [English]

• Baloch Needlework
• Clothing
• Hypertexyualité
• royal clothing
• transtextuality

1. ادواردز، سیسیل (1948). قالی ایران. ترجمۀ مهین‌دخت صبا بزرگمهر. تهران: انجمن دوستداران کتاب.
2. افشار سیستانی، ایرج (1363). نگاهی به سیستان و بلوچستان (سرزمین آزادگان سخت‌کوش). تهران: هما.
3. بروئل، پیرو و همکاران (1378). تاریخ ادبیات فرانسه. ترجمة نسرین خطاط و مهوش قویمی. تهران: سمت.
4. رنج دوست، شبنم (1387). تاریخ لباس ایران. تهران: مؤسسۀ انتشارات جمال هنر.
5. ریگی، زهرا (1391). سوزن‌دوزی بلوچ. تهران: کریم کاویانی.
6. ساتن، تینا و والان، برید، ام (1392). هارمونی رنگ. ترجمۀ مریم مدنی. تهران: مارلیک.
7. سید صدر، سید ابوالقاسم (1386). دایرة المعارف هنرهای صنایع دستی و حرف مربوط به آن. تهران: سیمای دانش.
8. صادقی‌دخت، صدیقه (1389). سوزن‌دوزی بلوچ. مشهد: انتشارات نگارستان هنر.
9. صمدی، صدیقه (1396). استفاده از سوزن‌دوزی بلوچ در لباس‌های خاندان پهلوی. (http://sadmu.ir/detail/5370)، تاریخ دسترسی خرداد 1401.
10. قاسمی، مرضیه خاتون، محمودی، سکینه و موسوی حاجی، سید رسول (1392). ساختار صوری نقوش طبیعی در سوزن‌دوزی زنان بلوچ (با تأکید بر نمونه‌های شهرستان سراوان). فصلنامۀ علمی نگره، 27، 60 -74.
11. کشاورز، گلناز و جوادی، شهره (1398).« انتزاع نمادین در زیبایی‌شناسی هنر بلوچستان، نمونه موردی سوزن‌دوزی بلوچ.» نشریۀ علمی باغ نظر، 79، 5-14.
12. کشاورز، گلناز، عزیز، مونا و منصوری، مهسا (1399). «نقوش هندسی در سوزن‌دوزی بلوچ». فصلنامۀ علمی رجشمار، 1، 123-135.
13. مبارکی، سیاوش و مبارکی، داریوش (1395)، «بررسی و تحلیل رنگ و فرم در نقوش اصیل سوزن‌دوزی پر کار بلوچستان»، نخستین همایش رودوزی‌های استان سیستان و بلوچستان، زاهدان، 1-9.
14. نامورمطلق، بهمن (1386). «ترامتنیت، مطالعه روابط یک متن با دیگر ماتن های دیگر.» پژوهشنامة علوم انسانی، 91، 83-98.
15. یاوری، حسین (1389). شناخت صنایع دستی ایران. تهران: مه‌کامه.

 16.Gérard, G. (1997). Palimpsestes. La littérature au second degré. Paris: Seuil.