نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو دکترا مطالعات زنان دانشکده زن و خانواده دانشگاه ادیان مذاهب قم ایران

2 استادیار مطالعات زنان، دانشکدۀ علوم اجتماعی و اقتصادی، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران.

3 دانشجو دکتری سیاستگذاری فرهنگی دانشگاه باقرالعلوم(ع) ایران

چکیده

این مقاله به مقایسه دو روایت عهد عتیق و قرآن از وسوسه آدم و ایوب (ع) از سوی همسرانشان و بازنمایی آن در هنرهای تجسمی مسیحی و اسلامی می‌پردازد. مقایسه نحوه فریب و وسوسه دو پیامبر یادشده توسط همسرانشان در منابع دست اول، یعنی عدم صبر بر حرمت تناول میوه ممنوعه توسط حوا و نیز عدم صبر بر ابتلائات الهی توسط رحمه و بازتاب آن در هنرهای تجسمی دو فرهنگ مسیحی و اسلامی از اهداف این پژوهش است. این مطالعه، تطبیقی است و گردآوری داده‌ها با کاوش در اسناد و آثار کتابخانه‌ای و گنجینه‌های هنری صورت گرفته است. گرچه در متن قرآن کریم، نه تنها تقصیر وسوسه آدم و ایوب به گردن همسرانشان نیست، بلکه تعابیر بسیار روشنی وجود دارد که به صراحت تمام این اتهام را رد می‌نماید اما از سویی دیگر، برخی از داستان‌های عهدینی در داستان حوا و همسر ایوب بعضا در منابع حدیثی و تفسیری اسلامی نیز دیده می شوند. اما مساله بازنمایی وسوسه آدم توسط حوا و شماتت ایوب توسط همسرش رحمه در هنر مسیحی به وضوح و با بسامد قابل توجهی مشهود است ولی در نقاشی های اسلامی مساله اینگونه نیست؛ در باب وسوسه آدم از سوی حوا و پیامدهای آن مانند اخراج شان از بهشت، نقاشی های اسلامی صراحت کمتری در مقصر دانستن حوا دارند و بعضا شانیت برابری با آدم به او بخشیده اند و در نگاره های مربوط به داستان ایوب نیز اثری حاکی از وسوسه این پیامبر از سوی زنش و یا شماتت شدن از سوی او یافت نشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Comparison of the two narratives of the Old Testament and the Qur'an about the temptation of Adam and Job (pbuh) by their wives and its representation in Christian and Islamic visual arts

نویسندگان [English]

  • saleheh khodadadi 1
  • Mohsen Badreh 2
  • Fatemeh Bajelani 3

1 phd women study student woman and family faculty religions and denominations university Iran

2 women's studies, Department- Faculty of Social and economic sciences-Alzahra univeristy

3 PhD in cultural policy Bagheral Uloom University of Iran

چکیده [English]

This article(Comparison of the two narratives of the Old Testament and the Qur'an about the temptation of Adam and Job (pbuh) by their wives and its representation in Christian and Islamic visual arts) compares the two narratives of the Old Testament and the Qur'an concerning the temptation of Adam and Job (PBUH) by their wives and its representation in Christian and Islamic visual arts. The comparison of the how of deception and temptation of the two mentioned prophets by their wives that is, Eve's lack of patience towards the sanctity of eating the forbidden fruit and Rahma's lack of patience towards divine trials and their reflection in the visual arts of two Christian and Islamic cultures in the first-hand sources, is of the goals of this study. This is a comparative study and data collection has been done by exploring library documents and works and art treasures. Although in the text of the Holy Qur'an, not only is the fault of the temptation of Adam and Job not on the shoulders of their wives, but there are very clear interpretations that clearly reject this accusation, but on the other hand, some of the covenantal stories asserted the mediation of Eve for the temptation of Adam and also in Islamic hadith and commentary sources we can see traces of attributing some sins to Job's wife. However, the issue of the representation of Adam's temptation by Eve and Job's blaming by his wife Rahma is clearly evident and frequent in Christian art, but this is not the case in Islamic paintings. Regarding Adam's temptation by Eve and its consequences, such as their expulsion from heaven, Islamic paintings do not explicitly blamed Eve and sometimes they have given her equal dignity with Adam, and in the paintings related to the story of Job, no sign is found indicating the temptation of this Prophet made by his wife or reprimanding him by her.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Eve
  • Job'
  • s wife
  • woman in the Qur'
  • an
  • woman in the Old Testament
  • woman in art
قرآن کریم
آن‌راس، ماری (۱۳۹۵). پرنیان و رنگین‌کمان. ترجمۀ مرضیه سلیمانی. اطلاعات حکمت و معرفت، ۶، ۱۸-۲۱.
ابن عساکر، علی بن الحسین (1422 ق). تاریخ مدینه الدمشق. بیروت: دار الفکر.
الباش، حسن (۱۳۹۲). قرآن و عهد قدیم در کجا اتفاق و در کجا اختلاف دارند. ترجمۀ علی اوسط ابراهیمی. تهران: گستره.
امینی، مریم (۱۳۹۹). کتاب رنج، کندوکاوی در مصائب ایوب. تهران: فرهامه.
اندلسی، عبدالحق بن عطیه (1422 ق). المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز. بیروت: دارالکتاب العلمیه.
بحرانی، سید هاشم (1416 ق). البرهان فی تفسیرالقرآن. تهران: بنیاد بعثت.
بخاری، محمد بن اسماعیل (1422 ق). الجامع المسند الصحیح المختصر. بیروت: دار طوق النجاه.
ثقفی تهرانی، محمد (۱۳۹۸ ق). تفسیر روان جاوید. چاپ سوم. جلد چهارم. تهران: برهان.
ری‌شهری، محمدمهدی (۱۳۸۶). میزان الحکمه. جلد یازدهم. قم: سازمان چاپ و نشر دارالحدیث.
سورآبادی، ابوبکر عتیق بن محمد (۱۳۸۰). تفسیر سورآبادی. چاپ اول. جلد سوم. تهران: فرهنگ نشر نو.
شریف لاهیجی، محمد بن علی (۱۳۷۳). تفسیر شریف لاهیجی. چاپ اول. جلد سوم. تهران: دفتر نشر داد.
صدوق، شیخ محمد بن الحسن (1378 ق). عیون اخبار الرضا. تهران: جهان.
صفایی آملی، سیدابوتراب (بی‌تا). قصه‌های قرآن. تهران: امیری.
طالقانی، محمود (۱۳۴۵). پرتویی از قرآن. تهران: شرکت سهامی انتشار.
طباطبایی، محمدحسین (بی‌تا). تفسیر المیزان. جلد چهارم. قم: جامعۀ مدرسین.
طبرسی، فضل بن حسن (۱۳۶۰). مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن. ترجمۀ علی کرمی. چاپ اول. جلد بیست‌ویکم. تهران: فراهانی.
طبری، محمد بن جریر طبری (۱۳۸۸). تاریخ طبری. ابوالقاسم پاینده. تهران: اساطیر.
طیب، سید عبدالحسین (۱۳۷۸). اطیب البیان فی تفسیر القرآن. چاپ دوم. جلد یازدهم. تهران: اسلام.
عتیق نیشابوری، سورآبادی، ابوبکر (1389). حدیث محنت ایوب، کتاب ایوب منظومۀ آلام ایوب و محنت‌های او از عهد عتیق. با مقایسۀ تطبیقی پنج متن کهن فارسی. ترجمۀ قاسم هاشمی‌نژاد. تهران: هرمس.
عروسی حویزی، عبد علی بن جمعه (1415 ق). نور الثقلین. قم: اسماعیلیان.
علم‌الهدی، سید مرتضی (۱۲۵۰ ق). تنزیه الانبیاء. قم: الشریف الرضی.
عهد قدیم (۱۳۹۷). ترجمۀ پیروز سیار. تهران: نشرنی.
فیض کاشانی، ملا محسن (1415 ق). تفسیر الصافی. تهران: الصدر.
قرائتی، محسن (۱۳۸۳). تفسیر نور. چاپ یازدهم. جلد دهم. تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
قرشی، سید علی‌اکبر (۱۳۷۷). تفسیر احسن الحدیث. چاپ سوم. جلد نهم. تهران: بنیاد بعثت.
قمی، علی بن ابراهیم (۱۴۰۴ ق). تفسیر قمی. تصحیح طیب موسی جزایری. جلد دوم. قم: دارالکتاب.
قمی مشهدی، محمد بن محمد رضا (1368 ش). کنز الدقائق و بحر الغرائب. تهران: وزارت ارشاد اسلامی.
کاشانی، ملا فتح‌الله (1373 ق). خلاصه المنهج. تهران: اسلامیه.
مجلسی، محمدباقر (1404 ق). بحارالانوار. جلد دوازدهم. بیروت: مؤسسۀ الوفاء.
مدرسی، محمدتقی (۱۳۷۷). تفسیر هدایت. ترجمۀ احمد آرام. چاپ اول. جلد یازدهم. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
مظاهری، حبیب (۱۳۹۰). شخصیت زن در قرآن کریم و عهدین. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیه.
مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۴). تفسیر نمونه. چاپ اول. جلد نوزدهم. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
موسوی، سید محمدباقر و غفاری، علی‌اکبر (بی‌تا). قصص قرآن، تاریخ انبیا و سیرۀ رسول اکرم از بعثت تا رحلت. تهران: صدوق.
هاشمی‌نژاد، قاسم (۱۳۹۹). کتاب ایوب، منظومۀ آلام و محنت‌های او از عهد عتیق. تهران: هرمس.
 
Clines, Job. 1-20, 51.
De Graaf, S. G. (1977). Promise and deliverance. Vol. 1. Paideia Press.
Gray, J. (2010). The book of Job. David J. A. Clines (Ed.). Sheffield Phoenix Press.
Hassan, R. (1994). Women’s interpretation of Islam. Women and Islam in Muslim societies, 7, 113-121.
Madsen, G. L. (2016). Look upon my affliction (Job 10: 15): The depiction of Job in the Western Middle Ages. In A Companion to Job in the Middle Ages (pp. 287-323). Brill.
Pope, M. H. (1965). Job: Text, Translation and Notes. Edited by William F. New York: Doubleday.
Legaspi, M. C. (2008). Job’s Wives in the “Testament of Job”: A Note on the Synthesis of Two Traditions. Journal of Biblical Literature127(1), 71-79.