نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هییت علمی و مربی گروه ارتباط تصویری، دانشگاه بوعلی سینا همدان

2 دانشجوی دکتری پژوهش هنر دانشگاه هنر اصفهان دانشکده پژوهشهای عالی و کارآفرینی

چکیده

یکی از اساطیر قدیمی بشری داستان توفان است. این اسطوره از سرآغاز پیدایش خود تاکنون توجه هنرمندان را در فرهنگ‌های مختلف به خود جلب کرده است. در اکثر قریب به اتفاق تصاویر مرتبط با توفان، بانویی در میان سرنشینان کشتی به چشم می‌خورد که شخصیت و حضور او در هاله‌ای از ابهام است. این پرسش که هویت بانوی نشسته بر کشتی نوح(ع) چیست مسئله‌ای است که نگارندگان تلاش دارند با مطالعات اسنادی و تطبیق 29 تصویر از فرهنگ‌های مختلف در این زمینه بدان پاسخ گویند. یافته‌ها با هدف شناخت تبار کهن‌الگوی «بانوی نشسته بر کشتی نوح»، در نگاره‌های اسلامی، مسیحی و ماقبل آن نشان می‌دهد که تصویر بانوی نشسته بر کشتی نوح، که در متون اسلامی با نام «والهه» شناخته می‌شود، از تمدن میان‌رودان تا هنر مذهبی و حتی غیر‌مذهبی معاصر، یکی از کهن‌الگوهای قدیمی بشری محسوب می‌شود و به‌رغم شخصیت غیرمذهبی این بانو در جهان اسلام، وارد هنر اسلامی نیز شده ‌است. اثرگذاری و اهمیت این کهن‌الگو تا بدان حد بوده که وارد جهان تشیع نیز شده و با استناد به حدیثی از پیامبر اکرم(ص)، شخصیت ممتاز و الهی حضرت فاطمه(س) در قالب این الگو نشان داده شده ‌است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Genealogy of Lady Sitting on Noah's Ark (AS), in Islamic Paintings

نویسندگان [English]

  • Taghi Hamidimanesh 1
  • Nahid Jafari Dehkordi 2

1 Graphic Designer, Bu-Ali Sina University, Hamedan

2 Ph.D Student of Art Research at Isfahan University of Art

چکیده [English]

One of the oldest myths among many cultures is the flood story. Since its inception, this myth has attracted the attention of artists in a variety of cultures. In most images related to the flood, a lady is among the passengers of the ark whose character and presence are in ambiguity. What is the identity of a lady sitting on Noah's Ark? The problem is that writers are trying to respond to library studies. Accordingly, we selected 29 images based on the artworks of the remaining artists from the Middle East, Ancient Egypt, Phoenicians, Christians and Muslims. We have analyzed these 29 images as statistical population through a comparative and analytical approach. The genealogy analyses of the archetype of the "Lady sitting on Noah's ark", in Islamic, Christian and prehistoric paintings show that the image from the Mesopotamia civilization is one of the oldest humanitarian archetype in the religious art and even the non-religious contemporary. Despite the religious semblance of this lady in the Muslim world, she has entered Islamic art as well. The influence and significance of this genealogy was to the extent that it entered the Shi'a world and, based on the statements from the Prophet (pbuh), the distinguished and divine character of Hazrat Fatima (sa), is shown in this template. Islam, as the last religion in the world, affirmed this myth and, with slight changes, introduced it as a major milestone in the religious history of mankind. Along with the written form and narrative of the myth, the traditional story developed from the mainstream illustration that came from Mesopotamia into Egypt, and from there into the Fynigans and Christians, and then into the Muslim world.   

کلیدواژه‌ها [English]

  • Noah (AS) ark
  • flood Myth
  • Noah's wife
  • Shiite Art
  • Illustration
[1] قرآن کریم (1384). ترجمة ابوالقاسم پاینده، تهران: گوتنبرگ.
[2] آشتیانی، جلال‌الدین (1368). تحقیقی در دین یهود، تهران: نگارش.
[3] ایونس، وُرنیکا ( 1375). اساطیر مصر، ترجمة باجلان فرخی، تهران: اساطیر.
[4] بی‌بار، آن ماری (1394). دایرة‌المعارف مصور مسیحیت، ترجمة حبیب بشیرپور، تهران: سایان.
[5] بیومی مهران، محمد؛ راستگو، سیدمحمد (1383). بررسی تاریخی قصص قرآن، ج 1، تهران: علمی و فرهنگی.
[6] پالمر، مایکل (1385). فروید، یونگ و دین، ترجمة دهگان‌پور و غلام‌رضا محمدی، تهران: رشد.
[7] خزائلی، محمد (2535). اعلام قرآن، تهران: امیرکبیر.
[8] دارمستتر، ژام (1388). مجموعه قوانین زردشت یا وندیداد اوستا، ترجمة دکتر موسی جوان، تهران: دنیای کتاب.
[9] دورانت، ویلیام جیمز (1337). تاریخ تمدن (مشرق زمین)، ترجمة احمد آرام، ج1، تهران: فرانکلین.
[10] ساندرز، نانسی‌کی (۱۳۸9). بهشت و دوزخ در اساطیر بین‌النهرین، ترجمة ابوالقاسم اسماعیل‌پور، تهران: قطره.
[11] شالیان، ژرار (1385). گنجینة حماسه‌های جهان، ترجمة علی‌اصغر سعیدی، تهران: چشمه.
[12] فروید، زیگموند (1348). موسی و یکتاپرستی، ترجمة قاسم خاتمی، تهران: پیروز.
[13] کاشانی، ملا فتح‌الله (1378). منهج الصادقین فی الزام المخالفین، با مقدمه و پاورقی ابوالحسن شعرانی، به تصحیح علی‌اکبر غفاری، ج9، تهران: اسلامیه.
[14] کتاب مقدس (2007). استانبول: بی‌نا.
[15] گریمال، پیر (2536). فرهنگ اساطیر یونان و روم، ترجمة احمد بهمنش، ج 1، تهران: امیرکبیر.
[16] مکارم شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه، ج 24، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
[17] مک‌کال، هنریتا (1373). اسطوره‌های بین‌النهرینی، ترجمة عباس مخبر، تهران: مرکز.
[18] نجفی اصفهانی، محمدتقی آقا (1372). عیون أخبار الرضا، ترجمة علی‌اکبر غفاری و حمیدرضا مستفید، ج 2، تهران: علمیه اسلامیه.
[19] هاکس، جیمز (1349). قاموس کتاب مقدس، تهران: طهوری.
[20] هردمن، شارلوت؛ استیل، فیلیپ؛ تامس، ریچارد (1388). تاریخ مصور جهان باستان، ترجمة تبسم آتشین‌جان، تهران: نی.
[21] هینلز، جان (1375). شناخت اساطیر ایران، ترجمة ژاله آموزگار، احمد تفضلی، تهران: چشمه.
[22] Kramer, Samuel Noah (1963). The Sumerian, thier history, Culture and Character. The university of chicago press: chicago & London
[23] Francis Lee Utley, “The One Hundred and Three Names of Noah’s Wife,” Speculum 16 (1941): PP 426-52.
[24] http://www.ajspeelman.com/details.php?sid=496 ) Retrived: May, 19. 2017).
[25] http://www.alamy.com/stock-photo-a-phoenician-cargo-ship-similar-ships-were-used-by-the-pharaoh-necho-57356154.html (Retrived: Oct. 29, 2017).
[27] https://www.davidmus.dk/en/collections/islamic/materials/miniatures/art/8-2005)Retrived: May, 19. 2017).
[28] https://digitalcollections.nypl.org/items/5e66b3e8-6bc7-d471-e040-e00a180654d7)Retrived: May, 19. 2017).
[29] https://en.m.wikipedia.org/wiki/Wives_aboard_Noah%27s_Ark) Retrived: May, 10. 2017).
[31] https://www.harvardartmuseums .org/collections/object/146291 (Retrived: Oct. 29. 2017).
[36] http://gallica.bnf.fr/ark:12148/btv1b8422965p )Retrived: May, 19. 2017)
[37] http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b84271768/f50.thumbnail) Retrived: Oct, 15. 2017).
[41] https://gorbutovich.livejournal.com/110593.html )Retrived: Oct, 14. 2017).
[42] http://www.guidemartine.com/easternanatolia2)Retrived: May, 19. 2017).
[43] https://journals.openedition.org/mefrm/2254 )Retrived: Oct, 22. 2017).
[44] https://lookinnotout.wordpress.com/solar-barges/ (Retrived: Nov. 10, 2017).
[45] http://pinterest.com/pin/257620041156511424/? source_app=android) Retrived: May, 19. 2017).
[47] http://pinterest.com/pin/763852786769922610/?source_app=android )Retrived: Nov. 10, 2017).
[48] http://pinterest.com/pin/791085490767043611/?source_app=android (Retrived: oct. 29, 2017).
[49] https://resolver.staatsbibliothek-berlin.de)Retrived: May, 19. 2017).
[50] http://3noghteha.blog.ir/1392/06/07/18-)Retrived: May, 19. 2017).
[51] http://www.truthbeknown.com/noah.htm) Retrived: Nov. 10, 2017).