ادبیات
ایوب مرادی؛ منصوره شهریاری
چکیده
رویکرد شوالتر که به نقد وضعی یا سنت نوشتاری زنان مشهور است، امکان بررسی نوشتار زنانه را از منظر تفاوت‌های جنسیتی فراهم می‌آورد. شوالتر با بررسی زمینه‌های زیستی، زبانی، روانی و فرهنگی به تحلیل نوشتار ادبی می‌‌پردازد. رمان «پیاده» جزء آثاری است که موضوع معضلات زن ایرانی را دستمایه داستان‌پردازی قرار داده است. ...
بیشتر
رویکرد شوالتر که به نقد وضعی یا سنت نوشتاری زنان مشهور است، امکان بررسی نوشتار زنانه را از منظر تفاوت‌های جنسیتی فراهم می‌آورد. شوالتر با بررسی زمینه‌های زیستی، زبانی، روانی و فرهنگی به تحلیل نوشتار ادبی می‌‌پردازد. رمان «پیاده» جزء آثاری است که موضوع معضلات زن ایرانی را دستمایه داستان‌پردازی قرار داده است. قهرمان این داستان، زنی تنهاست که به دلیل تهمت ناروای همسرش از دیار خود رانده و آواره می‌شود. شخصیت‌های مرد در این رمان در اتحادی نانوشته هر یک به‌نحوی در رقم‌خوردن عاقبت شوم قهرمان دست دارند و در نقطة مقابل شخصیت‌های زن طی تلاشی بی‌ثمر، هر کدام به‌شکلی درصدد یاری قهرمان هستند. نویسنده با خلق مکانی خیالی به نام گوران، به بازنمایی ظلم تاریخی فرهنگ مردانه به زنان پرداخته است. این پژوهش در پی آن است تا به شیوة توصیفی – تحلیلی ویژگی‌های نوشتار زنانة ایرانی را در متن رمان پیاده بر اساس رویکردهای چهارگانة شوالتر بررسی نماید. نتایج نشان می‌دهد که مسائل مربوط به بارداری و زایمان از منظر زیستی، ارتباط با مردان، ویژگی‌های مادرانه و ارتباط با زنان از نگاه روانی و توجه منتقدانه به تسلط تاریخی مردان بر زنان از منظر فرهنگی، تبلور خاصی در متن یافته‌اند. در زمینة مسائل زبانی و ساختاری نیز انعکاس بالای واژگان خاص زنان، جملات کوتاه و مقطّع و جزئی‌نگری در متن تشخصّ ویژه‌ای دارند. مهم‌ترین ویژگی سبکی متن نیز نوع خاصی از روایت بومی-ایرانی است که از تلفیق زاویه دید سوم‌شخص و اول‌شخص با بهره‌گیری از ظرفیت جملات عاطفی حاصل آمده است.
ادبیات
محسن سیفی؛ سمانه دهقانی؛ علی نجفی ایوکی
چکیده
در نقد فمینیستی، مسئلۀ زن و جایگاه او در جامعه مطرح می‌شود. رمان «التی تعد السلالم»، اثر هدی حمد نویسندۀ زن عمانی، رویکردی نقادانه نسبت به جایگاه زنان در جامعه دارد و دربردارندۀ مفاهیمی چون اختلاف طبقاتی میان زنان، چالش‌های فرهنگی آنان و سیطرۀ نظام مردسالارانه است. پژوهش پیش‌رو با رویکرد کیفی و روش توصیفی-تحلیلی رمان یادشده ...
بیشتر
در نقد فمینیستی، مسئلۀ زن و جایگاه او در جامعه مطرح می‌شود. رمان «التی تعد السلالم»، اثر هدی حمد نویسندۀ زن عمانی، رویکردی نقادانه نسبت به جایگاه زنان در جامعه دارد و دربردارندۀ مفاهیمی چون اختلاف طبقاتی میان زنان، چالش‌های فرهنگی آنان و سیطرۀ نظام مردسالارانه است. پژوهش پیش‌رو با رویکرد کیفی و روش توصیفی-تحلیلی رمان یادشده را در تطابق با رویکردهای چهارگانۀ نقد فمینیستی «الین شوالتر» شامل رویکردهای زیست‌شناختی، روان‌شناختی، زبان‌شناختی و فرهنگی بررسی می‌کند و در پی پاسخ به این پرسش است که نویسنده چگونه مؤلفه‌های زنانه را در اثر خود بازتاب داده است. حمد در بعد زیست‌شناسی زنان به مسائلی چون زایمان، ختنۀ زنان و بارداری اشاره کرده و در بعد روانی، مسائلی مانند وسواس فکری و عملی، خواب و دوگانگی رفتاری را مورد توجه قرار داده است. کاربرد ویژگی‌های برجستۀ زبانی توسط نویسنده همچون واژگان و لهجۀ عامیانۀ عربی در انعکاس مسائل زنانه و مشکلات فرهنگی چون قاچاق زنان و آزار جسمی آن‌ها، موجب خلق اثری تأثیرگذار و آگاهی‌بخش شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد حمد با تکیه بر شگردهای زبان زنانۀ خود با توجه به مسائل اجتماعی و فرهنگی زنان در هویت‌بخشی به زنان موفق عمل کرده و بسامد بالای مؤلفه‌های الگوی شوالتر، زنانهبودن اثر وی را اثبات می‌کند. نویسنده با زبان زنانۀ خود، دغدغه‌های مهم و عمیق دربارۀ زنان را در قالب مسائل زیستی، روانی و فرهنگی مطرح کرده است.
ادبیات
نادیا احمدی نیک؛ غلامرضا پیروز
چکیده
بازتاب ایده و طرح‌های فمینیستی در متون ادبیات داستانی موجب شد تا در برهه‌های مختلف، زنان تمایل زیادی به خلق متون زن‌محورانه پیدا کنند. اکنون با نگاهی گذرا بر پژوهش‌های پیشین در نقد رمان نفرین خاکستری (1381) اثر مهسا محب‌علی، کاملاً مشخص می‌شود اکثر این پژوهش‌ها در قالب مقاله و پایان‌نامه، این اثر را صرفاً متنی فمینیستی در نظر گرفته‌اند ...
بیشتر
بازتاب ایده و طرح‌های فمینیستی در متون ادبیات داستانی موجب شد تا در برهه‌های مختلف، زنان تمایل زیادی به خلق متون زن‌محورانه پیدا کنند. اکنون با نگاهی گذرا بر پژوهش‌های پیشین در نقد رمان نفرین خاکستری (1381) اثر مهسا محب‌علی، کاملاً مشخص می‌شود اکثر این پژوهش‌ها در قالب مقاله و پایان‌نامه، این اثر را صرفاً متنی فمینیستی در نظر گرفته‌اند و به تحلیل عناصر این رویکرد اکتفا کرده‌اند، درحالی‌که نویسندگان در جستار پیش رو سعی کرده‌اند موضوع مغفول ماندۀ پژوهش‌های دیگر منتقدان در خصوص نقد فمینیستی رمان نفرین خاکستری را با پرسشی جدی روبه‌رو سازند. می‌توان مهم‌ترین پیش‌فرض این جستار را برطرف‌ساختن ابهام رویکردی نویسنده با توجه به تلاش آرمان‌گرایانه‌اش در نظر گرفت. بدین منظور نویسندگان این مقاله درصدد نقد و بررسی رویکرد انتقادی و اعتراضی مهسا محب‌علی نسبت به فمینیسم رادیکال در قالب رمان نفرین خاکستری هستند. این مقاله پژوهشی است به روش تحلیل محتوای کیفی، که با استفاده از منابع اسنادی، کتابخانه‌ای، مصاحبه و سایت‌های معتبر بر مبنای استنباط نویسندگان از تحلیل داده‌های تحقیق فراهم آمده است. مهم‌ترین دستاورد این پژوهش استخراج و تحلیل درون‌متنی مؤلفه‌هایی در حیطۀ فمینیسم رادیکالی همچون: بکرزایی- خودباروری، مردستیزی و تحقق فردیت زن است که محب‌علی با استفاده از این موارد در میانۀ داستان با تغییر عقیده بر این حقیقت تأکید می‌کند که آموزه‌های شالوده‌شکنانۀ فمینیسم رادیکال در کاهش نابرابری‌ها و ظلم‌های جنسیتی به توفیق‌های قابل‌اعتنایی دست نیافته است و این‌گونه مبانی نظری فمینیست‌های رادیکال را زیر سؤال برده است.
صفیه مرادخانی؛ مریم طالبی
دوره 2، شماره 2 ، تیر 1389
چکیده
فمینیسم، واژه ای فرانسوی به معنی «طرفداری از حقوق زن» و «جنبش آزادی زنان» است که اگرچه با معنای کنونی، واژه ای نوین است، قدمتی به اندازه ی تاریخ دارد. نقد فمینیستی نیز بر آن است تا نقش زنان را در دو محور خالق اثر (زن در مقام نویسنده) و شخصیت خلق شده (چهره ی ارایه شده از زن در آثار نویسندگان)، بررسی کند. محور و گرایش اول با عنوان «نقد زنان» ...
بیشتر
فمینیسم، واژه ای فرانسوی به معنی «طرفداری از حقوق زن» و «جنبش آزادی زنان» است که اگرچه با معنای کنونی، واژه ای نوین است، قدمتی به اندازه ی تاریخ دارد. نقد فمینیستی نیز بر آن است تا نقش زنان را در دو محور خالق اثر (زن در مقام نویسنده) و شخصیت خلق شده (چهره ی ارایه شده از زن در آثار نویسندگان)، بررسی کند. محور و گرایش اول با عنوان «نقد زنان» و گرایش دوم با نام «جلوه های زن» مطرح شده است. در این مقاله به نقد فمینیستی و بررسی چهره ی زن مجموعه داستان «دخترخاله ونگوک» از فریده خرمی پرداخته می شود. در همین راستا، ابتدا خلاصه ای از داستان ها ذکر، آن گاه به نقد داستان ها از دو دیدگاه مذکور پرداخته شده است. ضمن نقد این مجموعه درمی یابیم که اثر مذکور گواه دغدغه ی زنانه ی نویسنده ی آن است. مضمون داستان ها، مسائل عاطفی ـ اجتماعی زنان در برابر مردان و جامعه است. محور موضوعات بدون هیچ تردیدی زن، مسائل زنان و محدودیت هایشان می باشد و اندیشه ی زن محور نویسنده سبب خلق و ظهور ایده های مردستیز گشته است.
