جامعه شناسی
ملیحه شیانی؛ حنان زارع
دوره 7، شماره 4 ، دی 1394، ، صفحه 473-487
چکیده
موضوع سرمایة اجتماعی مفهومی پیچیده، چندوجهی و بینرشتهای و همچنین از عناصر مهم پویای نظام اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و تولیدی هر جامعه است که طی دهههای اخیر در کنار سرمایههای فیزیکی و انسانی مورد توجه جدی قرار گرفته است. بهعلاوه، یکی از معیارهای مهم جهت سنجش درجۀ توسعهیافتگی یک کشور، میزان اهمیت و اعتباری است که زنان بهعنوان ...
بیشتر
موضوع سرمایة اجتماعی مفهومی پیچیده، چندوجهی و بینرشتهای و همچنین از عناصر مهم پویای نظام اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و تولیدی هر جامعه است که طی دهههای اخیر در کنار سرمایههای فیزیکی و انسانی مورد توجه جدی قرار گرفته است. بهعلاوه، یکی از معیارهای مهم جهت سنجش درجۀ توسعهیافتگی یک کشور، میزان اهمیت و اعتباری است که زنان بهعنوان نیمی از جمعیت در آن کشور دارند. نقش زنان نهتنها به وسیلة نظام اقتصادی، بلکه از سوی عوامل فرهنگی و اجتماعی تحتتأثیر قرار میگیرد. بنابراین، هدف این تحقیق بررسی وضعیت سرمایة اجتماعی در میان زنان شاغل است. روش این تحقیق پیمایشی است و به منظور سنجش پایایی و روایی ابزار مطالعه بهترتیب از ضریب آلفای کرونباخ و دو نوع اعتبار صوری و سازه استفاده شده است. یافتههای تحقیق، که با استفاده از نمونهگیری تصادفی از زنان شاغل در محیطهای کار و تولید شهرکهای صنعتی شهر تهران از طریق پرسشنامه جمعآوری شده، بیانگر میزان سرمایة اجتماعی متوسط بین افراد بوده است.
جامعه شناسی
سهیلا صادقی فسایی؛ عاطفه خادمی
دوره 7، شماره 2 ، تیر 1394، ، صفحه 243-256
چکیده
اشتغال زنان یکی از حوزههای مهم مورد توجه در وضعیت اجتماعی آنان بوده است. اهتمام سطوح سیاستگذاری، اجرایی، قانونگذاری و نخبگانی به کموکیف اشتغال زنان نشاندهندة این اهمیت است. در این مقاله، با فراتحلیل پژوهشهای بهعملآمده شامل 8 پایاننامه، 87 کتاب، 132 مقالة علمی و پژوهشی و 13 گزارش پژوهشی از پایگاههای اطلاعاتی کتابخانة ...
بیشتر
اشتغال زنان یکی از حوزههای مهم مورد توجه در وضعیت اجتماعی آنان بوده است. اهتمام سطوح سیاستگذاری، اجرایی، قانونگذاری و نخبگانی به کموکیف اشتغال زنان نشاندهندة این اهمیت است. در این مقاله، با فراتحلیل پژوهشهای بهعملآمده شامل 8 پایاننامه، 87 کتاب، 132 مقالة علمی و پژوهشی و 13 گزارش پژوهشی از پایگاههای اطلاعاتی کتابخانة ملی، ایرانداک و نورمگز با جستوجوی کلیدواژة «زن و اشتغال»، در بازة زمانی 1357 تا 1393، به نمایانسازی زوایای پنهان و آشکار مسئلة اشتغال و سیر حرکتی جمهوری اسلامی ایران در بدنة علمی و دانشگاهی پرداختیم. غلبة رویکرد کمی در روش انجام پژوهشها، توجه به نقش سطحی اشتغال زنان در توسعه، سطحی دیدن روند اشتغال، بیتوجهی به کیفیت اشتغال، نگاه خرد در تبیین موانع اشتغال و... از اهم نتایج این پژوهش است. درحقیقت، سیر کلی پژوهشهای صورتپذیرفته از یک نگاه ثابت و بدون تغییر در مسئلة اشتغال زنان متأثر بوده و تغییر محتوایی و ساختاری مهمی در این حوزه شکل نگرفته است.
جامعه شناسی
احمد بخارائی؛ فردین علیخواه؛ امین نباتی شاغل
دوره 7، شماره 1 ، فروردین 1394، ، صفحه 17-36
چکیده
یکی از موضوعاتی که در کانون توجه رسانهها قرار دارد، موضوع جنسیت و زنان است. هدف این مقاله واکاوی سوژة زن در فضای گفتمانی سینمای ایران است. در پژوهش ما، عرصة سینما و نشانههای تصویری انتخاب شده است تا با تأملی گفتمانی بر رابطة سینما و واقعیت، از خلال فیلمهای سینمایی، نحوة مواجهة زنان با جهانی را که در آن زیست میکنند بشناسیم. ...
بیشتر
یکی از موضوعاتی که در کانون توجه رسانهها قرار دارد، موضوع جنسیت و زنان است. هدف این مقاله واکاوی سوژة زن در فضای گفتمانی سینمای ایران است. در پژوهش ما، عرصة سینما و نشانههای تصویری انتخاب شده است تا با تأملی گفتمانی بر رابطة سینما و واقعیت، از خلال فیلمهای سینمایی، نحوة مواجهة زنان با جهانی را که در آن زیست میکنند بشناسیم. در این مقاله، بر پایة نظریات لاکلا و موفه در مورد جامعه، سیاست، سوژگی و قدرت و براساس روش تحلیل گفتمان به تحلیل گفتمانِ نشانهشناختیِ سه فیلم مورد نظر، یعنی لیلا (1375)، دو زن (1377) و جدایی نادر از سیمین (1389)، پرداخته شده است. در این تحلیل، مشخص شد روابط زنان در بستر سلسلهمراتب اجتماعی و همچنین گفتمانهای مسلط بر جامعه و فضای خانوادگی، چندپاره و ازهمگسیخته است؛ کما اینکه نمیتوان یک رویه یا سویة مشخص را بر چگونگی کنش زنان در مناسباتشان در فضای جامعة ایران حاکم دانست و این را میتوان منبعث از معلقبودن روابط در جامعة در حال گذار ایران بهشمار آورد.
هنر
مریم انصاری یکتا؛ رضوان احمدی پیام
دوره 6، شماره 4 ، دی 1393، ، صفحه 531-551
چکیده
الگوی تصویرشدة پوشش زنان در دورة تیموری و صفوی از دیدگاه هنرمند آن زمان در تصاویر برجایمانده از شاهنامة بایسنقری و شاهطهماسبی انعکاس یافته است. مطالعة منابع مکتوب تاریخی و مقایسة تطبیقی نگارههای دو شاهنامة یادشده، نوشتاری به شیوة تحلیلیـ تطبیقی را ارائه میدهد که در مسیر خویش به ابهامات زیر پاسخ میگوید؛ پوشش زنان ...
بیشتر
الگوی تصویرشدة پوشش زنان در دورة تیموری و صفوی از دیدگاه هنرمند آن زمان در تصاویر برجایمانده از شاهنامة بایسنقری و شاهطهماسبی انعکاس یافته است. مطالعة منابع مکتوب تاریخی و مقایسة تطبیقی نگارههای دو شاهنامة یادشده، نوشتاری به شیوة تحلیلیـ تطبیقی را ارائه میدهد که در مسیر خویش به ابهامات زیر پاسخ میگوید؛ پوشش زنان تصویرشده در دو شاهنامة یادشده از چه وجوهی قابلیت انطباق دارند؟ تزیین در پوشاک زنان عهد تیموری و صفوی چه کارکردی داشته است؟ ساختار پوشاک زنان دورة تیموری و صفوی در قالب سه لایة اصلی سرپوش، تنپوش و پایپوش است؛ بهطورکلی کیفیت پوشاک زنان افته در نگارههای هر دو شاهنامه سه مقولة تزیین، شاخصهایی جهت تعیین جایگاه اجتماعی زنان و لزوم حجاب را برمیتاباندکه در آثار هر دوره، به فراخور اصول حاکم بر جامعه و سلیقة هنرمند نگارگر، لحاظ شده است. وجه اشتراکی که در هر دو عصر تاریخی بهچشم میخورد، جایگاه والایی است که برای زنان از هر طبقة اجتماعی در نگارهها بهواسطة حفظ وقار و مقام شامخ زنان جامعه در آنها لحاظ شده است.
فرهنگی
یاسر رستگار؛ احسان آقابابایی
دوره 6، شماره 3 ، مهر 1393، ، صفحه 297-312
چکیده
امروزه نقش مخاطب در تفسیر کالاها و محصولات فرهنگی، از جمله فیلمهای سینمایی، بسیار اساسی است. ازاینرو، کشف شیوة معنادهی و خوانش مخاطبان میتواند ما را به جهان اجتماعی در پس این تفسیرها نزدیک کند. زنان از جمله مخاطبانیاند که با داشتن پیشینهها و تجربههای فرهنگی و نسلی مختلف میتوانند خوانش متفاوتی از فیلمها داشته باشند. ...
بیشتر
امروزه نقش مخاطب در تفسیر کالاها و محصولات فرهنگی، از جمله فیلمهای سینمایی، بسیار اساسی است. ازاینرو، کشف شیوة معنادهی و خوانش مخاطبان میتواند ما را به جهان اجتماعی در پس این تفسیرها نزدیک کند. زنان از جمله مخاطبانیاند که با داشتن پیشینهها و تجربههای فرهنگی و نسلی مختلف میتوانند خوانش متفاوتی از فیلمها داشته باشند. مقالة حاضر نیز، مبتنی بر پارادایم تفسیری، قصد دارد بدین سؤال پاسخ دهد که مخاطبان زن در دو نسل متفاوت به چه شیوهای فیلم دو زن را معنا میکنند. روششناسی بهکاررفته در این پژوهش با رویکرد تفسیری و مبتنی بر روش مصاحبۀ گروهی بوده است. برای اجرای این کار، دو گروه از زنان در دو نسل 20ـ30 ساله و 45ـ55 ساله به شیوهای هدفمند انتخاب شدند و با آنان در قالب دو گروه مجزا مصاحبه به عمل آمد. تحلیل تفسیری دادهها حکایت از خوانش متفاوت دو نسل زنان مطالعهشده دربارۀ ویژگیهای شخصیتی و سرنوشت شخصیتهای فیلم در سطح متنی و همچنین در باب مفاهیمی چون مردسالاری و همذاتپنداری در سطح فرامتنی داشته است.شباهت میان دو نسل مذکور نیز به معنادهی بر مبنای تقابل سنت و مدرنیته و فهم رخدادها بر اساس این دوگانه، مربوط میشود.
فرهنگی
احمد محمدپور؛ مهدی رضایی؛ گلاله برنا
دوره 6، شماره 3 ، مهر 1393، ، صفحه 327-344
چکیده
این مقاله به بررسی کیفی تغییرات سبک زندگی در کردستان ایرانـ شهر مریوانـ و پیوند آن با صورتبندی هویتی در میان زنان آن شهر میپردازد. مناطق مرزی شهرستان مریوان به دلیل موقعیت جغرافیایی و سیاسیـ اقتصادی خاص درگیر رشد اقتصادی فزاینده و بحرانهای فرهنگی خاص ناشی از آن شده است؛ بهگونهای که شکل جدیدی از سبک زندگی و صورتبندی ...
بیشتر
این مقاله به بررسی کیفی تغییرات سبک زندگی در کردستان ایرانـ شهر مریوانـ و پیوند آن با صورتبندی هویتی در میان زنان آن شهر میپردازد. مناطق مرزی شهرستان مریوان به دلیل موقعیت جغرافیایی و سیاسیـ اقتصادی خاص درگیر رشد اقتصادی فزاینده و بحرانهای فرهنگی خاص ناشی از آن شده است؛ بهگونهای که شکل جدیدی از سبک زندگی و صورتبندی هویتی در این شهر آغاز شده و پیوسته در حال گسترش است. مطالعة حاضر درصدد است به منابع، مجاری، فرایند، و پیامدهای تغییرات در سبک زندگی و شکلبندی هویتی جدید در میان زنان این شهر بپردازد. روششناسی این مطالعه کیفی است و در آن از روش اتنوگرافی و نظریة زمینهای برای گردآوری و تجزیه و تحلیل دادهها استفاده شده است. با 53 نفر از زنان و دختران این شهر مصاحبههای عمیقی انجام شده است. نمونهگیری با روش هدفمندِ اکتشافی و زنجیرهای انجام گرفته است. یافتههای تحقیق حکایت از گسترش فزایندۀ تغییرات در ابعاد گوناگون سبک زندگی و هویتی مشارکتکنندهها دارد که در اکثر موارد با ساختار فرهنگی عام و سنتی و ارزشها و هنجارهای شهر مریوان در تضادی بنیادین و همهجانبه است. براساس روش نظریة زمینهای با تحلیل دادههای متنی مصاحبهها و برخی یافتههای مشاهدهای، مجموعهای از مقولات بهمنزلۀ شرایط بسترساز تغییرات سبک زندگی، تعاملات شکلگرفته در این بستر و پیامدهای ناشی از آنها استخراج شدهاند که درنهایت به یک مقولة هسته با عنوان هویت تنشزا ختم شده است.
روانشناسی
مریم فلاحی؛ سیدرضا فلاح چای؛ اقبال زارعی
دوره 6، شماره 3 ، مهر 1393، ، صفحه 345-360
چکیده
هدف پژوهش حاضر مقایسۀ انتظارات و هدف از ازدواج زنان و دختران شهر شیراز بود. تعداد 180 شرکتکننده (90 زن و 90 دختر) به روش نمونهگیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش مصاحبۀ ساختاریافته و مقیاس نگرش و انتظار ازدواج (MAES) در نظر گرفته شد. آزمودنیها پرسشنامۀ جمعیتشناختی، مقیاس نگرش، و انتظار از ازدواج (36 سؤالی) ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر مقایسۀ انتظارات و هدف از ازدواج زنان و دختران شهر شیراز بود. تعداد 180 شرکتکننده (90 زن و 90 دختر) به روش نمونهگیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش مصاحبۀ ساختاریافته و مقیاس نگرش و انتظار ازدواج (MAES) در نظر گرفته شد. آزمودنیها پرسشنامۀ جمعیتشناختی، مقیاس نگرش، و انتظار از ازدواج (36 سؤالی) را کامل کردند. برای تحلیل داده از روش توصیفی (میانگین و انحراف معیار)، آزمونt و کای دو استفاده شد. نتایج نشان داد که تفاوت معناداری بین انتظارات از ازدواج زنان و دختران وجود داشت (05/0P<). یافتهها تفاوت معناداری بین دو گروه در سه خردهمقیاس اصلی انتظارات، قصد ازدواج، نگرش کلی به ازدواج، و انتظار از ازدواج را نشان داد. در خردهمقیاسهای فرعی، تفاوت معناداری بین نگرش منفی به ازدواج، ترس/ شک و تردید و عشق در زنان و دختران وجود داشت. اما تفاوت معناداری در سایر خردهمقیاسها از قبیل احترام، اعتماد، مسائل مالی، معنا، و صمیمیت جسمانی مشاهده نشد. همچنین، از نظر هدف از ازدواج بین اهداف با انگیزۀ عاطفی، مذهبی، اجتماعیـ فرهنگی، اقتصادی، و ایدهآلگرایانه تفاوت معناداری (01/0P<) مشاهده شد، اما بین اهداف جنسی تفاوت معنادار نبود. نتیجۀ کلی این مطالعه بیانگر این است که زنان نسبت به دختران انتظارات بالاتری از ازدواج داشتند و هدف از ازدواج زنان و دختران متفاوت بود.
فرشاد مومنی؛ سمیه ارضرومچیلر؛ عطیه هنردوست
دوره 6، شماره 1 ، اردیبهشت 1393، ، صفحه 1-28
چکیده
دستیابی به توسعه و بهبود کیفیت زندگی از آرمانهایی است که همواره ذهن بشر را به خود مشغول کرده است. یکی از مقولات بسیار مهم در امر توسعه، که مدتها مورد غفلت نظریهپردازان و سیاستگذاران قرار گرفته بود، موضوع زنان است. ازاینرو، در این پژوهش، هدفْ بررسی وضعیت و موقعیت زنان در برنامههای توسعه پس از انقلاب است. روش استفادهشده، ...
بیشتر
دستیابی به توسعه و بهبود کیفیت زندگی از آرمانهایی است که همواره ذهن بشر را به خود مشغول کرده است. یکی از مقولات بسیار مهم در امر توسعه، که مدتها مورد غفلت نظریهپردازان و سیاستگذاران قرار گرفته بود، موضوع زنان است. ازاینرو، در این پژوهش، هدفْ بررسی وضعیت و موقعیت زنان در برنامههای توسعه پس از انقلاب است. روش استفادهشده، توصیفیـ تحلیلی است و تحلیل یافتهها براساس الگوی نظری نهادگرایی، با تأکید ویژه بر دیدگاههای آمارتیا سن، انجام شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد، عمق اختلاف و تفاوت برنامة اول و دوم توسعه با نظریههای سن بسیار زیاد است و مهمترین عامل مؤثر در این تفاوت، رشدمحوربودن این برنامههاست. با توجه به رویکرد غالب در برنامة سوم، یعنی توانمندسازی زنان، با تأکید بر فراهمکردن زمینههای لازم برای افزایش مشارکت زنان، حرکتی همسو با دیدگاه سن صورت گرفته و توجه به آموزش، بهداشت، اشتغال، مشارکت سیاسی، و... بهمنزلۀ روشهایی برای افزایش توانمندیهای زنان در نظر گرفته شدهاند. روح حاکم بر برنامة چهارم توسعه، ایدة جنسیت، و توسعه و ارتقای سطح کیفیت زندگی افراد، از طریق تحول اساسی در متغیرهای اقتصادی، آموزشی، و بهداشتی مورد توجه قرار گرفته است. مروری بر شاخصهای توسعة انسانی، توسعة جنسیتی، و توانمندسازی زنان نشان میدهد که طی اجرای برنامههای اول تا چهارم، وضعیت زنان از لحاظ بهداشت و آموزش بهبود نسبی پیدا کرده است.
جامعه شناسی
آسیه خیراللهی؛ احمدرضا نصر اصفهانی؛ محمدرضا نیلی
دوره 6، شماره 1 ، اردیبهشت 1393، ، صفحه 119-134
چکیده
هدف کلی این پژوهش بررسی علل افزایش ورود زنان به دورههای کارشناسی ارشد از منظر تمایلهای علمی و خانوادگی و میزان برآوردهشدن آن از طریق برنامههای درسی دورهها در دانشگاه اصفهان است. روش بهکاررفته ترکیبی (کمیـ کیفی) است و ابزار استفادهشده پرسشنامۀ محققساخته و مصاحبۀ نیمهسازمانیافته است که روایی آنها از طریق ...
بیشتر
هدف کلی این پژوهش بررسی علل افزایش ورود زنان به دورههای کارشناسی ارشد از منظر تمایلهای علمی و خانوادگی و میزان برآوردهشدن آن از طریق برنامههای درسی دورهها در دانشگاه اصفهان است. روش بهکاررفته ترکیبی (کمیـ کیفی) است و ابزار استفادهشده پرسشنامۀ محققساخته و مصاحبۀ نیمهسازمانیافته است که روایی آنها از طریق نظر متخصصان و پایایی پرسشنامه از طریق ضریب آلفای کرونباخ محاسبه و 89/0 برآورد شده است. جامعۀ آماری این پژوهش شامل کلیۀ دانشجویان زن سال آخر دورۀ کارشناسی ارشد دانشگاه اصفهان در سال تحصیلی 1390ـ1391 بوده و حجم نمونۀ پژوهش با استفاده از فرمول حجم نمونۀ کوکران 254 نفر برآورد شده است. یافتههای کمّی بیانگر مؤثربودن عامل علاقه به علم و رشد شخصی و بیتأثیربودن بهبود زندگی خانوادگی در ورود به دورۀ ارشد است. همچنین، یافتهها نشان داد متغیرهای جمعیتشناختی بر میزان تأثیر مؤلفهها تأثیری نداشت. نتایج کمّی در رابطه با میزان برآوردهشدن انتظارهای از طریق برنامۀ درسی بیانگر آن بوده که برنامۀ درسی انتظار دانشجویان را برآورده نکرده است.
محمدعلی چلونگر؛ فرشته بوسعیدی؛ وحید سعیدی
دوره 5، شماره 4 ، بهمن 1392، ، صفحه 557-576
چکیده
خوارج، بهمنزلۀ یکی از گروههای کلامی مطرح در قرن های اول و دوم، نگرش خاصی به زن داشتند. آنها در باب زن و حضور وی درعرصههای سیاسی و اجتماعیـ همچون مسئلۀ ازدواج، رفتار با اسیران زن، حضور زنان در نبردها و نیز خلافت زنانـ نظرهای کاملاً متفاوتی ارائه دادند که تأثیرپذیرفته از نگاه سطحی و ظاهری آنها به آیات قرآن و نظریههای ...
بیشتر
خوارج، بهمنزلۀ یکی از گروههای کلامی مطرح در قرن های اول و دوم، نگرش خاصی به زن داشتند. آنها در باب زن و حضور وی درعرصههای سیاسی و اجتماعیـ همچون مسئلۀ ازدواج، رفتار با اسیران زن، حضور زنان در نبردها و نیز خلافت زنانـ نظرهای کاملاً متفاوتی ارائه دادند که تأثیرپذیرفته از نگاه سطحی و ظاهری آنها به آیات قرآن و نظریههای اهل کتاب و فرق اسلامی است. باید گفت خوارج با اینکه از متن جامعۀ اسلامی برخاسته بودند، از دیگر گروههای معاصر خود آزادی بیشتری برای زنان در عرصههای سیاسی و اجتماعی قائل بودند و این امر به شرایط سیاسی خاصی برمیگردد که خوارج در آن برهة زمانی در آن قرار داشتند. خوارج ازدواج زنان با کفار و موالی را مجاز میدانستند. آنها همچنین با اسارت زنان و به کنیزی گرفتن آنها در جنگها مخالف بودند. زنان خوارج همچنین در نبردها حضوری فعال داشتند و این خوارج بودند که برای نخستین بار اجازۀ خلافت زنان را در دورۀ اسلامی مطرح کردند. در این پژوهش، با روش توصیفیـ تحلیلی به بررسی چهار رویکرد سیاسیـ اجتماعی خوارج به زنان (مسئلۀ ازدواج با کفار و مولی، رفتار با اسیران زن، حضور زنان در نبردها، و مسئلۀ خلافت زنان) میپردازیم.
فریده علوی؛ زینب رضوان طلب
دوره 5، شماره 3 ، مهر 1392، ، صفحه 415-431
چکیده
در این مقاله، پس از اشاره به پیشینۀ ادبیات زنان در الجزایر، با استفاده از رویکرد توصیفیـ تحلیلی به معرفی و بررسی چند نمونه روایت زنانه از جنگ استقلال الجزایر در خلال آثار نویسندۀ شهیر الجزایری، آسیه جبار، میپردازیم. این تحقیق نشان میدهد که زبان و نهاد ادبیات در الجزایر تا پیش از سدۀ اخیر تحت سیطرۀ مردان بوده و عمدۀ آثار ادبی ...
بیشتر
در این مقاله، پس از اشاره به پیشینۀ ادبیات زنان در الجزایر، با استفاده از رویکرد توصیفیـ تحلیلی به معرفی و بررسی چند نمونه روایت زنانه از جنگ استقلال الجزایر در خلال آثار نویسندۀ شهیر الجزایری، آسیه جبار، میپردازیم. این تحقیق نشان میدهد که زبان و نهاد ادبیات در الجزایر تا پیش از سدۀ اخیر تحت سیطرۀ مردان بوده و عمدۀ آثار ادبی این کشور بر ارزشهای مردسالارانه استوار بوده و دیدگاه مردانه را منعکس میکرده است. اما با وقوع جنگ، که موضوعی اساسی و مهم بوده، و از سوی زنان نیز به شیوۀ خاص خود تجربه شده، لزوم ارائۀ نگاه و روایت زنانه از آن احساس میشود. آسیه جبار نخستین نویسندۀ زن الجزایری است که در رمانی با عنوان فرزندان جهان جدید مستقیم به موضوع جنگ استقلال میپردازد. این رمان، که در تاریخ ادبیات الجزایر از رمانهای مؤثرجنگ الجزایر محسوب میشود، مهر تأییدی بر استعدادها و قابلیتهای زنان در عرصۀ نویسندگی میزند و راه را برای ورود دیگر زنان به این عرصه هموار میکند. موضوع جنگ یکی از ارکان ثابت و اساسی در آفرینشهای آسیه جبار محسوب میشود. ویژگی خاصی که موجب تمایز آثار آسیه جبار از دیگر آثار جنگی میشود آن است که وی با استفاده از دیدگاه زنانۀ خود، نهتنها به مسئلۀ آزادی الجزایر از طریق جنگ و مقاومت اشاره میکند، بلکه لزوم آزادی زنان از حصارهای بسته و رهایی آنان از برخی محدودیتها و تعصبات را نیز یادآور میشود. وی همچنین با به تصویر کشیدن رنجها و مشکلات خاص زنان در طول دوران جنگ و نشان دادن نحوۀ مشارکت آنان در این مبارزه، که در نوشتههای نویسندگان مرد مغفول مانده یا به شایستگی نمایان نشده بود، سهم و نقش زنان در استقلال این کشور را برجسته میکند.
یداله حیدری باباکمال؛ نصیر اسکندری؛ طاهره شکری؛ مرتضی بهرامی نهادفر
دوره 4، شماره 4 ، آذر 1391، ، صفحه 39-58
چکیده
یکی از ملاکهای مهم ارزیابی یک جامعه، توجه و یا عدم توجه به زنان و حضور آنها در عرصه های مختلف اجتماعی است. تا جایی که توجه به زن از عوامل ترقی و عدم توجه به او در جامعه، دیدگاهی غیر مترقی و از علل عقب ماندگی محسوب می شود. در ادوار مختلف زندگی بشر به اهمیت نقش زنان در کنار مردان کمتر پرداخته شده است. در قرون میانی اسلام با ورود مغولان تا ...
بیشتر
یکی از ملاکهای مهم ارزیابی یک جامعه، توجه و یا عدم توجه به زنان و حضور آنها در عرصه های مختلف اجتماعی است. تا جایی که توجه به زن از عوامل ترقی و عدم توجه به او در جامعه، دیدگاهی غیر مترقی و از علل عقب ماندگی محسوب می شود. در ادوار مختلف زندگی بشر به اهمیت نقش زنان در کنار مردان کمتر پرداخته شده است. در قرون میانی اسلام با ورود مغولان تا حدودی وضعیت زنان دگرگون شد و آنان توانستند تا اندازه ای آزادانهتر در کنار مردان در امور گوناگون جامعه به ایفای نقش بپردازند. با توجه به پژوهش حاضر، که با بهرهگیری از منابع مکتوب تاریخی (رشیدالدین فضل الله همدانی، عطاملک جوینی، ابن بطوطه و...) و مدارک باستان شناسی (مینیاتور، سفال) صورت گرفته است، معلوم گردید؛ جایگاه برجستة زنان (به ویژه خاتونها) در مناسبات سیاسی و اجتماعی و همچنین بازتاب بارز حضورشان در حکومت، ریشه در زندگی بیپیرایه و سلوک ساد? عشیرهای آنها، در دوران قبل از به قدرت رسیدن مغولان، داشته است. جامعهای که در آن زنان همدوش مردان به فعالیت میپرداختهاند و جایگاهی همسان با آنان داشتند. تساهل و تسامح مذهبی مغولان نیز از دیگر عواملی هستند که به این روند حضور زنان در جامعه دامن زده است.
عزت ملاابراهیمی؛ حبیب کشاورز
دوره 4، شماره 3 ، مهر 1391، ، صفحه 103-116
چکیده
برخی از مضامین شعر معاصر فلسطین همواره مورد توجه و اقبال شاعران این سرزمین قرار داشته است که از این میان میتوان به جلوههای گوناگون شعر عاطفی بهویژه غزل و شعر عاشقانه اشاره کرد. غزل از مهمترین موضوعات شعر معاصر فلسطین به شمار میرود که شعرای مرد و زن این دیار بسیار در این عرصه هنرنمایی کردهاند. اما اختلاف چشمگیری میان غزل زنان ...
بیشتر
برخی از مضامین شعر معاصر فلسطین همواره مورد توجه و اقبال شاعران این سرزمین قرار داشته است که از این میان میتوان به جلوههای گوناگون شعر عاطفی بهویژه غزل و شعر عاشقانه اشاره کرد. غزل از مهمترین موضوعات شعر معاصر فلسطین به شمار میرود که شعرای مرد و زن این دیار بسیار در این عرصه هنرنمایی کردهاند. اما اختلاف چشمگیری میان غزل زنان و مردان فلسطینی وجود دارد که این امر از وجود تفاوتهای جسمی و روانی آن دو نشأت میگیرد. در این مقاله سعی بر آن شده است تا این تفاوتها مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد و علل و انگیزههای آن واکاوی شود. در خلال این بررسیها که به روش اسنادی و کتابخانهای انجام شده است، مشخص گردید که زنان به هنگام سرایش اشعار عاطفی و عاشقانه کمتر به ذکر مسائل جسمی و توصیف زیباییهای ظاهری محبوب میپردازند؛ نمود جلوهها و مظاهر عاطفی در شعر آنان به مراتب قویتر از شعر مردان است و استفاده از رمز، نماد و استعاره در شعر عاطفی زنانه کاربرد بیشتری دارد.
نرگس نیک¬خواه قمصری؛ سهیلا صادقی¬فسائی
دوره 4، شماره 2 ، تیر 1391، ، صفحه 5-24
چکیده
این مقاله بر آن است تا نشان دهد که جنسیت به عنوان یک برساخته گفتمانی چگونه از دو ده? پیش از انقلاب اسلامی و دوران استقرار نظام جمهوری اسلامی در سرمای? کلامی امام خمینی (ره) به گونهای متفاوت از ظرفیت نظام زبانی، مناسبات قدرت، مقاومت مندرج در گفتمانهای سنتی و مدرنیزاسیون دوران پیش از انقلاب درون بستری از رخدادهای سیاسی و اجتماعی ساخته ...
بیشتر
این مقاله بر آن است تا نشان دهد که جنسیت به عنوان یک برساخته گفتمانی چگونه از دو ده? پیش از انقلاب اسلامی و دوران استقرار نظام جمهوری اسلامی در سرمای? کلامی امام خمینی (ره) به گونهای متفاوت از ظرفیت نظام زبانی، مناسبات قدرت، مقاومت مندرج در گفتمانهای سنتی و مدرنیزاسیون دوران پیش از انقلاب درون بستری از رخدادهای سیاسی و اجتماعی ساخته شده و مرزهای مألوف و تعیینکنند? هویتهای زنانه/ مردانه را تثبیت یا متحول نموده است. به این منظور، معنای مدلول زنانه/ مردانه در گفتار ایشان را به عنوان مهمترین الیت سیاسی و سمبلیک در گفتمان نواندیشی دینی و انقلابی، در پیوند با دالهای کانونی گفتارهای رقیب حاضر در متن منازع? سیاسی شامل گفتار رسمی حکومت پهلوی و روحانیت سنتی و با استفاده از روش و نظریه تحلیل تاریخی- گفتمانی روث وداک مورد مطالعه و بررسی قرار داده و دریافتهایم که زن در آینه کلام امام خمینی(ره) در پیوند با مقولاتی چون ارزشهای اسلامی، انسانیت، آزادی، برابری، شجاعت، حق و حتی تکلیف مشارکت در تعیین سرنوشت خود و... بر خلاف دو نظام معنایی سنتی و مدرن، به عنوان سوژهای فعال، آگاه، انتخابگر و مسئول ساخته شده است و نه در مقابل بلکه در کنار مرد و نه در عرصهای خاص که در همه شئون زندگی فردی، اجتماعی و سیاسی عهدهدار وظیفه ساخت و حفاظت از نظم سیاسی مبتنی بر اسلام و ارزشهای الهی آن معرفی میشود.
حلیمه عنایت؛ مریم حسینی؛ جواد عسکری چاوردی
دوره 3، شماره 2 ، دی 1390، ، صفحه 57-76
چکیده
هدف از پژوهش حاضر تحلیل مضامین لالاییهای منطق? لامرد فارس از دیدگاه جامعهشناسی و ترسیم وضعیت زنان در خانواده و کشف کارکردهای لالایی در منطق? مذکور میباشد. این پژوهش به شیوه تحلیل محتوای کیفی با رویکرد استقرایی انجام شده است. یافتههای پژوهش در دو بخش عرضه گردیده است. در بخش نخست به مفاهیم مرتبط با ساختار خانواده و کارکرد لالاییها ...
بیشتر
هدف از پژوهش حاضر تحلیل مضامین لالاییهای منطق? لامرد فارس از دیدگاه جامعهشناسی و ترسیم وضعیت زنان در خانواده و کشف کارکردهای لالایی در منطق? مذکور میباشد. این پژوهش به شیوه تحلیل محتوای کیفی با رویکرد استقرایی انجام شده است. یافتههای پژوهش در دو بخش عرضه گردیده است. در بخش نخست به مفاهیم مرتبط با ساختار خانواده و کارکرد لالاییها در روابط زن و شوهر و در بخش دوم به کارکرد لالاییها در روابط مادر و کودک پرداخته شده است. نتایج مطالعه، وضعیت زنان در جامع? مردسالار و سنتی را به تصویر میکشد و مدعی است که لالاییها در چنین شرایطی کارکردهای پنهانی برای زنان داشته است. اول، فضای اعتراض برای زنان ایجاد نموده است؛ دوم، شرایطی برای گفتوشنود و بیان خواستهها و به عبارت بهتر تسهیل روابط، مهیا ساخته است؛ سوم، فضایی برای تخلیه فشار ساختاری و روانی موجود فراهم آورده است. لذا باتوجه به نوع کارکردهای لالاییها برای زنان، در مجموع میتوان لالاییها را به مثابه رسانهای زنانه دانست.
عزت ملاابراهیمی
دوره 2، شماره 4 ، تیر 1389
چکیده
: اگر به بررسی شعر معاصر فلسطین خلال یک قرن گذشته بپردازیم، خواهیم دید که مفهوم ملیت و وطن بر دیگر مضامین شعری آن غلبه کرده است. شاید بدان سبب باشد که سرزمین فلسطین در طی این دوران پیوسته آبستن حوادث متعدد بود و همین اسباب و عوامل سبب شد تا حس وطن پرستی و دفاع از ملیت و کیان عربی پیوسته در میان شاعران فلسطینی جلوه گر باشد. از صدور اعلامیه ...
بیشتر
: اگر به بررسی شعر معاصر فلسطین خلال یک قرن گذشته بپردازیم، خواهیم دید که مفهوم ملیت و وطن بر دیگر مضامین شعری آن غلبه کرده است. شاید بدان سبب باشد که سرزمین فلسطین در طی این دوران پیوسته آبستن حوادث متعدد بود و همین اسباب و عوامل سبب شد تا حس وطن پرستی و دفاع از ملیت و کیان عربی پیوسته در میان شاعران فلسطینی جلوه گر باشد. از صدور اعلامیه بالفور، تلاش برای عملی کردن مفاد آن، مهاجرت گسترده و برنامه ریزی شده ی یهود به فلسطین، حمایت همه جانبه برای تجهیز و تسلیح آنان گرفته تا سرکوبی فلسطینیان، اهانت به مقدسات مذهبی آنان و قیام های سراسری چون 1936 تا 1939، جنگ های 1948، 1967 میلادی همه ی این عوامل در شعله ور ساختن روحیه ی وطن پرستی در میان فلسطینیان نقش به سزایی داشت. طبیعی است که شعر معاصر فلسطین به ویژه شعر فدوی طوقان نیز هم گام با آمال و آرزوهای ملی، در راستای ایفای رسالت سازنده خود به ترویج روحیه ی وطن پرستی بپردازد.
مریم حسینی؛ فهیمه زارع زاده
دوره 1، شماره 2 ، بهمن 1388
چکیده
در مطالعات فرهنگی درباره ی زن کتاب هزارویک شب، مرجع نسبتاً مهمی بوده است. کتاب دربردارنده ی ده ها شخصیت زن است که نقش های کارکردی و اخلاقی گوناگونی را به عهده دارند. به نظر می رسد که کتاب تنها بازتاب دیدگاه های رایج یک عصر و منعکس کننده ی تجربیات فردی مؤلفانش در رابطه با زنان نیست؛ بلکه برآیند پیچیده ای از نگاه جامعه به این مقوله و تجربه ...
بیشتر
در مطالعات فرهنگی درباره ی زن کتاب هزارویک شب، مرجع نسبتاً مهمی بوده است. کتاب دربردارنده ی ده ها شخصیت زن است که نقش های کارکردی و اخلاقی گوناگونی را به عهده دارند. به نظر می رسد که کتاب تنها بازتاب دیدگاه های رایج یک عصر و منعکس کننده ی تجربیات فردی مؤلفانش در رابطه با زنان نیست؛ بلکه برآیند پیچیده ای از نگاه جامعه به این مقوله و تجربه های گوناگون مؤلفان آن است که در طول ازمنه، فرصت های موجود برای بیان یک ایده، و یا نحوه ی برخورد با اندیشه ای را فراهم کرده و ماندگاری یا فنای آن را رقم زده اند. حوزه ی مورد مطالعه در این مقاله، ترجمه ی فارسی داستان های هزارویک شب و تعدادی از نقاشی های صنیع الملک است. در این مقاله داستان هایی مورد مطالعه قرار گرفته اند که نقش محوری آن ها را زنان به عهده دارند. مطالعه ی سیمای زن در این داستان ها و مقایسه ی تطبیقی آن با نقاشی های صنیع الملک هدف مقاله ی حاضر است. شهرزاد هزارویک شب برترین نمونه ی زنان است که با به تصویر کشیدن موقعیت زنان و توصیف ایشان به عنوان زن مدبّر، شجاع و دلاور، عاشق پیشه، هنرمند و اهل قلم، همگرایی کلی ای را در داستان به وجود آورده؛ و سبب شده تا دیگر به نظر تخفیف به زن نگریسته نشود، بلکه خوانندگان داستان او (زن) را مکمّل، هم کار و یار و یاور مرد بدانند و برای حل معضلاتش گام بردارند. صنیع الملک نیز همگام با زبان راوی قصه ها و رعایت اصول داستان ها، فضایی دموکراتیک در باب زنان پدید آورده که حاکی از تأثیرگذاری عمیق شهرزاد و دیگر زنان داستان بر وی است.
شهلا بختیاری
دوره 1، شماره 2 ، بهمن 1388
چکیده
مسلمان شدن افراد و بیعت آنان از مسائل مهم در ترسیم رابطه ی پیامبر(ص) با مسلمانان است. بیعت با پیامبر(ص) در مورد مردان به کرّات در منابع گزارش شده و تحقیقات و بررسی های متعددی درباره ی آن صورت گرفته است. با این حال مبحث بیعت زنان با پیامبر(ص) و این که آیا با زنان نیز بیعت می شد و در صورت مثبت بودن پاسخ با چه کسانی و تحت چه شرایطی و با چه الزاماتی ...
بیشتر
مسلمان شدن افراد و بیعت آنان از مسائل مهم در ترسیم رابطه ی پیامبر(ص) با مسلمانان است. بیعت با پیامبر(ص) در مورد مردان به کرّات در منابع گزارش شده و تحقیقات و بررسی های متعددی درباره ی آن صورت گرفته است. با این حال مبحث بیعت زنان با پیامبر(ص) و این که آیا با زنان نیز بیعت می شد و در صورت مثبت بودن پاسخ با چه کسانی و تحت چه شرایطی و با چه الزاماتی صورت می گرفت، یکی از مسائل مهم در سیره ی پیامبر(ص) و نیز نشان حضور اجتماعی زنان در صدراسلام می باشد که همچنان نیازمند بررسی و تعمق است. این نوشته در نظر دارد با یافتن رابطهی میان مسلمان شدن و بیعت زنان به بحث دربارهی علاقهمندی زنان به تغییر کیش یعنی اسلام پذیری و بیعت در قالب متعهد شدن به اسلام بپردازد. مقاله ی حاضر درصدد پاسخ دادن به چند پرسش اساسی است: مهمترین مقاطع مسلمان شدن و بیعت زنان با پیامبر(ص) با چه شرایطی در چه زمانی و کجا بوده است؟ و چه رابطه ای میان اسلام پذیری و بیعت زنان وجود دارد؟ در پاسخ به پرسش های فوق فرضیه آن است که «بیعت تابعی از اسلام پذیری و ادامه ی آن بوده و زنان در موقعیت های مختلف با بیعت کردن، وارد شدن خود را به حیطه ی مسلمانی، تعهد و وفاداری به اسلام و پیامبر(ص) را به طور عملی اعلام می کردند». بررسی های به عمل آمده نشان می دهد، میان اسلام پذیری و بیعت زنان توالی منطقی وجود دارد. بیعت با زنان هم در دوران حضور پیامبر(ص) در مکه و هم پس از مهاجرت ایشان به مدینه انجام می شد و صرفاً محدود به مقاطع خاص و افراد خاص نبود و زنان پیشگام در مسلمانی، در بیعت نیز تعجیل داشتند. برخی شرایط و قیود مورد تأکید پیامبر(ص) برای زنان در جریان اسلام آوردن زنان مکی و در جریان فتح مکه گزارش شدهاست، امّا در مقاطع دیگر قید شرایط در بیعت کمتر آمده است.
عزت ملاابراهیمی؛ اکرم روشن فکر
دوره 1، شماره 2 ، بهمن 1388
چکیده
در سده های اخیر با فراهم آمدن فضای آزاد و بستر مناسبی برای حضور زنان در جوامع بشری و انجام فعالیت های ارزنده ای در عرصه های سیاسی، تجاری، فرهنگی، فکری و ادبی، این جوامع به رشد و شکوفایی فزاینده ای دست یافتند و دگرگونی های اساسی در آن ها پدید آمد. زنان جامعه ی لبنان نیز از این امر مستثنی نبودند. آنان به رغم چالشهای پیش رو نه تنها در عرصه ...
بیشتر
در سده های اخیر با فراهم آمدن فضای آزاد و بستر مناسبی برای حضور زنان در جوامع بشری و انجام فعالیت های ارزنده ای در عرصه های سیاسی، تجاری، فرهنگی، فکری و ادبی، این جوامع به رشد و شکوفایی فزاینده ای دست یافتند و دگرگونی های اساسی در آن ها پدید آمد. زنان جامعه ی لبنان نیز از این امر مستثنی نبودند. آنان به رغم چالشهای پیش رو نه تنها در عرصه فرهنگی و اجتماعی خوش درخشیدند و فعالیت های ثمربخش خود را تا حضور در کنفرانس های فرهنگی و سیاسی داخل و خارج از کشور گسترش دادند، بلکه در عرصه های هنری و ادبی نیز به خلق آثار ماندگاری دست زدند، که کمتر نظیری برای آن در سایر کشورهای عربی می توان یافت.
عزت ملا ابراهیمی
دوره 1، شماره 1 ، بهمن 1388
چکیده
: پس از اشغال فلسطین به دست صهیونیست ها در 1948، شماری از فلسطینیان در کشورهای عربی هم جوار آواره شدند و برخی دیگر در داخل سرزمین های اشغالی به ویژه کرانه غربی و نوار غزه سکنی گزیدند. از آن پس فلسطینیان هرگز روی آرامش، ثبات و استقرار سیاسی را به خود ندیدند. در نتیجه شعر معاصر نیز از این اوضاع نابسامان تاثیر پذیرفت. آوارگی، تبعید، قتل، غارت، ...
بیشتر
: پس از اشغال فلسطین به دست صهیونیست ها در 1948، شماری از فلسطینیان در کشورهای عربی هم جوار آواره شدند و برخی دیگر در داخل سرزمین های اشغالی به ویژه کرانه غربی و نوار غزه سکنی گزیدند. از آن پس فلسطینیان هرگز روی آرامش، ثبات و استقرار سیاسی را به خود ندیدند. در نتیجه شعر معاصر نیز از این اوضاع نابسامان تاثیر پذیرفت. آوارگی، تبعید، قتل، غارت، مصادره ی املاک و اراضی، تخریب و ویرانی و دیگر رخدادهای سیاسی ناگوار این کشور سبب شد تا شاعران زن فلسطینی پس از «اشغال» پیوسته نظارهگر درد، رنج و اندوه بی پایان هم وطنان خود باشند و بی وقفه آلام آنان را در آثار خود به تصویر کشند. بدین سان شعر آنان که مالامال از احساسات و عواطف صادقانه بود، پیوندی ناگسستنی با توده ی مردم برقرار کرد؛ روحیه مبارزه طلبی و آزادسازی وطن را در کالبد فدائیان دمید و گامهایشان را در راه پیشبرد اهداف جنبش ملی فلسطین استوارترساخت.